मदन

{ madana }

हिन्दी (hindi) WN

   See : कामदेव, मैनफर

प्राचीन चरित्रकोश

मदन n.  ब्रह्मा के पुत्र कामदेव का नामान्तर (कामदेव देखिये) ।
मदन II. n.  केरल देश के धृष्टबुद्धि नामक राजमंत्री का पुत्र ।

A dictionary, Marathi and English

   Expresses the incomparable inferiority in beauty of Cupid himself to such a person.
   madana n The corn arising from the first treading of the ears; the corn and chaff together: also called पहिलें मदन. Of the second treading the produce is called दुसरें मदन or आकणाचें मदन. Of the third treading तिसरें मदन or निकणाचें मदन. आकण is the name of the ears that have been trodden once: निकण, of the ears that have been trodden twice. Great pains have been taken to determine these words; and careful inquiries have been made respecting them of farmers from different parts of the country. The above may be relied on as the sense in some districts: in others, according to the proverb पहिली रास दुसरें आकण तिसरें निकण चैथा मणी त्यास बलुता धणी, रास is explained to be The heap of corn and chaff the produce of the first treading of the ears, आकण the produce of the second treading, निकण the produce of the third treading, and मणी the scanty and light grains which fall during the winnowing of निकण; and the word मदन either is unknown or is explained as equivalent with रास. These words, however, are but three amongst many hundreds which different districts, and, not unfrequently, different villages understand differently. Varying acceptation even of the commonest words is a fact so familiar to the Natives that it precludes their contesting applications and uses howsoever devious from their own; according to their hourlyuttered proverb बारा बारा कोशांवर भाषा फिरती. The four following words are, in some parts, used to designate The trodden out mass and the states or forms into which it is separated through winnowing--रास, कांडें, मातेरें, फंजट or वरळें The heap; the stalks and ears subjected to a second treading and winnowing; the mass of corn and dirt; the light grains and remaining chaff.

Aryabhushan School Dictionary

  m  The god of love. Lust.

मराठी (Marathi) WN

 noun  काम या मनोवृत्तीचे रूप म्हणून मानला जाणारा एक देव   Ex. भगवान शंकराने आपल्या तृतीयनेत्रातील अग्नीने मदनाला जाळून भस्म केले.

ONTOLOGY:

पौराणिक जीव (Mythological Character) ➜ जन्तु (Fauna) ➜ सजीव (Animate) ➜ संज्ञा (Noun)

SYNONYM:

अनंग काम कामदेव कंदर्प पुष्पधन्वा कुसुमचाप कुसुमशर मकरध्वज मीनकेतन स्मर मनोज मनोभव

Wordnet:

asm কামদেৱ

bd कामदेब

ben কামদেব

guj કામદેવ

hin कामदेव

kan ಕಾಮದೇವ

kas کام دیو , کام دیوتا , مَدَن

kok कामदेव

mal കാമദേവന്

mni ꯀꯥꯝꯗꯦꯕ

nep कामदेव

ori କାମଦେବ

pan ਕਾਮਦੇਵ

san कामदेवः

tam காமதேவன்

tel మన్మధుడు

urd کام دیو , کام دیوتا , منوج , پوسپایودھ , اتیناتھ , مدن , مکر , منمتھ

महाराष्ट्र शब्दकोश

  न. कणसें एकदां तुडवून काढलेलें गोंडासहित धान्य ; दाणे व भूस ह्यांचें मिश्रण . ह्याला पहिलें मदन असेंहि म्हणतात . दुसर्‍यांदा तुडवून निघालेल्या धान्यास दुसरें किंवा आकणाचें मदन म्हणतात व तिसर्‍यांदा कणसें तुडवून निघालेल्या धान्यास तिसरें किंवा निकणाचें मदन म्हणतात . परंतु कांहीं प्रांतांत वेगवेगळ्या तुडवणीवरुन धान्याचे रास , आकण , निकण , व मणी किंवा रास , कांडें , मातेरें , फंजट किंवा वरळें असेंहि प्रकार करतात . हे शब्द ( त्यांच्या अनुक्रमाप्रमाणें ) पहा . [ सं . मर्दन ; प्रा . मद्दन ] म्ह० पहिली रास , दुसरें आकण , तिसरें निकण , चौथा मणी त्यास बलुता धणी .
  पु. 
  पु. गुर्‍हाळांत गुळ करतांना आटत असलेला रस . - ज्ञाको . ऊ २८ .
   कामदेव .
   काम ; संभोगाविषयींची इच्छा ; विषयविकार . [ सं . ] ( मुखावरुन , तोंडावरुन , स्वरुपावरुन ).
०ओंवाळून   , ओवाळणें - एखाद्या मनुष्याचें सौंदर्य मदनापेक्षांहि अधिक आहे असें दाखविण्यासाठीं योजितात . कामेश्वर - पु . एक कामोद्दीपक रासायनिक औषध .
टाकणें   , ओवाळणें - एखाद्या मनुष्याचें सौंदर्य मदनापेक्षांहि अधिक आहे असें दाखविण्यासाठीं योजितात . कामेश्वर - पु . एक कामोद्दीपक रासायनिक औषध .
०तात   पु कृष्ण . मदनतात मनमोहन मुरली वाजवी कुंजवनीं ।
०फळ  न. गेळफळ .
०बाण  पु. 
   मदनाचे बाण , आयुधें . हे पांच आहेत ; ( अ ) ( फुलें ) अरविंद , अशोक , चूत , नवमल्लिका व नीलोत्पल . ( आ ) ( विकार ) उन्मादन , तापन , शोषण , स्तंभन , व संमोहन . बाधि मदन बाण घे प्राणदान दे दावि हरी वदना । - देप ७४ .
   एक फुलझाड ; जाईची एक जात . तिनें एक मदनबाणाचें पुष्प खोंविलें । - चंद्र ५४१ .
०मस्त वि.  कामविकारानें बेफाम , उन्मत्त झालेला .
०मूर्ति  स्त्री. 
   कामदेव .
   सुंदर , सुस्वरुप मनुष्य ; मदनाचा पुतळा . मदनाचा पुतळा - पु . अत्यंत सुंदर मनुष्य . पाहीन ना आतां कसला मदनाचा पुतळा हिला नवरा मिळतो तो ! - पकोघे . मदनाची छडी - स्त्री . अत्यंत सुंदर स्त्री . तूं कशी सुरेख मदनाची छडी आहेस . - मृ ९ . मदनांतक , मदनारी - पु . शिव ; शंकर . अशेषांही रुद्रांमाझारीं । शंकर जो मदनारी । - ज्ञा १० . २२५ . [ सं . मदन + अंतक , अरि ]

नेपाली (Nepali) WN

   See : कामदेव

A Sanskrit English Dictionary

मदन  f.  m. ( ifc. f( आ).) passion, love or the god of love, [MBh.]; [Kāv.] &c.
   a kind of embrace, [L.]
   the season of spring, [L.]
   a bee, [L.]
पट्टिका   (?) bees-wax (See )
    Vanguiera Spinosa, [Suśr.]
   a thorn-apple and various other plants ( e.g. Phaseolus Radiatus, Acacia Catechu &c.), [L.]
   a bird, [L.]
   (in music) a kind of measure, [Saṃgīt.]
   (in astrol.) N. of the 7th mansion, [Var.]
आचार्य    N. of various men and authors (also with , भट्ट, सरस्वती &c.; cf. below), [Rājat.]; [Inscr.]; [Cat.]
मदन  n.  n. the act of intoxicating or exhilarating, [MW.]
अस्त्र   ( scil.), N. of a mythical weapon, [R.] ( v.l. मादन)
   bees-wax, [L.]
मदन  mfn.  mfn. = मन्द्र॑, [Nir.]

The Practical Sanskrit-English Dictionary

मदन [madana] a.  a. (-नी f.) [माद्यति अनेन, मद्-करणे ल्युट्]
   Intoxicating, maddening.
   Delighting, exhilarating.
   नः The god of love, Cupid; व्यापाररोधि मदनस्य निषेवितव्यम् [Ś.1.27;] हतमपि निहन्त्येव मदनः [Bh.3.18.]
   Love, passion, sexual love, lust; विनयवारितवृत्तिरतस्तया न विवृतो मदनो न च संवृतः [Ś.2.11;] सतन्त्रिगीतं मदनस्य दीपकम् [Ṛs.1.3;] [R.5.63;] so मदनातुर, मदनपीडित &c.
   The spring season.
   A bee.
   Bees'-wax.
   A kind of embrace.
   The Dhattūra plant.
   The Khadira tree.
   The Bakula tree.
  N. N. of the 7th mansion (in astrol.).
   A kind of measure (in music).
   ना, नी Spirituous liquor.
   Musk.
   The atimukta creeper. (नी only in these two senses).
   नम् Intoxicating.
   Gladdening, delighting. -Comp.
-अग्रकः   a species of grain (कोद्रव).
   अङ्कुशः the penis.
   a finger-nail, or a wound inflicted by it in cohabitation.
-अत्ययः   excess of intoxication; मद्येन खलु जायन्ते मदात्ययमुखा गदाः [Bhāva. P.]
-अन्तकः, -अरिः, -दमनः, -दहनः, -नाशनः, -रिपुः   epithets of Śiva.
-अवस्थ a.  a. in love, enamoured.-आतपत्रम् the vulva.
-आतुर, -आर्त, -क्लिष्ट, -पीडित a.  a. afflicted by love, smit with love, love-sick; रावणावरजा तत्र राघवं मदनातुरा (अभिपेदे) [R.12.32;] [Ś.3.13.]
   आयुधम् pudendum muliebre.
   'Cupid's missle', said of a very lovely woman.
   आलयः, यम् pudendum muliebre.
   a lotus.
   a king.
-आशयः   sexual desire.-इच्छाफलम् a kind of mango.
-उत्सवः   the vernal festival celebrated in honour of Cupid. (-वा) anapsaras.
-उत्सुक a.  a. pining or languid with love.-उद्यानम् 'a pleasure-garden', N. of a garden.
   कण्टकः erection of hair caused by the feeling of love.
  N. N. of a tree.
-कलहः   'love's quarrel', sexual union; ˚छेद- सुलभाम् [Mal.2.12.]
-काकुरवः   a dove or pigeon.
-गृहम्   pudendum muliebre.
-गोपालः   an epithet of Kṛiṣṇa.-चतुर्दशी the fourteenth day in the bright half of Chaitra, or the festival celebrated on that day in honour of Cupid.
-तन्त्रम्   the science of sexual love.-त्रयोदशी the thirteenth day in the bright half of Chaitra, or the festival celebrated on that day in honour of Cupid.
-द्वादशी   a festival in honour of Cupid on the 12th day of the bright half of Chaitra.-ध्वजा the पौर्णिमा day of Chaitra month.
-नालिका   a faithless wife.
-पक्षिन्  m. m. the Khañjana bird.
-पाठकः   the cuckoo.
-पीडा, -बाधा   pangs or torments of love.-महः,
-महोत्सवः   a festival celebrated in honour of Cupid; मदनमहोत्सवाय रसिकमनांसि समुल्लासयन् [Dk.2.5.] -मोहनः an epithet of Kṛiṣṇa.
-रसः   poison; मदनरस- योगेनातिसन्धाय अपहरेत् [Kau.A.1.15.]
-ललितम्   amorous sport or dalliance.
-ललिता  N. N. of a metre; वेदाङ्गाङ्गैर्मदन- ललिता मो भो नमलसाः V. Ratna. (com.).
-लेखः   a loveletter.
-वश a.  a. influenced by love, enamoured.
-विनोदः  N. N. of a medical vocabulary attributed to मदनपाल.
   शलाका the female of the cuckoo.
   an aphrodisiac.
   the female parrot (also मदनसारिका).
-संदेशः   a message of love.

Shabda-Sagara

मदन  m.  ( -नः)
   1. KAMADEVA, the Hindu CUPID.
   2. The season of spring.
   3. A plant commonly Mayanā, (Vangueria spinosa.)
   4. Thorn-apple, (Dhūtūra metel.)
   5. A bee.
   6. A sort of bean, (Pha- seolus radiatus.)
   7. Bee's wax.
   8. A tree, (Mimosa eatechu.)
   9. A kind of embrace.
  f.  ( -ना-नी)
   1. Spirituous or vinous liquor.
   2. De- lighting,
    E. मद् to exhilarate or rejoice, aff. ल्युट्, fem. aff. टाप्, or ङीष् .

ROOTS:

मद् ल्युट् टाप् ङीष् .