श्रीराम उवाच ।
भगवन्देवदेवेश नमस्तेऽस्तु महेश्वर ॥
उपासनविधि ब्रूहि देशं कालं च तस्य तु ॥१॥
अंगानि नियमांश्चैव मयि तेऽनुग्रहो यदि ॥
ईश्वर उवाच ।
श्रृणु राम प्रवक्ष्यामि देशं कालमुपासने ॥२॥
सर्वाकारोऽहमेवैकः सच्चिदान्दविग्रहः ॥
मदंशेन परिच्छिन्ना देहाः सर्वदिवौकसाम् ॥३॥
ये त्वन्यदेवताभक्ता यजंते श्रद्ध्यान्विताः ॥
तेऽपि मामेव राजेन्द्र यजन्त्यविधिपूर्वकम् ॥४॥
यस्मात्सर्वमिदं विश्वं मत्तो न व्यतिरिच्यते ॥
सर्वक्रियाणां भोक्ताहं सर्वस्याहं फलप्रदः ॥५॥
येनाकारेण ये मर्त्या मामेवैकमुपासते ॥
तेनाकारेण तेभ्योऽहं प्रसन्नो वाञ्छितं ददे ॥६॥
विधिनाऽविधिना वापि भक्त्या ये मामुपासते ॥
तेभ्यः फलं प्रयच्छामि प्रसन्नोऽहं न संशयः ॥७॥
अपिचेत्सुदाराचारो भजते मामनन्यभाक् ॥
साधुरेव स मन्तव्यः सम्यग्व्यवसितो हि सः ॥८॥
स्वजीवत्वेन यो वेत्ति आमेवैकमनन्यधीः ॥
तं न स्पृशंति पापानि ब्रह्महत्यदिकान्यपि ॥९॥
उपासाविधयस्तत्र चत्वारः परिकीर्तिताः ॥
संपदारोपसंवर्गाध्यासा इति मनीषिभिः ॥१०॥
अल्पस्य चाधिकत्वेन गुणयोगाद्विचिन्तनम् ॥
अनन्तं वै मन इति संपद्विधिरुदीरितः ॥११॥
विधावारोप्य योपासा सारोपः परिकिर्तितः ॥
यद्वदोंकारमुद्गीथमुपासीतेत्युदाह्रतः ॥१२॥
आरोपो बुद्धिपूर्वेण य उपासाविधिश्च सः ॥
योषित्यग्निमतिर्यत्तदध्यासः स उदाह्रतः ॥१३॥
क्रियायागेन चोपासविधिः संवर्ग उच्यते ॥
संह्रत्य वायुः प्रलये भूतान्येकोऽवसीदति ॥१४॥
उपसंगम्य बुद्ध्या यदासनं देवतात्मना ॥
तदुपासनमन्तः स्यात्तद्वहिः संपदादयः ॥१५॥
ज्ञानान्तरानन्तरितसजातिज्ञानसंहतेः ॥
सम्पन्नदेवतात्मत्वमुपासनमुदीरितम् ॥१६॥
सपंदादिषु बाह्मेषु दृढबुद्धिरुपासनम् ॥
कर्मकाले तदंगेषु दृष्टिमात्रमुपासनम् ॥
उपासनामिति प्रोक्तं तदंगानि ब्रुवे श्रृणु ॥१७॥
तीर्थक्षेत्रादिगमनं श्राद्धं तत्र परित्यजेत् ॥
सचित्तैकाग्रता यत्र तत्रासीत सुखं द्विजः ॥१८॥
कम्बले मृदुतल्पे वा व्याघ्रचर्मणि वा स्थितः ॥
विविक्तदेशे नियतः समग्रीवशिरस्तनुः ॥१९॥
अत्याश्रमस्थः सकलानीन्द्रियाणि निरुध्य च ॥
भक्त्याथ स्वगुरुं नत्वा योगं विद्वान्प्रयोजयेत् ॥२०॥
यस्त्वविज्ञानवान्भवत्ययुक्तमनसा सदा ॥
तस्येन्द्रियाण्यवश्यानि दुष्टाश्वा इव सारथेः ॥२१॥
विज्ञानी यस्तु भवति युक्तेन मनसा सदा ॥
तस्येन्द्रियाणि वश्यानि सदश्वा इव सारथेः ॥२२॥
यस्त्वविज्ञानवान्भवत्यमनस्कः सदाऽशुचिः ॥
न स तत्पदमाप्नोति संसारमधिगच्छति ॥२३॥
विज्ञानी यस्तु भवति समनस्क सदा शुचिः ॥
स तत्पदमवाप्नोति यस्माद्भूयो न जायते ॥२४॥
विज्ञानसारथिर्यस्तु मनः प्रग्रह एव च ॥
सोऽध्वनः पारमाप्नोति ममैव परमं पदम् ॥२५॥
ह्रत्पुण्डरीकं विरजं विशुद्धं तथा ॥
विशोकं च विचिन्त्यात्र ध्यायेन्मां परमेश्वरम् ॥२६॥
अचिन्त्यरूपमव्यक्तमनन्तममृतं शिवम् ॥
आदिमध्यान्तरहितं प्रशांतं ब्रह्म कारणम् ॥२७॥
एकं विभुं चिदानन्दमरूपमजमद्भुतम् ॥
शुद्धस्फटिकसंकाशमुमादेहार्धधारिणम् ॥२८॥
व्याघ्रचर्माम्बरधरं नीलकण्ठं त्रिलोचनम् ॥
जटाधरं चंद्रमौलिं नागयज्ञोपवीतिनम् ॥२९॥
व्याघ्रचर्मोत्तरीयं च वरेण्यमभयप्रदम् ॥
पराभ्यामूर्ध्वहस्ताभ्यां बिभ्राणं परशुं मृगम् ॥
भूतिभूषितसर्वाङ्गं सर्वाभरणभूषितम् ॥३०॥
एवमात्मारणिं कृत्वा प्रणवं चोत्तरारणिम् ॥
ज्ञाननिर्मथनाभ्यासात्क्षात्पश्यति मां जनः ॥३१॥
वेदवाक्यैरलभ्योऽहं न शास्त्रैर्नापि चेतसा ॥
ध्यानेन श्रृणुते यो मां सर्वदाहं वृणोमि तम् ॥३२॥
नाविरतो दुश्चरितान्नाशान्तो नासमाहितः ॥
नाशान्तमानसो वापि प्रज्ञानेन लभेत माम् ॥३३॥
जाग्रत्स्वप्नसुषुप्त्यादिप्रपञ्चो यः प्रकाशते ॥
तद्बह्याहमिति ज्ञात्वा सर्वबन्धैः प्रमुच्यते ॥३४॥
त्रिषु धामसु यद्भोग्यं भोक्ता भोगश्च यद्भवेत ॥
तेभ्यो विलक्षणः साक्षी चिन्मात्रोऽहं सदाशिवः ॥३५॥
कोटिमध्याह्नसूर्य्याभं चन्द्रकोटिसुशीतलम् ॥
चन्द्रसूर्याग्निनयनं स्मरेद्वक्रसरोरुहम् ॥३६॥
एकोः देवः सर्वभूतेषु गूढः सर्वव्यापी सर्वभूतान्तरात्मा ॥
सर्वाध्यक्षः सर्वभूताधिवासः साक्षी चेता केवलो निर्गुणश्च ॥३७॥
एको वशी सर्वभूतान्तरात्माप्येकं बीजं नित्यदा यः करोति ॥
तं मां नित्यं येऽनुपश्यन्ति धीरास्तेषां शान्तिः शाश्वती नेतरेषाम् ॥३८॥
अग्निर्यथैको भुवनं प्रविष्टो रूपं रूपं प्रतिरूपो बभूव ॥
एकस्तथासवभूतान्तरात्मा न लिप्यते लोकदुःखेन बाह्यः ॥३९॥
वेदेहं यो मां पुरुषं महान्तमादित्यवर्णं तमसः परस्तात् ॥
स एव विद्वानमृतोऽस्त्र भूयो नान्यस्तु पन्था अयनाय विद्यते ॥४०॥
हिरण्यगर्भं विदधामि पूर्वं वेदांश्च तस्मै प्रहिणोमि योऽहम् ॥
तं देवमीड्यं पुरुषं पुराणं निशिचत्य मां मृत्युमुखात्प्रमुच्यते ॥४१॥
एवं शान्त्यादियुक्तः सन्वेत्ति मां तत्त्वतस्तु यः ॥
निर्मुक्तदुःखसंतानः सोऽते मय्येव लीयते ॥४२॥
इति श्रीपद्मपुराणे शिवगीतासुपनिषत्सु ब्रह्मविद्यायां योगशास्त्रे शिवराघवसंवादे उपासनाज्ञानफलं नाम द्वादशोऽध्यायः ॥१२॥