|
अप् [ap] f. f. [आप्
-क्विप् -ह्रस्वश्च Uṇ.2.58] (Deelined in classical language only in pl.; आपः, अपः, अद्भिः, अद्भषः, अपाम् and अप्सु, but in singular and pl. in Veda)
Water (regarded in Ved. as sacred divinities, आपो देवीः); खानि चैव स्पृशेदद्भिः [Ms.2.6.] Water is generally considered to be the first of the 5 elements of creation, as in अप एव ससर्जादौ तासु बीजमवासृजत् [Ms.1.8;] या सृष्टिः स्रष्टुराद्या [Ś.1.1;] but in [Ms.1.78] it is said to have been created from ज्योतिस् or तेजस् after मनस्, आकाश, वायु and ज्योतिस् or अग्नि; ज्योतिषश्च विकुर्वाणादापो रसगुणाः स्मृताः । अद्भयो गन्धगुणा भूमिरित्येषा सृष्टिरादितः ॥
Air, the intermediate region.
The star S virginis (चित्रा). For the changes of अप् at the end of comp. See [P.V.4.74,] VI.3.97- 98. [cf. L. aqua, Gr. appos; Lith. uppe, Goth. ahva; Pers. ab; Zend ap; Old Germ. aha]. -Comp.
-कृत्स्नम् deep meditation by means of water.
-चरः, -सरः an aquatic animal. त्रीण्याद्यान्याश्रितास्त्वेषां मृगगर्ताश्रयाऽप्सराः [Ms. 7.72.] See
अप्सरः. पतिः 'Lord of waters', N. of Varuṇa.
the ocean.
-पित्तम fire. For other comps. see s. v. अपाम् enters into several compounds; e. g. अपांसंवर्तः destruction of the world by water; अपांवत्सः 'calf of waters', N. of a star; अपांनपात्, ˚नप्ता, ˚नप्त्रिय, ˚गर्भ, अपान्नपात्, अपोनपात् Ved. N. of Agni or fire as sprung from water; cf. [Ms.9.321;] अपांपतिः,
-निधिः, -नाथः; अणतिः lord of waters, the ocean; N. of Varuṇa; अपांपित्तम् fire.
|