अध्याय ९० वा - श्लोक ७६ ते ८०

पुराणसंहितामेतामश्रौष्म भवतो वयम् । यस्यां खलूत्तमश्लोको भगवाननुवर्ण्य ते ॥७६॥

स्वामी ये पुराणसंहितेतें । तुम्हांपासूनि सप्रेमचित्तें । परिसता जालों दैवोर्जितें । निजाभयातें वांछूनी ॥३७॥
कैसे परीची हे संहिता । जीमाज संपूर्ण रमाभर्ता । षड्गुणैश्वर्य अधिष्ठिता । विधातृजनिता परमात्मा ॥३८॥
श्रेयस्करा उत्तम कीर्ति । जयाच्या तारक भवावर्ती । तो उत्तमश्लोक ब्रह्ममूर्ति । सगुण निर्गुण वर्णिजतो ॥३९॥
तो ऐकोनी सर्वान्तरात्मा । निरसलों देहाभिमानभ्रमा । वास्तव आपुल्या पावूनि वर्मा । त्रिविधकर्मा विरहिता ॥८४०॥

भगवंस्तक्षकादिभ्यो मृत्युभ्यो न बिभेम्यहम् । प्रविष्टो ब्रह्मनिर्वाणमभयं दर्शितं त्वया ॥७७॥

आतां भगवंता भो मुनिवरा । तक्षकादिकां मृत्युनिकरां । पासूनि न धरीं मी भेदरा । निर्भय पुरा जाहलों ॥४१॥
कीं तुवां निर्वाण अभय । दाविलें ब्रह्म सच्चिन्मय । तेथ अभेद मिसळलों स्वयें । अनादि ऐक्य उमजोनी ॥४२॥
म्हणसी केवळ निर्विकार । जालियावीण आत्मनिर्द्धार । अपराक्ष न घडेचि साचार । तो ही प्रकार अवधारीं ॥४३॥

अज्ञानं च निरस्तं मे ज्ञानविज्ञाननिष्ठया । भवता दर्शितं क्षेमं परं भगवतः पदम् ॥७८॥

आत्मविषयीं जें अज्ञान । आणि तत्कार्यविकारभरण । निरसलें माझें संपूर्ण । प्रबोधीं स्वप्न जया परी ॥४४॥
कैसेन निरसलें अज्ञान । तरी तेही ऐकें प्रत्ययखूण । ज्ञानविज्ञाननिष्ठे करून । जालों परिपूर्ण सन्मात्र ॥८४५॥
पिण्डब्रह्माण्डव्यतिरेकें । जीवशिवतत्व जाणिजे निकें । परोक्षज्ञानें हें विवेकें । नित्यानित्य कें यथास्थित ॥४६॥
घटमठमहदाकाशन्यायें । नव्हें मी जीव ब्रह्म स्वयें । हा अपरोक्षानुभव होय । विज्ञानसोय हे म्हणिजे ॥४७॥
इया ज्ञानविज्ञाननिष्ठेनें । पूर्णप्रत्ययें आथिलेपणें । निरसूनि अज्ञानपेखणें । स्वानंदघनें मी तुष्ट ॥४८॥
हा मज अभिनव तव प्रसाद । कीं तें भगवंताचें परम पद । तुवा दर्शिलें सचिदानंद । क्षेम विशुद्ध अक्षय ॥४९॥
इतुकें बोलूनि शुका प्रति । गुरुप्रेमें सोत्कंठ चित्तीं । भक्त्युत्कर्षें होऊनि नृपति । पूजना निगुती प्रवर्तला ॥८५०॥
सकळसभासदश्रेष्ठीं । सुरत्नजदितहेमपीठीं । मृद्वासनीं योगपीठीं । श्रीशुकयोगी उपविष्ट ॥५१॥
तयाचे गंगोदकीं चरण । प्रक्षाळूनि अतिपावन । हृदय नेत्र शिर स्पर्शून । परिमार्जून ठेविलें ॥५२॥
अर्घ्य पाद्य आचमन - । पूर्वक मधुपर्कविधान । संपादूनि नृप संपन्न । वस्त्रालंकरण समर्पी ॥५३॥
ध्यानमूळ गुरूची मूर्ति । पूजामूल गुरु म्हणती । मंत्रमूळ गुरूची उक्ती । कृपा निश्चिती मोक्षमूळ ॥५४॥
हें वर्म जाणोनि आधीं नृप । गंधाक्षता पुष्प धूप । दीप नैवेद्य ससाक्षेप । फळ निष्कोप ताम्बूल ॥८५५॥
दक्षिणा नीराजन चरणीं । समर्पूनि उपचारभरणीं । यावरी मूर्तीचे पूजनीं । नृप सज्ञानी प्रवर्ते ॥५६॥
अग्निर्धांत पीताम्बर । नेसविला अतिसुंदर । त्या वरी अर्पिलें ब्रह्मसूत्र । उत्तरीय वस्त्र निवेदिलें ॥५७॥
ललाटीं केशरी तिलक । त्रिपुण्ड्र रेखिला सम्यक । उपरि आरक्त सुरेख । लाविल्या सुटंक अक्षता ॥५८॥
मलयजचंदनाची उटी । ग्रीवोदरादि बाहुवटीं । चंद्रा समान देऊनि पाटीं । घातली कंठीं पुष्पस्रजा ॥५९॥
अनर्घ जडित कार्तस्वरीं । मुक्तारचित विविधाकारीं । पृथगवयव अळंकारीं । केले सादरीं विराजित ॥८६०॥
वैष्णवदशाङ्गधूप पुढें । ठेवूनि एकारति कोडें । प्रदीप्त उजळिली निवाडें । नादोत्कृष्टें घंटादिकें ॥६१॥
दिव्यपीयूषरसरसाळें । नानापरीचीं शुद्ध फळें । नैवेद्यार्थ अर्पिलीं बहळें । परम सूज्ज्वळें सुगंधितें ॥६२॥
आरोगणानंतरें उदकें । करमुख क्षाळूनियां निकें । मुखशुद्धि दे प्रेमाधिक्यें । दक्षिणा विवेकें समर्पी ॥६३॥
आपणा सहित सर्वस्व । अहंताममतास्पद वैभव । अनन्यभावें तो नरदेव । दक्षिणा अभिनव समर्पी ॥६४॥
मग कर्पूरज्योतिनीराजन । करूनियां देदीप्यमान । त्रिप्रदक्षिणा सारून । साष्टाङ्गनमन बहु केलें ॥८६५॥
कर पद जोडूनि अधोदृष्टी । स्तुतिस्तवनें मुनि वाक्पुटीं । पावविला सुखसंतुष्ठी । वचनाभीष्ठीं नृपवरें ॥६६॥
भो भो स्वामी तूं सर्वस्व । तुजवीन आन न मनीं देव । अभयदाता तूं गुरुराव । स्वसुखवैभवप्रबोधनें ॥६७॥
तव कृपेस्तव कृतकृत्य । जालें निर्भय परमावृत । साधिला चतुर्थ पुरुषार्थ । न दिसे भव ब्रह्मत्वें ॥६८॥
या तुझिया कृपोपकारा । उत्तीर्ण नव्हे मी दातारा । आतां सर्वापराधनिकारा । तितिक्षा करा वात्सल्यें ॥६९॥

सूत उवाच - इत्युक्तस्तमनुज्ञाप्य भगवान्बादरायणिः । जगाम भिक्षुभिः साकं नरदेवेन पूजितः ॥७९॥

सूत म्हणे भो शौनकमुनि । ऐसा नरदेवें बादरायणि । मधुरोत्तरीं कृतकृत्यपणीं । आनंदभुवनीं पावविला ॥८७०॥
आणि दिव्योपचारीं प्रेमें । पूजिला साङ्ग सपर्यानेमें । त्यानंतरें उठिला शर्में । पदविक्रमें चालियला ॥७१॥
तंव श्रवणार्थी भिक्षुनिकर । चालिला देखोनि शुक सत्वर । तत्सह निघाले परिघाकार । जाला अनुचर नृपति हि ॥७२॥
तयातें आज्ञा देऊनि वेगें । शुक भगवान पूर्णानुरागें । यतिवरांसह स्वच्छंदमार्गें । गेला स्वयोगें सुखरूप ॥७३॥

परीक्षिदपि राजर्षिरात्मन्यात्मानमात्मना । समाधाय परं दध्यावस्पन्दासुर्यथा तरुः ॥८०॥

मग परीक्षिति ही राजर्षि । बैसोनि आसनीं ज्ञानराशि । आत्मनिश्चयें स्वमनासी । स्वप्रकाशीं प्रवेशवून ॥७४॥
अपरोक्षसाक्षात्कारवेधें । जीवशिवभेद सांडूनि मोदें । परमात्म्यातें संकल्परोधें । ध्याता स्वबोधें जाहला ॥८७५॥
जीवबुद्धि पुरती । ब्रह्मास्मिबोधें ब्रह्मस्थिती । समाधिस्त जाला नृपति । व्युत्थानगति विवर्जित ॥७६॥
प्राणस्पंदन निःश्वासन । निःशेष राहिलें संपूर्ण । वृक्षासमान बद्धासन । बैसला निर्वाणयोगबळें ॥७७॥
कोठें कैसिया आसनावरी । बैसला नृपति ययापरी । पुसाल तरि ते गोष्टी पुरी । परिसा श्रोत्रीं संपूर्ण ॥७८॥