शोष

{ śōṣḥ }

हिन्दी (hindi) WN

See : सुखंडी, तपेदिक, शुष्कता, कंठशोष

A dictionary, Marathi and English

. 5 Inordinate and raging thirst. 6 Pulmonary consumption.

Aryabhushan School Dictionary

 m  Drying up. Absorbedness. Inordinate and raging thirst.

मराठी पर्यायी शब्दकोश

ना.  कोरड , वाळणे , सुकणे ( घसा ).

मराठी (Marathi) WN

See : कोरड

महाराष्ट्र शब्दकोश

 पु. १ कोरड ; रुक्षता ; अनार्द्रता ; कोरडेपणा ; वाळलेपणा . २ सुकणें ; वाळणें ; आर्द्रता नाहिशी होणें ; ओलावा नाहिसा होणें याची क्रिया . ३ शोषक गुण ; आर्द्रता आकर्षण करून घेण्याचा धर्म ; ओलावा ओढून घेण्याचा गुण ( राख , चुना वगैरेचा ). ४ अवर्षण ; शुष्कता ; जलदिकांचा अभाव ( पाण्याचा शोष ). ५ भयंकर तहान ; तृषा ; घशास पडलेली कोरड . ६ कपक्षय . ७ ( ल . ) लोभ . शरीर क्षीण झालें निःशेष । तरी वित्ताचा शोष शमेना । - एभा २३ . ४१२ . [ सं . शुष् ‍ = कोरडें होणें , सुकणें ] शोषक - वि . शोषून घेणारा ; आर्द्रता ओढून घेणारा ; कोरडें करणारा . शोषण - न . शोषून घेण्याची क्रिया ; कोरडें करणें , सुकविणें ; शुष्क करणें . शोषणीय - वि . शोषण करण्यास योग्य , पात्र ; शुष्क करावयाचें . शोषणें - उक्रि . १ शोषून घेणें ; सुकविणें ; आर्द्रता , ओलावा वगैरे आकर्षण करून घेणें ; कोरडें करणें . २ प्राशन करणें ; घटाघट पिणें ; पिऊन टाकणें . ३ ( ल . ) ओढून घेणें ; रिकामें करणें ; खलास करणें ; आटविणें ; संपविणें . - अक्रि . सुकणें ; आटणें ; कोरडे होणें ; शुष्क होणें ; वाळणें ; रोडणें ( शरीर , जमीन , फळे वगैरे ). मी सूर्याचेनि वेषें । तपें तै हें शोषे । - ज्ञा ९ . २९६ . शोषित - धावि . १ शोषलेले ; सुकलेले ; शुष्क झालेलें . २ ( ल . ) कोरडा केलेला ; जवळचे सर्व नाहिसे झालेला ; नागवलेला . ३ ओढून घेतलेले ; ग्रस्त झालेले ; जिरवलेलें . शोष्य - वि . शोषण्यास योग्य शक्य .

A Sanskrit English Dictionary

शोष    a &c. See 1., p. 1092, col. 2.
शोष    b See 2., p. 1092, col. 2.
शोष  mfn.  1. mfn. ( fr. √ 1. शुष्) drying up, desiccating (also fig. = ‘removing, destroying’), [BhP.]
शोष  m.  m. the act of drying up, desiccation, dryness, [MBh.]; [Suśr.]
pulmonary consumption (also personified as an evil demon), [Suśr.]; [VarBṛS.]; [Hcat.]
शोथ   (also w.r. for or शोफ.)
शोष  m.  2. m. ( fr. √ शू = श्वि; cf. शूष) breath, vital energy, [VS.] ( [Mahīdh.])

The Practical Sanskrit-English Dictionary

शोषः [śōṣḥ]   [शुष्-घञ्] Drying up, dryness; ह्रदशोषविक्लवाम् [Ku.4.39;] so आस्यशोषः, कण्ठशोषः &c.
Emaciation, withering up; शरीरशोषः, कुसुमशोषः &c.; पुनः शोषं गमिष्यामि निरम्बुर्निरवग्रहः [Mb.3.7.5.]
Pulmonary consumption or consumption in general; संशोषणाद् रसादीनां शोष इत्यभिधीयते Suśr.; शोषोत्सर्गे कर्मभिर्देहमोक्षे सरस्वत्यः श्रेयसे संप्रवृत्ताः [Mb.13.] 76.12. -Comp.
-संभवम्   the root of long pepper.

Shabda-Sagara

शोष  m.  ( -षः)
1. Pulmonary consumption.
2. Drying up, dryness.
3. Intumescence, swelling.
4. Emaciation, withering.
E. शुष् to dry, aff. घञ् .

ROOTS:

शुष् घञ् .