|
नस्त्रीपु . १ भांडण , बहिष्कार इ० च्या चौकशीसाठीं जमलेली जातीची सभा , पंचायत ; जातीचें कोर्ट ; निवाडाकचेरी . २ ( सामुदायिक ) एकत्रित झालेली जात ; सबंध जात ; गोत्रज . ३ ( सामुदायिक ) नातेवाईक मंडळी ; सगेसोयरे ; भाऊबंद . सांडून सर्वहि गोत । - दा २ . १ . ९ . ४ नातें . ५ आलुतेबलुते . ६ ( पेशवाईतील ) धार्मिक किंवा सामाजिक अपराधांच्या चौकशीसाठीं किंवा दत्तक , वांटणी , वतन इ० चा निर्णय देण्यासाठीं भरणारी गांवांतील सरकारी कामगार , वतनी अधिकारी , अलुतेबलुते व प्रतिष्ठित माणसें यांची न्यायनिवाडा करण्याची सभा ; हिनें दिलेला निवाडा सरकारहि सहसा फिरवीत नसे . [ सं . गोत्र ] ( वाप्र . )
न. सहाय्यक वर्ग ; साथी . - आडिमहा ११ . ( सं . गोत्र )
पु. स्त्री . १ आचका ; गचका ; हिसका ; झोंका ( पतंग , वावडी यांस दिलेला ). ( क्रि० खाणें ; मारणें ; देणें ). २ बुचकुळी ; बुडी ( पक्ष्यानें मारलेली ). ३ ( ल . ) संकट ; विघ्ना ; पेंच ; ४ तोटा ; धक्का ; गचका ; तोटयाची बाब . ( क्रि० खाणें ; बसणें ). ५ थाप ; फसवणूक ; ठकवण . ( क्रि० देणें ). ६ व्यर्थ एरझार ; हेलपाटा ; हिसका . ( क्रि० खाणें ; बसणें ). [ अर . घोता ] ( वाप्र . )
०खाणें तोटा , नुकसान , पराभव , निराशा , दंड , इजा इ० प्रसंग ओढवणें , प्राप्त होणें ; अपेश येणें ; बुडणें ; फसणें . म्ह० ( गु . ) जेनुं काम तेने थाय बिजा करे सो गोता खाय .
०मिळणें १ एकत्र जुळणें , जथणें . २ मिसळणें ; संयोग , एकजीव होणें . ताकाचें व तेलकट भाजीचें गोत मिळत नाहीं . ३ एकमत होणें ; जुळणें ( मुद्दे , गोष्टी ). ४ सख्य होणें . ५ पूर्वापर गोष्टींचा संबंध जुळणें . म्ह० कुर्हाडीचा दांडा गोतास काळ = स्वकीयांशीं फितूर होणारा माणूस . सामाशब्द -
०घोडा पु. १ अगम्यगमन करणारा माणूस . २ अशिक्षित , अक्षरशत्रु असें मोठें मूल ; पोळ ; म्हशा . ३ कुटुंबांतील शुंभ , ढ माणूस .
०बसणें नुकसान येणें . गोत्यांत येणें - संकटांत सांपडणें , अडकणें - त्यांत आणणें - संकटांत किंवा निष्कारण खर्चात आणणें , घालणें .
०पत पात गोताई - स्त्री . १ जातिबहिष्कृत , गुन्हेगारास शुध्द करून पुन्हां जातींत घेण्याच्या वेळचा संस्कार ; प्रायश्चित्ताचें जातजेवण . २ जातसभा ( मराठयांत ); पतितास आपल्या पंक्तीस घेऊन जात त्याला पावन करते तो विधि .
०पत्र न. वंशावळ .
०पुडया स्त्रीअव . ( खा . ) देवप्रतिष्ठा . गोतपुडया बांधून टाक = देवप्रतिष्ठा बसव . महजर - पु . गोतसभेनें दिलेलें निकालपत्र , निकाल ; थळपत्र . गोताई - स्त्री . १ गोतसभा ; ग्रामसभा . २ गोतपत अर्थ १ पहा . गोतावळ , गोतावळें , गोतावळा , गोतोळा - गोत ; गोतसभा ; गोतगंगा . [ सं . गोत्र + आवलि . म . गोत + ओळ ]
|