लिङ्गम्

{ liṅgam }

The Practical Sanskrit-English Dictionary

लिङ्गम् [liṅgam]   [लिङ्ग्-अच्]
   A mark, sign, token, an emblem, a badge, symbol, distinguishing mark, characteristic; यतिपार्थिवलिङ्गधारिणौ [R.8.16;] अथवा प्रावृषेण्यैरेव लिङ्गै- र्मम राजोपचारः संप्रति [V.4;] मुनिर्दोहदलिङ्गदर्शी 14.71; [Ms.1.] 3;8.25,252.
   A false or unreal mark, a guise, disguise, a deceptive badge; लिङ्गैर्मुदः संवृतविक्रियास्ते [R.7.] 3; क्षपणकलिङ्गधारी [Mu.1;] न लिङ्गं धर्मकारणम् [H.4.85.] See लिङ्गिन् below.
   A symptom, mark of disease.
   A means of proof, a proof, evidence.
   (In logic) Thehetu or middle term in a syllogism; particularly the assertion of the hetu's being found in the पक्ष or minor term coupled with the statement of the invariable concomitance between this hetu and the major term; it is thus defined: व्याप्तिपक्षधर्मतावल्लिङ्गम् [Tarka K.]
   The sign of gender or sex.
   Sex; गुणाः पूजास्थानं गुणिषु न च लिङ्गं न च वयः [U.4.11.]
   The male organ of generation.
   Gender (in gram.)
   The genital organ of Śiva worshipped in the form of a Phallus.
   The image of a god, an idol; धत्तेऽसावात्मनो लिङ्गं मायया विसृजन् गुणान् [Bhāg.7.2.22.]
   One of the relations or indications (such as संयोग, वियोग, साहचर्य &c.) which serve to fix the meaning of a word in any particular passage; e. g. in कुपितो मकरध्वजः the word कुपित restricts the meaning of मकरध्वज to 'Kāma'; see K. P.2 and commentary ad loc.; तदेव सक्तः सह कर्मणैति लिङ्गं मनो यत्र निषक्तमस्य [Bṛi. Up.4.4.6.]
   (In Vedānta phil.). The subtle frame or body, the indestructible original of the gross or visible body; cf. पञ्चकोष; यं योगिनो योग- समाधिना रहो ध्यायन्ति लिङ्गादसुतो ममुक्षया [Bhāg.3.19.28.]
   A spot, stain.
   The nominal base, the crude form of a noun (प्रातिपदिक).
   (In Sāṅ. phil.) Pradhāna or Prakṛiti; q. v.
   The effect or product (that which is evolved out of a primary cause and itself becomes a producer).
   Inference, conclusion; अव्यक्तमिति विज्ञेयं लिङ्गग्राह्यमतीन्द्रियम् [Mb.12.189.15.]
   = उपाधि; योगेन धृत्युद्यमसत्त्वयुक्तो लिङ्गं व्यपोहेत् कुशलोऽहमाख्यम् [Bhāg.5.5.13.] -Comp.
-अग्रम्   the glans penis.
-अनु- शासनम्   the laws of grammatical gender.
-अर्चनम्   the worship of Śiva as a liṅga.
-अर्शस्  n. n. a particular disease of the genital organs.
-आख्यः   Name of one of the sub-divisions of the production according to Sāṅkhya; लिङ्गाख्यो भावाख्यः [Sān K.52.]
-देहः, -शरीरम्   the subtle frame or body; see लिङ्ग (13) above.
-धारिन् a.  a. wearing a badge.
   नाशः loss of the characteristic marks.
   loss of penis.
   loss of vision, a particular disease of the eye.
-परामर्शः   the finding out or consideration of a sign or characteristic (in logic); (e. g. that smoke is a sign of fire); as वह्निव्याप्यधूमवानयं पर्वतः इति लिङ्गपरामर्शः.
-पीठम्   the pedestal of a शिवलिङ्ग.
-पुराणम्  N. N. of one of the 18 Purāṇas.
-प्रतिष्ठा   the establishment or consecration of a liṅga.
-वर्धन a.  a. causing erection of the male organ.
-विपर्ययः   change of gender. -वृत्तिa. hypocritical.
-वृत्तिः   a religious hypocrite.
-वेदी   the base or pedestal of a liṅga.
-शास्त्रम्   a grammatical treatise on gender.
-शोफः   swelling on the penis.-स्थः a religious student; न श्रोत्रियो न लिङ्गस्थः (साक्षी कार्यः) [Ms.8.65.]

संस्कृतम् (Sanskrit) WN

 noun  संज्ञाविशेषः, व्याकरणशास्त्रे शब्दानां स्त्रीपुंनपुंसकवत् बुद्ध्या प्रकल्पितानां गुणविशेषाणां बोधनम्।   Ex. संस्कृते त्रीणि लिङ्गानि सन्ति।

HYPONYMY:

स्त्रीलिङ्गम् पुंलिङ्गम् नपुंसकलिङ्गम्

ONTOLOGY:

ज्ञान (Cognition) ➜ अमूर्त (Abstract) ➜ निर्जीव (Inanimate) ➜ संज्ञा (Noun)

Wordnet:

asm লিংগ

kas جِنس

mal ലിംഗം

mni ꯅꯨꯄꯥ ꯅꯨꯄꯤ꯭ꯇꯥꯛꯄ

tam பால்

urd جنس

 noun  पुंजातिः अथवा स्त्रीजातिः यस्मिन् प्रायः सर्वेषां जीवानां विभाजनं कृतम् अस्ति ।   Ex. समाजे लिङ्गस्य कारणात् पक्षपातः न भवेत् ।

ONTOLOGY:

समूह (Group) ➜ संज्ञा (Noun)

Wordnet:

kan ಲಿಂಗ

   See : सूचकः, चिह्नम्, चिह्नम्