बीजम्

{ bījam }

The Practical Sanskrit-English Dictionary

बीजम् [bījam]   1 Seed (fig. also), seedcorn, grain; अरण्य- बीजाञ्जलिदानलालिताः [Ku.5.15;] बीजाञ्जलिः पतति कीटमुखावलीढः [Mk.1.9;] [R.19.57;] [Ms.9.33.]
   A germ, element.
   Origin, source, cause; बीजप्रकृतिः [Ś.1.1] (v. l.).
   Semen virile; यदमोघमपामन्तरुप्तं बीजमज त्वया [Ku.2.5,6.]
   The seed or germ of the plot of a play, story &c.; see [S. D.318.]
   Marrow.
   Algebra.
   The mystical letter forming the essential part of theMantra of a deity.
   Truth, divine truth.
   A receptacle, place of deposit.
   Calculation of primary germs.
   Analysis.
   The position of the arms of a child at birth.
-जः   The citron tree. (बीजाकृ means
   To sow with seed; व्योमनि बीजाकुरुते [Bv.1.98.]
   To plough over after sowing). -Comp.
-अक्षरम्   the first syllable of a Mantra.
-अङ्कुरः   a seed-shoot, first shoot; अपेक्षते प्रत्ययमुत्तमं त्वां बीजाङ्कुरः प्रागुदयादिवाम्भः [Ku.3.18;] [Pt.1.223.] (-रौ) seed and sprout. ˚न्यायः the maxim of seed and sprout; see under न्याय.
-अङ्घ्रिकः   a camel.
-अध्यक्षः   an epithet of Śiva.
-उपहारिणी   a witch.
-अम्लम्   the fruit of Spondias Magnifera (Mar. कोकंबी).
-अर्थ a.  a. desirous of procreation.
-अश्वः   a stallion.
-आढ्यः, -पूरः, -पूरकः   the citron tree. (-रम्,
-रकम्   the fruit of citron.
-उत्कृष्टम्   good seed; अबीज- विक्रयी चैव बीजोत्कृष्टं तथैव च [Ms.9.291.]
-उदकम्   hail.-उप्तिः f. sowing seed. ˚चक्रम् a kind of astrological diagram for indicating good or bad luck following on the sowing of seed.
-कर्तृ  m. m. an epithet of Śiva.
-कृत् a.  a. producing semen. (-n.) an aphrodisiac.
   कोशः, कोषः the seed-vessel.
   the seed-vessel of the lotus. (-शी) a pod, legume.
-क्रिया   algebraic operation or solution.
   गणितम् analysis of primary causes.
   the science of Algebra.
  N. N. of the 2 nd part of सिद्धान्तशिरोमणि.-गर्भः Trichosanthes Dioeca (Mar. पडवळ).
-गुप्तिः  f. f. a pod, legume.
-दर्शकः   a stage-manager.
-द्रव्यम्   primary or original matter.
-धान्यम्   coriander (Mar. धने).-निर्वापणम् sowing seed.
-न्यासः   making known the germ of the plot of a play.
-पादपः   Semecarpus Anacardium (Mar. बिब्बा).
-पुरुषः   the progenitor of a family.
-पुष्पः, -पूरणः   the citron tree; [Rām.2.91.3.] -पुष्पिका Andropogon Saccharatus (Mar. जोंधळा, ऊंस).-पेशिका the scrotum.
-प्रदः   a procreator, generator.-प्रभावः the power of the seed; यस्माद्बीजप्रभावेण तिर्यग्जा ऋषयोऽभवन् [Ms.1.72.]
-प्ररोहिन्   a, growing from seed.-प्रसूः the earth.
-फलकः   the citron tree.
-मतिः  f. f. a mind capable of analysis, the power of penetrating into the very first principles.
-मन्त्रः   a mystical syllable with which a Mantra begins.
-मातृका   the pericarp of a lotus.
-मात्रम्   only as much as is required for seed (for the preservation of a family).
-रत्नम्   a kind of seed.
-रुहः   grain, corn.
   वपनम् a field.
   the act of sowing seed.
-वरः   a kidney-bean (Mar. उडीद).
   वापः a sower of seed; an agriculturist (कृषीवल); कालं प्रतीक्षस्व सुखोदयस्य पङ्क्तिं फलानामिव बीजवापः [Mb.3.34.] 19.
   sowing seed.
-वाहनः   an epithet of Śiva.
-सूः   The earth.
-सेक्तृ  m. m. a procreator, progenitor; cf. [Ms. 9.51] (com.)
-स्नेहः   the Palāśa tree (Mar. पळस).-हरा,
-हारिणी   a witch.

संस्कृतम् (Sanskrit) WN

 noun  कस्यापि कार्यस्य कृते चिन्तनादीनां कृते वा यः प्रेरयति।   Ex. मनोहरस्य व्यवहारेण शीलायाः मनसि घृणायाः बीजानि उत्पन्नानि।

ONTOLOGY:

संज्ञा (Noun)

Wordnet:

ben বীজ

kok बीय

urd بیچ , تخم

 noun  पुष्पवृक्षाणां धान्यादीनां फलानां वा सः भागः यस्मात् तादृशाः एव नूतनाः वृक्षाः धान्यं वा उत्पाद्यते।   Ex. कृषकः क्षेत्रे गोधूमानां बीजं वपति।

HOLO COMPONENT OBJECT:

पनसबीजम्

HYPONYMY:

निम्बबीजम् चरिल्ली काजूतकम् सुयुजः द्विजा गाङ्गेरुकम् काकिणी कपिलः गोखुरकण्टः गर्जरम् कृष्णजीरः लिक्षा एला बीजरेचनम् तिलः इक्षुगन्धा तूलबीजम् बीजम् जीरकः यवानी एरण्डः रुद्राक्षम् वराटकः अमोघा सुगन्धम् अश्वपुच्छिकाबीजम्

ONTOLOGY:

प्राकृतिक वस्तु (Natural Object) ➜ वस्तु (Object) ➜ निर्जीव (Inanimate) ➜ संज्ञा (Noun)

SYNONYM:

बीजकम् वपनम् रोहिः

Wordnet:

asm বীজ

guj બી

hin बीज

kas بیٛول

kok बीं

mar बी

nep बिउ

ori ବିହନ

pan ਬੀਜ

tam விதை

tel విత్తనం

urd بیج , تخم , دانہ

 noun  फलस्य कठिनावरणयुक्तं बृहद्बीजम्।   Ex. आम्रं खादित्वा तेन बीजं रोपितम्।

HOLO COMPONENT OBJECT:

प्रबदरः आम्रम्

ONTOLOGY:

भाग (Part of) ➜ संज्ञा (Noun)

SYNONYM:

अष्टिः

Wordnet:

asm আমৰ গুটি

bd मादा

guj ગોઠલી

hin गुठली

kan ಬೀಜ

kas ٲنٛٹ

kok पारो

mal അണ്ടി

mar कोय

nep कोयो

ori ଟାକୁଆ

pan ਗੁਠਲੀ

tam பெரியக்கொட்டை

tel టెంక

urd گٹھلی , آنٹھی , پھل کابیج

 noun  अन्नस्य दलम्।   Ex. व्याधः वृक्षस्य अधस्तात् बीजानि विकीर्णवान्।

HYPONYMY:

भूमुद्गकणः

ONTOLOGY:

भाग (Part of) ➜ संज्ञा (Noun)

SYNONYM:

बीजकम् वपनम्

Wordnet:

asm দানা

bd दाना

ben দানা

hin दाना

kan ಧಾನ್ಯ

kok कण

mal വിത്ത്

mar अन्नाचा कण

nep दाना

ori ଦାନା

pan ਦਾਨੇ

tel ధాన్యం

urd دانہ

 noun  कश्चन वृक्षविशेषः ।   Ex. छत्तीसगढ़राज्ये बीजानाम् आधिक्यं वर्तते ।

ONTOLOGY:

वृक्ष (Tree) ➜ वनस्पति (Flora) ➜ सजीव (Animate) ➜ संज्ञा (Noun)

Wordnet:

ben বীজা

guj બીજા

hin बीजा

kok बीजा

mar बिजा वृक्ष

ori ବୀଜାଗଛ

pan ਬੀਜਾ

urd بیجا , بیجادرخت

   See : वीर्यम्, तत्वम्