दृष्ट

{ dṛṣṭa }

A dictionary, Marathi and English

   Sight or seeing.
   dṛṣṭa p S Seen, perceived, visible, apparent.

Aryabhushan School Dictionary

  f  Sight or seeing.
दृष्ट काढणें   To avert the effects of an evil eye.
 p   Seen, perceived, visible, apparent.

मराठी (Marathi) WN

 noun  एखाद्या सुंदर किंवा प्रिय व्यक्ती अथवा वस्तूवर एखाद्याच्या वाईट नजरेमुळे होणारा दुष्परिणाम   Ex. दृष्ट लागू नये म्हणून आईने बाळाला तीट लावली

ONTOLOGY:

घातक घटना (Fatal Event) ➜ घटना (Event) ➜ निर्जीव (Inanimate) ➜ संज्ञा (Noun)

SYNONYM:

नजर चाक

Wordnet:

asm নজৰ

bd नोजोर

ben নজর

guj નજર

hin नज़र

kan ದೃಷ್ಟಿ

kas نظَر , بُرٕ نظَر , خَراب نَظَر

kok वायट नदर

mal കണ്ണുതട്ട്

mni ꯐꯠꯇꯕ꯭ꯃꯤꯠꯌꯦꯡ

ori ନଜର

pan ਨਜਰ

san कुदृष्टिः

tam கண்ணூறு

tel దిష్టి

urd نظر , بری نظر , نظر بد , غلط نظر , خراب نظر

महाराष्ट्र शब्दकोश

  स्त्री. १ दृष्टि ; नजर . २ एखाद्याच्या वाईट नजरेने मनुष्य , वस्तु इ० भारला जाणे व त्यास पीडा होणे . ( क्रि० होणे , लागणे ). लहान मुलांना व सुंदर स्त्री पुरुषांना दृष्ट लागते . - वि . पाहिलेले , दिसलेले ; दिसणारे . [ सं . ] सामाशब्द -
  स्त्री. १ दृष्टि ; नजर . २ एखाद्याच्या वाईट नजरेने मनुष्य , वस्तु इ० भारला जाणे व त्यास पीडा होणे . ( क्रि० होणे , लागणे ). लहान मुलांना व सुंदर स्त्री पुरुषांना दृष्ट लागते . - वि . पाहिलेले , दिसलेले ; दिसणारे . [ सं . ] सामाशब्द -
०कूट  न. कोडे ; गूढ ; कूटप्रश्न .
०कूट  न. कोडे ; गूढ ; कूटप्रश्न .
०चोर  पु. ( प्र . ) दृष्टिचोर ; दृष्टिचोर पहा .
०चोर  पु. ( प्र . ) दृष्टिचोर ; दृष्टिचोर पहा .
०दोष  पु. प्रत्यक्ष , दिसणारा , ढळढळीत अपराध , चूक , दोषीपणा . याच्या उलट अदृष्टदोष = प्रारब्धाने घडलेला दोष , आलेली आपत्ति . दृष्ट दोष नसतां व्याधी आली ईश्वरास शरण जावे . २ प्रत्यक्ष दिसणारे पाप ; आयुष्यांत ( एखाद्याच्या ) हातून घडलेले पाप . याच्या उलट अदृष्टदोष = मानसिक , आत्मिक पाप . ३ - वि . ज्याचा दोष नजरेस , आढळण्यांत आला आहे असा [ दृष्ट + दोष = अपराध ]
०दोष  पु. प्रत्यक्ष , दिसणारा , ढळढळीत अपराध , चूक , दोषीपणा . याच्या उलट अदृष्टदोष = प्रारब्धाने घडलेला दोष , आलेली आपत्ति . दृष्ट दोष नसतां व्याधी आली ईश्वरास शरण जावे . २ प्रत्यक्ष दिसणारे पाप ; आयुष्यांत ( एखाद्याच्या ) हातून घडलेले पाप . याच्या उलट अदृष्टदोष = मानसिक , आत्मिक पाप . ३ - वि . ज्याचा दोष नजरेस , आढळण्यांत आला आहे असा [ दृष्ट + दोष = अपराध ]
०पात  पु. ( प्र . ) दृष्टिपात ; दृष्टिपात पहा .
०पात  पु. ( प्र . ) दृष्टिपात ; दृष्टिपात पहा .
०फोड  पु. ( प्र . ) दृष्टफोड ; दृष्टिफोड पहा .
०फोड  पु. ( प्र . ) दृष्टफोड ; दृष्टिफोड पहा .
०बंध   बंधन पुन . ( प्र . ) दृष्टिबंध , दृष्टिबंधन ; दृष्टिबंध , दृष्टिबंधन पहा .
०बंध   बंधन पुन . ( प्र . ) दृष्टिबंध , दृष्टिबंधन ; दृष्टिबंध , दृष्टिबंधन पहा .
०भेट  स्त्री. १ मरणोन्मुख मनुष्याचे दूरचे पुत्रादिक आप्तेष्ट येऊन त्याची जी शेवटची भेट घेतात ती . माझ्या नाडी आटोपत चालल्या त्यास पुत्राची दृष्टभेट करवा . २ कुशलप्रश्न , संभाशःअण इ० काने विरहित अशी केवळ दर्शनमात्रानाने होणारी भेट , गांठ . नजरानजर ; दृष्टादृष्ट . ( प्र . ) दृष्टिभेट त्यांची आमची काल दृष्टभेट मात्र जाली . अजून बोलायास फावले नाही . [ दृष्ट + भेट ]
०भेट  स्त्री. १ मरणोन्मुख मनुष्याचे दूरचे पुत्रादिक आप्तेष्ट येऊन त्याची जी शेवटची भेट घेतात ती . माझ्या नाडी आटोपत चालल्या त्यास पुत्राची दृष्टभेट करवा . २ कुशलप्रश्न , संभाशःअण इ० काने विरहित अशी केवळ दर्शनमात्रानाने होणारी भेट , गांठ . नजरानजर ; दृष्टादृष्ट . ( प्र . ) दृष्टिभेट त्यांची आमची काल दृष्टभेट मात्र जाली . अजून बोलायास फावले नाही . [ दृष्ट + भेट ]
०मणी  पु. दृष्ट लागूं नये म्हणून लहान मुलाच्या हातांत , गळ्यांत बांधतात तो पांढरे ठिपके असलेला काळा मणी . [ दृष्ट + मणि ]
०मणी  पु. दृष्ट लागूं नये म्हणून लहान मुलाच्या हातांत , गळ्यांत बांधतात तो पांढरे ठिपके असलेला काळा मणी . [ दृष्ट + मणि ]
०विकार  पु. ( प्र . ) दृष्टिविकार पहा . दृष्टादृष्ट स्त्री . परस्पर दर्शन , पाहणे ; नजरानजर ; दृष्टिभेट . [ दृष्ट + अदृष्ट = न दिसलेले , न पाहिलेले ] दृष्टार्थ पु . १ दिसणारी वस्तु ; दृष्टीचा विषय . २ ऐहिक जीवनांतील ( एखादी ) उपभोगाची अनुभवाची गोष्ट . - क्रिवि . इहलोकच्या फायद्याकरितां , सुखाकरितां [ दृष्ट + सं . अर्थ = वस्तु , गोष्ट ]
०विकार  पु. ( प्र . ) दृष्टिविकार पहा . दृष्टादृष्ट स्त्री . परस्पर दर्शन , पाहणे ; नजरानजर ; दृष्टिभेट . [ दृष्ट + अदृष्ट = न दिसलेले , न पाहिलेले ] दृष्टार्थ पु . १ दिसणारी वस्तु ; दृष्टीचा विषय . २ ऐहिक जीवनांतील ( एखादी ) उपभोगाची अनुभवाची गोष्ट . - क्रिवि . इहलोकच्या फायद्याकरितां , सुखाकरितां [ दृष्ट + सं . अर्थ = वस्तु , गोष्ट ]
०कर्म  न. ऐहिक जीवनांतील फायद्याकरिता , सुखाकरिता करावयाचे कर्म .
०कर्म  न. ऐहिक जीवनांतील फायद्याकरिता , सुखाकरिता करावयाचे कर्म .
०वाद  पु. जे जे इंद्रियगम्य असेल तेवढेच सत्य असे प्रतिपादन करणारा संप्रदाय , मत . [ दृष्टार्थ + सं . वाद = प्रतिपादन , मत ]
०वाद  पु. जे जे इंद्रियगम्य असेल तेवढेच सत्य असे प्रतिपादन करणारा संप्रदाय , मत . [ दृष्टार्थ + सं . वाद = प्रतिपादन , मत ]
०वादी वि.  दृष्टार्थवादाचा पुरस्कार करणारा . [ दृष्टार्थवाद ]
०वादी वि.  दृष्टार्थवादाचा पुरस्कार करणारा . [ दृष्टार्थवाद ]
०शास्त्र  न. दिसणार्‍या किंवा इंद्रियबाह्य गोष्टीचे शास्त्र ; ऐहिक जीवनविषयक शास्त्र . याच्या उलट धर्मशास्त्र , अर्शशास्त्र , व्यवहारशास्त्र , दंडनीति हे शब्द पहा .[ दृष्टार्थ + शास्त्र ] दृष्टोत्पत्तीस क्रिवि . नजरेस ; निदर्शनास ; पाहण्यांत ; आढळण्यांत ; प्रत्यक्ष अनुभवास ( क्रि०येणे ) ही गोष्ट जेव्हां माझ्या दृष्टोत्पत्तीस येईल तेव्हां खरी वाटेल . [ दृष्ट + उत्पत्ति ]
०शास्त्र  न. दिसणार्‍या किंवा इंद्रियबाह्य गोष्टीचे शास्त्र ; ऐहिक जीवनविषयक शास्त्र . याच्या उलट धर्मशास्त्र , अर्शशास्त्र , व्यवहारशास्त्र , दंडनीति हे शब्द पहा .[ दृष्टार्थ + शास्त्र ] दृष्टोत्पत्तीस क्रिवि . नजरेस ; निदर्शनास ; पाहण्यांत ; आढळण्यांत ; प्रत्यक्ष अनुभवास ( क्रि०येणे ) ही गोष्ट जेव्हां माझ्या दृष्टोत्पत्तीस येईल तेव्हां खरी वाटेल . [ दृष्ट + उत्पत्ति ]

A Sanskrit English Dictionary

दृष्ट  mfn.  a mfn. seen, looked at, beheld, perceived, noticed, [Mn.]; [MBh.]; [Kāv.] &c.
   visible, apparent, [AV.]; [VS.]
   considered, regarded, treated, used, [Śak. iii, 7]; [Pañc. i, 401/402]
   appeared, manifested, occurring, existing, found, real, [Kāv.]; [Pañc.]; [Hit.]
   experienced, learnt, known, understood, [MBh.]; [Kāv.] &c.
   seen in the mind, devised, imagined, [MBh.]; [R.]
   allotted, destined, ib.
   settled, decided, fixed, acknowledged, valid, [Mn.]; [Yājñ.]; [MBh.] &c.
दृष्ट  n.  n. perception, observation, [Sāṃkhyak.]; [Tattvas.]
भय   ( scil.) a real or obvious danger.
दृष्ट    b See above.

The Practical Sanskrit-English Dictionary

दृष्ट [dṛṣṭa] p.p. p.  p. p. [दृश्-कर्मणि-क्त]
   Seen, looked, perceived, observed, beheld; उभयोरपि दृष्टोऽन्तः [Bg.2.16.]
   Visible, observable.
   Regarded, considered; दृष्टो विवृत्य बहुशोऽप्यनया सतृष्णम् [Ś.3.1.]
   Occurring, found.
   Appearing, manifested.
   Known, learned, understood.
   Determined, decided, fixed; तदहं यष्टुमिच्छामि शास्त्रदृष्टेन कर्मणा [Rām.1.8.9.]
   Valid.
   Allotted.
   Experienced, suffered, endured, felt.
   Treated of; see दृश्.
   ष्टम् Perception, observation.
   Danger from dacoits. -Comp.
-अदृष्ट   a.
   seen for the first time.
   scarcely or hardly seen.
   relating to the present and future life; दृष्टादृष्टक्रियासिद्धिर्न् भवेत्तादृगन्यथा [Rāj. T.1.] 13.
   अन्तः, तम् an example, illustration, parable; पूर्णश्चन्द्रोदयाकाङ्क्षी दृष्टान्तोऽत्र महार्णवः [Śi.2.31;] साध्यसाधर्म्यात् तद्धर्मभावो दृष्टान्त उदाहरणम् Gautamasutra.
   (in Rhet.) a figure of speech in which an assertion or statement is illustrated by an example (distinguished from उपमा and प्रतिवस्तूपमा; see K. P.1 and R. G. ad. loc.).
   a Śāstra or science; शोभार्थं विहितास्तत्र न तु दृष्टान्तः कृताः [Mb.2.3.13.]
   death (cf. दिष्टान्त).
   having the object or meaning obvious or quite apparent.
   practical.
   having a clear idea about anything. ˚आपत्तिः (see अर्थापत्तिः).
-कष्ट, -दुःख   &c. a. one who has experienced or suffered misery, inured to hardships.
-कूटम्   a riddle, an enigma.
   found fault with, considered to be faulty; [Ś.2.]
   vicious.
   exposed, detected.
-पृष्ठ a.  a. running from a battlefield.
   having confidence manifested.
   convinced.
-रजस्  f. f. a girl arrived at puberty. -व्यतिकरa.
   one who has experienced a misfortune.
   one who foresees evil.

Shabda-Sagara

दृष्ट  mfn.  ( -ष्टः-ष्टा-ष्टं) Seen, visible, apparent.
  n.  ( -ष्टं) Obvious danger or calamity.
    E. दृश् to see, affix क्त .

ROOTS:

दृश् क्त .