रत्नम्

{ ratnam }

The Practical Sanskrit-English Dictionary

रत्नम् [ratnam]   [रमतेऽत्र रम्-न तान्तादेशः [Uṇ.3.14] ]
   A gem, jewel, a precious stone; किं रत्नमच्छा मतिः [Bv.1.86;] न रत्नमन्विष्यति मृग्यते हि तत् [Ku.5.45.] (The ratnas are said to be either five, nine or fourteen; see the words पञ्चरत्न, नवरत्न, and चतुर्दशरत्न respectively.)
   Anything valuable or precious, any dear treasure.
   Anything best or excellent of its kind; (mostly at the end of comp.); जातौ जातौ यदुत्कृष्टं तद् रत्नमभिधीयते Malli; कन्यारत्नमयोनिजन्म भवतामास्ते वयं चार्थिनः [Mv.1.3;] अग्रेसरीभवतु काञ्चनचक्ररत्नम् [Nāg.5.37;] so पुत्र˚, स्त्री˚ [V.4.25;] अपत्य˚ &c.
   A magnet.
   Water. -Comp.
-अङ्कः  N. N. of Viṣṇu's car.
-अङ्गः   coral.
-अचलः, -रोहणः   legendary mountain located in Ceylon and supposed to produce jewels at the rumbling of clouds for the benefit of all comers; श्रेणीवर्जनदुर्यशोनिबिडितव्रीडस्तु रत्नाचलः [N.12.67.]
-अधिपतिः   a superintendent of precious stones.
-अतुविद्ध a.  a. set or studded with jewels.
   आकरः a mine of jewels.
   the ocean; रत्नेषु लुप्तेषु बहुष्वमर्त्यैरद्यापि रत्नाकर एव सिन्धुः [Vikr. 1.12;] रत्नाकरं वीक्ष्य [R.13.1.]
-आभरणम्   an ornament of jewels.
-आलोकः   the lustre of a gem.
   आवली a necklace of jewels.
  N. N. of a Nāṭikā attributed to Śrīharṣa.
-कन्दलः   coral.
-करः  N. N. of Kubera.-कर्णिका an ear-ring with jewels.
-कुम्भः   a jar set with jewels.
-कूटः  N. N. of a mountain.
-खचित a.  a. set or studded with gems.
   गर्भः Kubera.
   the sea. (-र्भा) the earth.
-च्छाया   splendour of jewels.
   त्रयम् (with Buddhists) बुद्ध, धर्म and संघ.
   (with Jainas) सम्यग् दर्शन, सम्यग् ज्ञान and सम्यक् चारित्र.
-दर्पणः   a mirror studded with jewels.
   दीपः, प्रदीपः a jewel-lamp.
   a gem serving as a lamp; अर्चिस्तुङ्गानभिमुखमपि प्राप्य रत्नप्रदीपान् [Me.7.]
-धेनुः   a cow symbolically represented by jewels.
-नखः   a poniard with its hilt set with jewels; कटितटनिविष्टरत्ननखः [Dk.2.1.]
-नाभः  N. N. of Viṣṇu.
-नायकः   a ruby.
   निधिः the ocean.
  N. N. of Viṣṇu.
   of Meru.
   a wag-tail.
-पञ्चकम्   the 5 jewels (viz. gold, silver, pearls, the राजावर्त diamond and coral).
-पारायणम्   the sheet-anchor of all jewels; रत्नपारायणं नाम्ना लङ्केति मम मैथिलि [Bk.5.89.]
-प्रभा   the earth.
-माला   a jewel-necklace.
-मुख्यम्   a diamond.-राज् m. a ruby.
   राशिः a heap of gems.
   the ocean.
-वरम्   gold.
-वर्षुकम्   the Puṣpaka car.
-षष्ठी   a vow or fast to be observed on the 6th day of a particular fortnight; it is a ग्रीष्मव्रत; अहं खलु रत्नषष्ठीमुपोवितासम् [Mk.3.] -सानुः N. of the mountain Meru.
-स् a.  a. producing jewels; न मामवति सद्वीपा रत्नसूरपि मेदिनी [R.1.65.]
-सूः, -सूतिः  f. f. the earth.

संस्कृतम् (Sanskrit) WN

 noun  मूल्यवन्तः पाषाणखण्डाः।   Ex. राजमुकुटे रत्नानि जडितानि।

MERO MEMBER COLLECTION:

मणिः

ONTOLOGY:

समूह (Group) ➜ संज्ञा (Noun)

Wordnet:

asm ৰত্নমণিক

ben জহরত

guj ઝવેરાત

hin जवाहिरात

kas لال

kok माणीकमोतीं

mal നവരത്നങ്ങൾ

mar जवाहीर

mni ꯁꯥꯅ ꯂꯨꯄꯥ

pan ਜਵਾਹਰਾਤ

tam ரத்தினக்கல்

urd جواہرات

   See : मणिः, धनम्