मात्र

{ mātra }

हिन्दी (hindi) WN

   See : केवल, अकेला, सिर्फ़, सिर्फ़

A dictionary, Marathi and English

   mātra n S The primitive subtil or invisible type of visible elementary matter. 2 The whole, the whole order or class, the entire thing. Ex. मनुष्य- मात्र पापी आहे.
   Only, merely, barely, solely. Ex. काडीमात्र, अणुमात्र, क्षणमात्र, वितस्तिमात्र; भातमात्र खा भाजीपाला तुला वर्ज्य; तुला मात्र बुलाविलें. 2 Used as s f and improperly for मात्रा in its first sense.

Aryabhushan School Dictionary

 ad   Only.
 n   The whole class, as मानुष्यमात्रा.

मराठी पर्यायी शब्दकोश

 क्रि.वि.  अगदी , केवळ , निव्वळ , नुसता , बरीक .

महाराष्ट्र शब्दकोश

  न. 
  स्त्री. अक्षरांतील मात्रा मात्रा अर्थ १ पहा .
  स्त्री. ( महानु .) अल्पकाळ . ' मात्र चौथ्या विभागातें म्हणतलें .' - वि ९६ .
   दृश्य तात्त्विक द्रव्याचें प्राथमिक सूक्ष्म , अदृश्य चिन्ह .
   समुदाय ; सगळी जात - वर्ग ; साकल्य ; वस्तुजात . मनुष्यमात्र पापी आहे . - क्रिवि .
   केवळ ; फक्त ; नुसता ; च ; बरीक . उदा० काडी - क्षण - वितस्ति - मात्र . भात मात्र खा , भाजीपाला तुला वर्ज्य .
   यत्किंचित ; थोडेसें . या दवतींत मात्रसें पाणी घालून आण . [ सं . ]

A Sanskrit English Dictionary

मात्र  m.  a m. a Brāhman of the lowest order i.e. only by birth, [Hcat.]
मात्र  n.  n. an element, elementary matter, [BhP.]
अङ्गुल-मात्रम्   ( ifc.) measure, quantity, sum, size, duration, measure of any kind (whether of height, depth, breadth, length, distance, time or number e.g., a finger's breadth, [Pañcat.]; अर्थ-मात्रम्, a certain sum of money, ib.; क्रोश-मात्रे, at the distance of a Kos, [Hit.]; मास-मात्रे, in a month, [Lāṭy.]; शत-मात्रम्, a hundred in number, [Kathās.])

ROOTS:

अङ्गुल मात्रम्

राज-मात्रम्   the full or simple measure of anything, the whole or totality, the one thing and no more, often = nothing but, entirely, only ( e.g., the whole class of kings, [ŚāṅkhŚr.]; भय-म्°, all that may be called danger, any danger, [VarBṛS.]; रति-म्°, nothing but sensuality, [Mn.]; शब्द-मात्रेण, only by a sound, [Śak.])

ROOTS:

राज मात्रम्

मात्र  mfn.  mf( आ and ई)n. ( ifc.) having the measure of, i.e. as large or high or long or broad or deep or far or much or many ( cf. अङ्गुष्ठ-, ताल-, बाहु-, यव-, तावन्-, एतावन्-म्°)
प्राण-यात्रिक-म्°   Possessing (only) as much as or no more than ( cf.)

ROOTS:

प्राण यात्रिक म्°

त्रि-म्°   amounting (only) to (pleonastically after numerals; cf.)

ROOTS:

त्रि म्°

पदाति   being nothing but, simply or merely ( cf.-, मनुष्य-म्°; after a pp. = scarcely, as soon as, merely, just e.g. जात-म्°, scarcely or just born, [Mn.]; कृष्ट-म्°, merely ploughed, KātyŚr.; भुक्त-मात्रे, immediately after eating, [Mn.])
मात्र    b °त्रक &c. See p.804, cols. 2, 3.

The Practical Sanskrit-English Dictionary

मात्र [mātra] a.  a. (-त्रा,
-त्री  f. f.) [मा-त्रन्] An affix added to nouns in the sense of 'measuring as much as', 'as high or long, or broad as', 'reaching as far as', as in ऊरुमात्री भित्तिः; पञ्चदशयोजनमात्रमध्वानमतिचक्राम K.; (in this sense the word may as well be considered to be मात्रा at the end of comp. q. v. below).
-त्रः   A Brāhmaṇa of the lower order (by brith).
   त्रम् A measure, whether of length, breadth, height, size, space, distance or number; अग्रे तिष्ठत मात्रं मे [Bhāg.6.11.5;] usually at the end of comp, i. e. अङ्गुलिमात्रम् a 'finger's breadth'; किंचिन्मात्रं गत्वा 'to some distance'; क्रोशमात्रे 'at the distance of a Krośa', रेखामात्रमपि 'even the breadth of a line, as much as a line'; रेखामात्रमपि क्षुण्णादा मनोर्वर्त्मनः परम्, (न व्यतीयुः) [R.1.17;] so क्षणमात्रम्, निमिष- मात्रम् 'the space of an instant', शतमात्र 'a hundred in number'; so गजमात्र 'as high or big as an elephant'; तालमात्र, यवमात्र &c.
   The full measure of anything, the whole or entire class of things, totality; जीवमात्रम् or प्राणिमात्रम् 'the entire class of living beings'; मनुष्य- मात्रो मर्त्यः 'every man is mortal'; वस्तुमात्रपक्षकोऽनुपसंहारी (हेतुः) Tarka K.; मानुषमात्रदुष्करं कर्मानुष्ठितम् [Dk.]
   The simple measure of anything, the one thing and no more, often translateable by 'mere', 'only', 'even'; जातिमात्रेण [H.1.58] 'by mere caste', टिट्टिभमात्रेण समुद्रो व्याकुलीकृतः 2.149. 'by a mere wag-tail', वाचामात्रेण जाप्यसे Ś.2 'merely by words'; so अर्थमात्रम्, संमानमात्रम् [Pt.1.83;] used with past participles मात्र may be translated by 'as soon as', 'no sooner than', 'just'; विद्धमात्रः [R.5.51] 'as soon as pierced'; 'when just pierced'; भुक्तमात्रे 'just after eating'; प्रविष्टमात्र एव तत्र- भवति Ś.3 &c.
   An element, elementary matter; अहं पयो ज्योतिरथानिलो नभो मात्राणि देवा मन इन्द्रियाणि [Bhāg. 1.59.31.]

Shabda-Sagara

मात्र  n.  ( -त्रं)
   1. The whole, the entire thing or class of things.
   2. (Adv.) Only, solely, (exclusive and identical, the very thing.)
   3. The primitive subtle or invisible type of visible elementary matter.
   4. A pleonastic addition to words.
  f.  ( -त्रा)
   1. Requisite, material.
   2. Quantity, measure.
   3. A little.
   4. An ear-ring.
   5. Wealth, subs- tance.
   6. A short vowel.
   7. A moment.
   8. Quantity in metre or prosody, a syllabic foot.
   9. The upper or horizontal limb of the Nāgarī characters.
    E. मा to measure, Unādi aff. त्रन्, fem. aff. टाप्

ROOTS:

मा त्रन् टाप्

संस्कृतम् (Sanskrit) WN

   See : केवल