निर्वाण प्रकरण - ६६०१ ते ६६०७

तुकारामबावा आपल्या सामर्थ्यानें देहनिरसन करुन तत्वीं लीन झाले असतां देवानें ध्यान करुन हृदयामध्यें चिंतनाचे ठायीं अनुसंधान लावून त्यांस प्रगट केलें.

॥६६०१॥
इच्छेपासी आलों फिरोनी मागुता । स्वामी सेवकता अवडीची ॥१॥
द्यावें लवकरी मागितलें दान । मुळीचें जतन करुनि असें ॥२॥
उपायें हें करीं एकाचि वचना । दावूनियां खुणा ठाया येतों ॥३॥
तुका ह्मणे गांठी किती तुजपाशीं । जगाच्या तोडिसी चिंतनानें ॥४॥

॥६६०२॥
जळो माझी तैसी बुद्धि । मज घाली तुजमधीं ॥
आवडी दे विधि । निषेधींच चांगली ॥१॥
तूं स्वामी मी सेवक । उंच नीच पद एक ॥
ऐसें करावें कौतुक । नको धरुं खंडणा ॥२॥
रत्न शोभलें कोंदणें । अलंकारीं मिरवे सोनें ॥
एक असतां तेणें । दुजें केंवीं जाणावें ॥३॥
जळें न खाती जळां । वृक्ष आपुलिया फळां ॥
भोगिता निराळा । त्याने गोडी निवडिली ॥४॥
उष्णें छाये सुख वाटे । बाळें माते पान्हा लोटे ॥
एका एक भेटे । कोण सुख ते काळीं ॥५॥
तुका ह्मणे हित । हेंचि मानी माझें चित्त ॥
नव्हे आतां मुक्त । ऐसा झाला भरंवसा ॥६॥

॥६६०३॥
वृत्तीवरी येणें आम्हा कशासाठीं ॥ एवढी आटी सोसावया ॥१॥
जाणतसां परी नेणती जी देवा । भ्रमचि बरवा राखावा तो ॥२॥
मोडुनि भरलो अभेदाची मूस । तुम्हां कां आळस ओढवला ॥३॥
तुका म्हणे होई लवकरी उदार । लांबणीचें फार काम नाहीं ॥४॥
====

याप्रमाणें तुकारामबावांस प्रगट केल्यावर विष्णु ह्मणाले आता वैकुंठास चलावें तेव्हां समागमें घालवीत आले होते त्यांकडे कृपादृष्टीनें अवलोकन करुन वैकुंठास जावयास निघाले तेव्हां हे अभंग बोलले.

॥६६०४॥
वाजतील तुरें । येणें आनंदें गजरें ॥१॥
जिंकोनियां अहंकार । पावठणी केलें शीर ॥२॥
काळा नाहीं वाव । परा श्रमा कोठें ठाव ॥३॥
तुका म्हणे आतां । सोपें वैकुंठासी जातां ॥४॥

॥६६०५॥
चालिले न वाटे । गाऊनियां जातां वाटे ॥१॥
बरवा वैष्णवांचा संग । येतो सामोरा श्रीरंग ॥२॥
नाहीं भय आड । कांही विषमांचें जड ॥३॥
तुका म्हणे भक्ति । सुखरुप आदी अंतीं ॥४॥
====

मग तुकारामबावा देवांस ह्मणालें कीं आतां सत्वर प्रयाण करावें. हें ऐकून देव व भक्त यांनीं त्यांचें फार स्तवन केलें. त्या समयीं रामेश्वरभटानें म्हटलेला अभंग.

॥६६०६॥
भक्त भागवत जीवन्मुक्त संत । महिमा अत्यद्भुत चराचरीं ॥१॥
ऐसिया अनंतामाजि तूं अनंत । लिलावेश होत जगत्राता ॥२॥
ब्रह्मानंद तुकें तुळे आला तुका । तो हा विश्वसखा क्रीडे जनीं ॥३॥
शास्त्रां शिष्टाचारा अविरुद्ध क्रिया । तुझी भक्तराया देखियेली ॥४॥
देऊनि तिळांजुळी काम्य निषिद्धांसी । विधिविणें योगेशीं ब्रह्मार्पण ॥५॥
संत गृहमेळीं जगधंद्या गिळी । पैल उदयाचळीं भानु तुका ॥६॥
संत वृंदें तीर्थ गौतमी हरिकथा । तुकया नर सिंहस्ता भेटों आलीं ॥७॥
शांति पतिव्रते झाले परि नयन । काम संतर्पण निष्कामता ॥८॥
क्षमा क्षमापणें प्रसिद्ध वृथा जगीं । तें तो तुझ्या आंगी मूर्तिमंत ॥९॥
दया दिनानाथा तुवां जिवविली । विश्वीं विस्तारली कीर्ति तुझी ॥१०॥
वेदवाक्यबाहु उभारिला ध्वज । पूजिले देव द्विज सर्व भूतें ॥११॥
अधर्म क्षय व्याधि धर्माशीं स्पर्शला । तो त्वां उपचारिला अनन्य भक्ति ॥१२॥
ब्रह्म ऐक्यभावें भक्ति विस्तारिली । वाक्यें सफल केली वेदविहितें ॥१३॥
देहबुद्धि जात्या अभिमानें वंचिलों । तो मी उपेक्षिलों न पाहिजे ॥१४॥
न घडो याचे पायीं बुद्धीचा व्यभिचार । मागे रामेश्वर रामचंद्र ॥१५॥
====

ऐसी संतांची स्तुती ऐकुन अहंकृति उत्पन्न होईल व तेणें करुन देवाजीचे पाय अंतरतील असें तुकारामबावा ह्मणाले.

॥६६०७॥
न करावी स्तुति माझी संतजनीं । होईल वचनीं अभिमान ॥१॥
भारें भवनदी न उतरें पार । दुरावती दूर तुमचे पाय ॥२॥
तुका ह्मणे गर्वे पुरविली पाठी । होईल माझ्या तुटी विठोबासी ॥३॥