स्कंध १० वा - अध्याय १० वा

११०
राव म्हणे मुने, कुबेरपुत्रांचें । वृत्त तें कथावें सकल मज ॥१॥
नारदांसी क्रोध येई ऐसें काय । केलें दुष्ट कार्य कथा मज ॥२॥
निवेदिती शुक कुबेराचे पुत्र । शंकराचे दूत होते परी ॥३॥
सेवा शंकराची त्यागिली तयांनीं । प्राशूनि वारुणि धुंद झाले ॥४॥
कैलासीं पुष्करोद्यानीं ते अप्सरा - । घेऊनियां, क्रीडा करिती जनीं ॥५॥
वासुदेव म्हणे दैवयोगें तेथ । पातले नारद तयावेळीं ॥६॥

१११
पाहूनि मुनींसी लाजल्या अप्सरा । सत्वरी स्ववस्त्रां परिधानिती ॥१॥
विवस्त्रचि धुंद पुत्र कुबेराचे । लवही मुनींतें न मानिती ॥२॥
चिंतिती ते मनीं वित्त, विद्या, यश । करी मतिभ्रष्ट सत्कुळही ॥३॥
परी संपत्तीचा मद सर्वश्रेष्ठ । सुरा, स्त्री तैं द्यूत संपत्तीनें ॥४॥
वित्तधुंद मानी देह हा अमर । पशुवध क्रूरपणें करी ॥५॥
वासुदेव म्हणे आंवरेना मना । धुंदी येतां जाणा संपत्तीची ॥६॥

११२
चिंती न मदांध, देह होतांचि निष्प्राण ।
प्रेतचि, असो तो कोणी राव वा ब्राह्मण ॥१॥
श्वान जंबुकें भक्षितां होईल ते विष्टा ।
होईल रक्षाचि कोणी अथवा जाळितां ॥२॥
तैसेंचि राहतां कृमी होती तयांत ॥
जाणूनीही मूढ लेखी प्राणीमात्रां तुच्छ ॥३॥
हिताहितज्ञान मूढा नसे द्वेषभावें ॥
स्पष्टचि तयानें अंधतमामाजी जावें ॥४॥
वासुदेव म्हणे देह तरी हा कोणाचा ॥
चिंती न हें अज्ञ परी चिंती तेंचि ज्ञाता ॥५॥

११३
स्वाधीन आपुल्या म्हणूनि आपुला । अथवा अर्पावा अन्नदात्या ॥१॥
पितृरोतोद्भव पित्याचाचि होई, उदरीं वाढवी माता तया ॥२॥
पुत्रिकाधर्मे तो पितामहाचा कीं । बलवंत योजी सेवेसी त्या ॥३॥
धनिकही कोणी घेईल धनानें । भस्म करी तेणें अग्नीचा कीं ॥४॥
श्वान सूकरही भक्षिती तयातें । स्वामित्व तयांचें म्हणणें काय ॥५॥
ऐसा भूतांचा हा विकार एथेंचि । ममता तयाची धरी मूढ ॥६॥
वासुदेव म्हणे दारिद्र्यचि मूढा । औषध मुनींचा निर्णय हा ॥७॥

११४
समदृष्टि लाभे दारिद्र्यें नरासी । परदु:ख त्यासी समजूं लागे ॥१॥
सलतां कंटक होती जैं यातना । पाहूनि त्या अन्या समजे दु:ख ॥२॥
दु:ख न कोणातें होवो म्हणे ऐसें । दु:ख दारिद्र्याचें भोगितो जो ॥३॥
यथाशक्ति साह्य होई तो अन्यासी । सांत्वन वा इच्छी असामर्थ्ये ॥४॥
संपन्न न होई दु:खी अन्य दु:खें । दारिद्य्र मोक्षातें उपकारक ॥५॥
वासुदेव म्हणे उन्मत्तता त्यासी । येई न कदापि विद्या तपें ॥६॥

११५
प्रारब्धें जें दु:ख भोगिती दरिद्री । जाणावें तपचि तयांचें तें ॥१॥
क्षुधाव्याकुळ तो अनायासे क्षीण । इंद्रियसंयम सहज तेणें ॥२॥
धनवंतासम पातकांची संधि । लाभे न, त्या शुद्धि स्वाभाविक ॥३॥
साधुसंगतीचा लाभही त्या घडे । विवेकाचे धडे सत्संगानें ॥४॥
ऐशा मार्गे त्याच्या वासना विनष्ट । होऊनियां मोक्षलाभ घडे ॥५॥
ऐश्वर्यमदांधां सज्जनसंगति । लाभे न कदापि ध्यानीं असो ॥६॥
वासुदेव म्हणे निस्पृह सज्जन । मदांधांसी काम काय त्यांचें ॥७॥

११६
चिंतूनियां ऐसें कुबेरपुत्रांसी । नारद बोलती परिसा काय ॥१॥
द्रव्यांध हो, तुम्हीं मदिरा स्त्रियांसी । होऊनि वश ही करितां कृति ॥२॥
कुबेराचे पुत्र असूनि न भान । पादप होऊन भोगा क्लेश ॥३॥
स्मरण तुम्हांसी राहील तेथेंही । उद्धरील पाहीं कृष्ण तुम्हां ॥४॥
बोलूनियां ऐसें बदरिकावनीं । नारद निघूनि जाती तदा ॥५॥
कुबेरपुत्र तैं होऊनियां वृक्ष । वास गोकुळांत करिती सौख्यें ॥६॥
वासुदेव म्हणे वृक्ष ते अर्जुन । जुळेचि होऊनि राहियेले ॥७॥

११७
निवेदिती शुक उखळासी बद्ध । वृक्षांच्या सन्निध येई कृष्ण ॥१॥
ओढीत ओढीत उखलासी जाई । अडकला पाहीं उखळ वृक्षीं ॥२॥
ओढितां जोरानें उन्मळले वृक्ष । येई पूर्वरुप ‘गुह्यका’ तैं ॥३॥
दिव्य पुरुष ते वंदिती कृष्णासी । जोडूनि करांसी करिती स्तुति ॥४॥
गोपालबाल तूं नसूनि जगाचा । एकमेव त्राता नारायणा ॥५॥
जड-चेतन हें तुझेंचि स्वरुप । नियंताही तूंच विश्वासी या ॥६॥
वासुदेव म्हणे आद्यंतरहिता । कालावरी सत्ता एक तव ॥७॥

११८
गुणमयी पंचभूतात्मक शक्ति । प्रकृतीही तूंचि साक्षिरुपा ॥१॥
ऐसा तूं सर्वत्र असूनि बुद्धीसी । न होई कदापि ज्ञान तव ॥२॥
देहादिबंधनें मोहपाशबद्ध । ओळखी न तुज देवा, जीव ॥३॥
ऐश्वर्यसंपन्ना हे स्वयंप्रकाशा । पुत्र वसुदेवाचा जाहलासी ॥४॥
प्रभावें तुझ्याचि जाणिलें हें आम्हीं । देवा, तूंचि स्वामी पुरुषार्थाचा ॥५॥
अज्ञउद्धारार्थ सगुण झालासी । वासुदेव कथी पुढती ऐका ॥६॥

११९
परममंगला, कल्याणकारका । यादवपालका शांतिरुपा ॥१॥
वारंवार आम्हीं वंदितों तुजसी । कृपा नारदाची आम्हांवरी ॥२॥
तेणेंचि दर्शन लाभलें हें आम्हां । जावया स्वस्थाना आज्ञा देईं ॥३॥
दुर्बुद्धि न आतां होवो पूर्वीसम । तुझेंचि वर्णन करो वाणी ॥४॥
कथाश्रवण हें करोत श्रवण । कर पूजामग्न होवोत हे ॥५॥
मन मग्न होवो चरणस्मरणीं । सज्जनदर्शनीं दृष्टि जडो ॥६॥
वास्तव्यस्थान हें देवा, तव विश्व । मस्तक हें नत होवो तेथें ॥७॥
वासुदेव म्हणे ऐकूनि ते स्तुति । हांसूनि श्रीपति वदला तयां ॥८॥

१२०
उन्मादें तुमच्या शापिलें नारदें । योग्यचि परी तें घडलें कर्म ॥१॥
सूर्यदर्शनें जै अंध:कारनाश । दर्शनें तैं दोष हरती सर्व ॥२॥
साधूंच्या दर्शनें जीवांप्रति मुक्ति । उपजली भक्ति तुम्हां आतां ॥३॥
यास्तव सुखानें जाऊनि स्वस्थानीं । रमावें भजनीं भक्तिभावें ॥४॥
तेणें तुम्हां मुक्ति निश्चयें लाभेल । ऐकूनि कुबेरपुत्र धाले ॥५॥
वासुदेव म्हणे उत्तर दिशेसी । वंदूनि प्रभूसी गेले दोघे ॥६॥