स्कंध १ ला - अध्याय १५ वा

९७
विप्रांलागीं सूत म्हणे अर्जुनाची । तत्कालीन स्थिति वर्णवेना ॥१॥
महाकष्टें शोक आंवरुनि नेत्र । पुशीत पुशीत निज करानें ॥२॥
वियोगविव्हल आठवी तें प्रेम । सद्गदवचन वदला धर्मा ॥३॥
राया, मी जाहलों सर्वस्वी वंचित । एकाकी अच्युत त्यजूनि गेला ॥४॥
विबुधविस्मयकारी माझें तेज । हरिलें समस्त श्रीहरीनें ॥५॥
प्राणरहित तो पित्याचाही देह । होई अमंगल जैशापरी ॥६॥
तैसें कृष्णावीण सकल हें विश्व । म्हणे वासुदेव पार्था दिसे ॥७॥

९८
वर्णूं तरी केंवी त्याचे उपकार । सभेमाजी यंत्र भेदियेलें ॥१॥
हरुनियां दर्य क्षत्रिय वीरांचा । लोभ द्रौपदीचा, त्याची कृपा ॥२॥
खांडववन तें अर्पिले अग्नीसी । जिंकूनि इंद्रासी त्याची कृपा ॥३॥
रक्षितां मयासी मयसभा तेणें । निर्मिली प्रेमानें त्याची कृपा ॥४॥
राजसूयामाजी पांडव वीरांनीं । जिंकीली अवनी त्याची कृपा ॥५॥
भीमपराक्रमें जरासंधवध । होतां नृप मुक्त त्याची कृपा ॥६॥
वासुदेव म्हणे भक्तांची सत्कीर्ति । वाढवी त्रिलोकीं त्याची कृपा ॥७॥

९९
अवभृथस्नानें पवित्र ते केश । ओढितांचि लाज राखियेली ॥१॥
अपरात्रीं ऋषि भोजनार्थं वनीं । येतां चक्रपाणी रक्षी आम्हां ॥२॥
पाशुपतप्राप्ती इंद्रासनलाभ । गांडीव धनुष्य जयामुळें ॥३॥
भीष्मद्रोणादिक महामत्स्य जेथ । एकाकी समुद्र लंघिला तो ॥४॥
प्रल्हादासमचि रक्षिलें आम्हांतें । आंवरुनि अस्त्रें अमोघ तीं ॥५॥
अश्वांसी उदक पाजितां रणांत । रक्षिलें समस्त वीरांमाजी ॥६॥
वासुदेव म्हणे सकळ विक्रम । व्यर्थ कृपेवीण वदला पार्थ ॥७॥

१००
इंद्रादिक देव वंदिती जयासी । सारथी मी त्यासी हाय केलें ॥१॥
धिक्कार धिक्कार मज मूढाप्रति । सामान्य मी त्यासी लेखियेलें ॥२॥
सख्या, पार्था ऐसें संबोधी जो मज । कोठें अधोक्षज पाहूं आतां ॥३॥
आसन, शयन, भोजन एकत्र । कोठें माझा मित्र पाहूं आतां ॥४॥
क्वचितकाळीं मजवांचूनि जेवतां । प्रेमें धिक्कारितां रुसला नाहीं ॥५॥
अपराध माझे असंख्य जयानें । क्षमिलें प्रेमानें पित्यासम ॥६॥
वासुदेव म्हणे प्रेमाची हे कळा । तुजविण गोपाळा कोण जाणे ॥७॥

१०१
पार्थ म्हणे राया, मीचि तो अर्जुन । जेणें भीष्म द्रोण जिंकियेले ॥१॥
श्रीकृष्णवियोगें विक्रम तो माझा । झाला शून्य आतां लवही नुरे ॥२॥
तेंचि माझें चाप, बाण, अश्व, रथ । राया, आजि व्यर्थ सकल झाले ॥३॥
श्रीकृष्णस्त्रियांचे रक्षण न झालें । स्त्रीसम जिंकिलें मज गोपांनीं ॥४॥
परस्परांप्रति ताडूनि लव्हाळे । यादव संपले ब्रह्मशापें ॥५॥
मात्स्ययानें वधी दुर्बला-बलवंत । परस्पर नाश करिती वीर ॥६॥
राया कृष्णबोध चिंतितों मी आतां । कुंठित हे वाचा होई माझी ॥७॥
वासुदेव म्हणे आंवरुनि शोक । कृष्णचिंतनांत रमला पार्थ ॥८॥

१०२
सूत म्हणे पार्थ श्रीहरीचा भक्त । स्मरुनि कृष्णास शांति मानी ॥१॥
काम-क्रोध त्याचे सकल विराले । आवरण गेलें अज्ञानाचें ॥२॥
गीताज्ञानवृक्ष वाढला जोमानें । ब्रह्मभाव ज्ञानें प्रगट झाला ॥३॥
गुण, गुणकार्य जाहलें विनष्ट । हरपलें द्वैत अंतरींचें ॥४॥
ऐसा शोकहीन पाहूनि पार्थासी । धर्म मार्गे त्याचि जाऊं म्हणे ॥५॥
आंवरुनि वृत्ति कुंती त्यागी देह । म्हणे वासुदेव कृष्ण स्मरा ॥६॥

१०३
कंटकानें जैं कंटक । तेंवी वीर भारभूत ॥१॥
वधिले श्रीहरीनटानें । केलें कौतुक लीलेनें ॥२॥
कार्य संपतांचि गेला । स्वस्वरुपीं स्थिर ठेला ॥३॥
नाना नाटकी श्रीहरी । भक्तकाज ऐसें करी ॥४॥
वासुदेव म्हणे देव । राहो अंतरीं सदैव ॥५॥

१०४
निजधामाप्रति जातां यदुनाथ । जाहला प्रवृत्त कलि एथें ॥१॥
परीक्षितीप्रति अर्पूनि स्वराज्य । अनिरुद्धपुत्र मथुराधिप ॥२॥
प्राजापत्य इष्टि करुनि अग्नीचा । समारोप साचा करीतसे ॥३॥
पुढती निर्मम तेंवी निरहंकार । होऊनि नृपाळ सदना त्यजी ॥४॥
मागोमाग त्याच्या द्रौपदी, भीमादि । सकलही जाती पांडववीर ॥५॥
वासुदेव म्हणे युधिष्ठिर ऐसा । संयमूनि वाचा निघूनि जाई ॥६॥

१०५
उत्तर दिशेसी वीर ते कृतार्थ । श्रीकृष्ण चिंतीत क्रमिती मार्ग ॥१॥
त्यागूनियां देह पुनीत जाहले । सद्गति लाभले भावबळें ॥२॥
प्रभासीं विदुर पावला मोक्षासी । कथा हे जनांसी मोक्षप्रद ॥३॥
प्रेमें हें ऐकतां ईशपदी प्रेम । जडूनियां, जन्म सार्थ होई ॥४॥
वासुदेव म्हणे पावन चरित्रें । ऐकतां जीवातें समाधान ॥५॥