पुष्

{ puṣ }

A Sanskrit English Dictionary

पुष्    1. cl. 4. P. पुष्यति, to divide, distribute, [Dhātup. xxvi, 106] ( v.l. for व्युष् q.v.)
पुष्    2. cl. 1. P. ( [Dhātup. xvii, 50]) पोषति (trans.), only, [Nir. x, 34]; cl. 4. P. ( [Dhātup. xxvi, 73]) पु॑ष्यति (trans. and intrans.; mc. also, [A.] °ते), [RV.] &c. &c.; cl. 9. P. ( [Dhātup. xxxi, 57]) पुष्णाति (trans.), [MBh.]; [Kāv.] &c. ( pf. पुपो॑ष, पुपुष्यास्, [RV.]; aor. अपुषत् or अपोषीत् Gr.; Pot. पुषेयम्, [RV.]; Prec. पुष्यासम्, °स्म, [Br.]; fut. पोषिष्यति, पोक्ष्यति; पोषिता, पोष्टा Gr.; Pass. पुष्यते, [Kāv.]; aor. अपोषि Gr.; inf. पुष्य॑से, [RV.]),

to be nourished (with instr. e.g. भार्यया, [MBh. xiii, 4569]),

to thrive, flourish, prosper (also with पो॑षम्, पुष्टिम् or वृद्धिम्), [RV.]; [AV.]; [VS.]; [ŚBr.] (rarely in later language e.g. [MBh.] [see above], and sometimes in [Bhaṭṭ.], where also 3 sg. पुष्यति-तराम्);

to cause to thrive or prosper, nourish, foster, augment, increase, further, promote, fulfil ( e.g. a wish), develop, unfold, display, gain, obtain, enjoy, possess, [RV.] &c. &c.:

Caus. पोष॑यति ( aor. अपूपुषत् Gr.), to rear, nourish, feed, cause to thrive or prosper, [RV.] &c. &c.;

to cause to be reared or fed by ( instr.), [Śak.] :

Desid. पुपोषिषति, पुपुषिथति, पुपुक्षति Gr.:

Intens. पोपुष्यते, पोपोष्टि, ib.
पुष्  mfn.  3. mfn. ( ifc.) nourishing, causing to thrive ( cf. विश्व-प्°) showing, displaying, [Śiś. x, 32.]

The Practical Sanskrit-English Dictionary

पुष् [puṣ]   1, 4, 9 P. (पोषति, पुष्यति, पुष्णाति, पुष्ट or पुषित)
   To nourish, foster, rear, bring up, nurture; तेनाद्य वत्समिव लोकममुं पुषाण [Bh.2.46;] पुष्णामि चौषधीः सर्वाः [Bg.15.] 13; [Bk.3.13;17.32.]
   To support, maintain, bear,
   To cause to thrive or grow, unfold, develop, bring into relief; पुपोष लावण्यमयान् विशेषान् [Ku.1.25;] [R.3.32;] न तिरोधीयते स्थायी तैरसौ पुष्यते परम् [S. D.3.]
   To increase, augment further, promote, enhance; पञ्चानामपि भूताना- मुत्कर्षं पुपुषुर्गुणाः [R.4.11;9.5.]
   To get, possess, have, enjoy; विमुक्तः संकल्पः किमभिलषितं पुष्यति न ते [Bh.3.34.]
   To show, exhibit, bear, display; वपुरभिनवमस्याः पुष्यति स्वां न शोभाम् [Ś.1.19;] [Ku.7.18,78;] [R.16.58;] 18.32; न हीश्वरव्याहृतयः कदाचित् पुष्णन्ति लोके विपरीतमर्थम् [Ku.3.63;] सूर्यापाये न खलु कमलं पुष्यति स्वामभिख्याम् [Me.82.]
   To be increased or nourished, thrive, prosper.
   To magnify, extol.
   To bud, bloom, blossom; पुष्यत्- पुष्करवासितस्य पयसो गण्डूषसंक्रान्तयः [U.3.16.] [Māl.9.34.]
   To share, divide.
   To shine, beam, gleam; साधु साध्विति संहृष्टाः पुष्यमाणैरिवाननैः [Mb.12.58.26.] -Caus. or 1 U. (पोषयति-ते)
   To nourish, bring up, maintain &c.
   To increase, promote.
   To take care of, provide for.
   To put on, wear.
पुष् [puṣ]   a.
   Nourishing.
   Showing, displaying; योषितामतिमदेन जुघूर्णुर्विभ्रमातिशयपुंषि वपूंषि [Śi.1.32.]

संस्कृतम् (Sanskrit) WN

   See : वृध्, संविवृध्, पाल्, रुह्