सीदच्चित्तं प्रलीयेत चेतसो ग्रहणेऽक्षमम् ।
मनो नष्टं तमो ग्लानिस्तमस्तदुपधारय ॥१८॥
चित्तीं चिंता अतिगहन । ते महामोहीं होय निमग्न ।
कोणेही अर्थीचें ज्ञान । हृदयीं जाण स्फुरेना ॥५३॥
सुषुप्तीवेगळें अज्ञान । सदा पळे देखोनि ज्ञान ।
तेथ नवल कैसें झालें जाण । त्या ज्ञानातें अज्ञान गिळूनि ठाके ॥५४॥
जागाचि परी निजेला दिसे । कर्म करी स्फुरण नसे ।
जेवीं कां आभाळांतिले अंवसे । रात्रीं चाले जैसें आंधळें ॥५५॥
सकळ शरीराचा गोळा । होय आळसाचा मोदळा ।
हा तमोग्लानीचा सोहळा । पडळ ये डोळां चित्तवृत्ती ॥५६॥
संकल्पविकल्पांची ख्याती । उपजवी सदा मनोवृत्ती ।
त्या मनाची जड होय स्थिती । संकल्पस्फूर्ती स्फुरेना ॥५७॥
आणिकही नवलस्थिती । चित्तासी नाठवे चित्तस्फूर्ती ।
एवढी वाढे तमाची ख्याती । मनोवृत्तिविनाशक ॥५८॥
यापरी तमाचें बल होय । तैं मनातें अज्ञान खाय ।
ते काळीं मन नष्टप्राय । मूर्च्छित राहे मूढत्वें ॥५९॥
मन निःशेष जैं नासतें । तैं महादुःख कोण भोगितें ।
यालागीं तमाचेनि ऐक्यमतें । मन उरे तेथें जडमूढ ॥२६०॥
यापरी जे वर्तती गती । तेचि अत्यंत दुःखदाती ।
या नांव गा तमाची स्थिती । जाण निश्चितीं उद्धवा ॥६१॥;
वाढवितां गुणवृत्ती । कोणे गुणें कोण वाढती ।
येचि अर्थीची उपपत्ती । स्वयें श्रीपती सांगत ॥६२॥