खंड १ - अध्याय ५४

श्रीगणेशाय नमः । याज्ञवल्क्य विश्वामित्रा सांगत । नंतर मी परमप्रीत । जनार्दना प्रणाम करुन जात । योगाभ्यासार्थ तपोवनीं ॥१॥
पंचधा वृत्ति क्रमशः जिंकून । चित्तसाधनांचें साहाय्य घेऊन । गण्पा त्या शांतियोगें प्रसन्न । केलें मिळविला तदनुग्रह ॥२॥
म्हणोनि तूं शरण जा त्वरित । त्या वक्रतुंडा देवाप्रत । तेणें ब्राह्मणवंद्यता तुज लाभेल निश्चित । विश्वामित्रा महामुने ॥३॥
गायत्रीजपानें जें प्राप्त । तें श्रेय ल्दे गजाननाप्रत । त्यामुळे विघ्नहीन होऊन शाश्वत । मित्रभावें राहशील जगीं ॥४॥
या विश्वांत सर्वत्र । मित्र भावें तूं कृतार्थ । विश्वामित्र हें नाव सार्थ । तेव्हां जगतीं होईल ॥५॥
मुद्‌गल म्हणती ऐसीं सांगून । याज्ञवल्क्य पूजा स्वीकारुन । गणेशाय नमः हा नाममंत्र उच्चारुन । निघून गेला तेथोनी ॥६॥
तेव्हापासून गायत्री जपत । विश्वामित्र धर्मज्ञ अविरत । अहंकार मत्सर सोडून मनांत । विनीतभावें ध्यान करी ॥७॥
गणेशार्पण भावें जप करी । गजाननाचें स्मरण करी । त्याचें ध्यान अविरत हरी । अहंकार मत्सरादी तयाचा ॥८॥
गायत्री ही वेदमाता । प्रणव हा म्हणती पिता । तोच हा गणनाथ तत्त्वता । ॐकाराकृति मस्तक ॥९॥
सगुण हा गणराज ख्यात । ॐकार रुपें जगांत । त्याला गायत्रीजप अर्पण करित । तेणे योगलाभ तयाला ॥१०॥
नंतर अल्प कालांतरें जात । लोकपितामह ब्रह्मा प्रमुदित । विश्वामित्रा ब्राह्मणत्व देत । दक्षा कथाभाग मुद्‌गल सांगती ॥११॥
वसिष्ठ मुनी त्यास पूजिती । ब्राह्मणं सह अतिप्रीती । विश्वामित्र महातेजस्वी जगतीं । ब्राह्मण आज प्रख्यात ॥१२॥
ह्याची सप्तर्षींत गणती । महातेजस्व्याची महर्षी करिते । तैशी गणेशभक्तांच ख्याती । मुख्यत्वें जगतीं । ब्राह्मण आज प्रख्यात ॥१३॥
नित्य पूजाप्रकारांनी पूजित । गजानना त्या यथामति स्तवित । सुस्थिर होऊन भक्तींत । विश्वामित्र अति आनंदे ॥१४॥
गणनाथास विघ्नेशास । निर्गुणास गुणपतीस । सर्व वेत्त्यांत श्रेष्ठास । सर्वां प्रिय तुज नमस्कार ॥१५॥
गजाकार देवासी । गणेशासी गजावक्त्रासी । ब्रह्मपतीसी अनादीसी । आदि पूज्यासी नमो नमः ॥१६॥
सर्वसिद्धि प्रदात्यासी । नाना मायाधारकासी । मायिकां मोहदात्यासी । मोहहीना तुज नमो नमः ॥१७॥
बुद्धीच्या पतीसी । बुद्धिपंचक धारकासी । मनोवाणीमयासी । मनोवाणीहीना नमन ॥१८॥
सिंहारुढासा देवपतीसी । देवदेवेशसेव्यासी । अनादिसिद्धासी चतुर्भुजासी । मूषकध्वजा नमस्कार ॥१९॥
मूषकवाहनासी हेरंबासी । लंबोदरासी शूर्पकर्णासी । योग्यांच्या कुलदेवासी । योगिपतीस नमस्कार ॥२०॥
ऐसी तो स्तुति करित । गजानन तेव्हां प्रादुर्भूत । अनंत आदित्यसंकाश असत । सिंहारुढ महोदर ॥२१॥
त्यास पाहून साष्टांग नमित । साश्रुनेत्र महामुनि त्वरित । सर्वांग त्याचें पुलकित । भक्तिभावें संप्लुत ॥२२॥
गणराज मुनिसत्तमा सांगत । तू रचिलेलें स्तोत्र पुनीत । मला प्रीतीकार जगांत । वाचिता मान्य होय हें ऐकता ॥२३॥
त्या नरासी मी देईन । भुक्तिमुक्ति मी प्रसन्न । तू माग वर ते पुरवीन । दुर्लभ असले तरीही ॥२४॥
गणेशवचन ऐकून । झाला मुनि सावधान । त्या प्रभूसी नमून । महाभक्तीनें स्तवन करी ॥२५॥
विश्वामित्र म्हणे वंश धन्य । जन्म तप यश धन्य । मातापितरें ही धन्य । देवा त्वदंध्रियुगदर्शनें ॥२६॥
काय मागूं गणाधीशा जगांत । सर्व मायात्मक असत । म्हणोनि तुझी दृढ भक्ति दे चित्तांत । नाथा तुला नमस्कार ॥२७॥
गाणपत्यांत संवास मिळावा । मजला हा वर द्यावा । हाच मायामोह विनाशक पुरवावा वर देवा गजानना ॥२८॥
‘तथास्तु’ म्हणोनी अन्तर्धान । पावले तेव्हा गजानन । विश्वामित्र तेव्हापासून । गाणपत्य थोर झाला ॥२९॥
ऐसे नानावतार । वक्रतुंडाचे सिद्धीप्रद उदार । भक्तांचे संरक्षक सुंदर । दानवांचे विनाशक ॥३०॥
त्या सर्व अवतारांचे चरित्र । वर्णन करण्या पवित्र । प्रयत्न करणें सुपात्र । असंभव विस्तारानें ॥३१॥
म्हणोनि संक्षेपानें सांगितलें । वक्रतुंडाचें चरित्र भलें पापनाशक भुक्तिमुक्तिप्रद जें झालें । दक्ष प्रजापते जगांत ॥३२॥
जो नर हें ऐकेल । भक्तीनें अन्यां ऐकवील । तो कृतकृत्य होईल निःसंशय जगतांत ॥३३॥
पुत्रपौत्रद धनधान्यकर । विद्या आयुष्यप्रद सुंदर । दक्षचरित हें परम सुखकर । सांगितले तुज मी दक्षा ॥३४॥
मुद्‌गल म्हणती तदनंतर । सहस्त्र माघस्नांनी जें पुण्य नर । प्रयागीं मिळवील तें समग्र । वक्रतुंड चरित ऐकतां ॥३५॥
आजन्म मरणांत काशीवास । त्याचें फळ जें अति सुरस । तें लाभे यथाविधि ऐकणारास । दक्षचरित्र यथाशास्त्र ॥३६॥
इष्टापूर्वादिक समाजकल्याणपर । यज्ञयाग विहीरी बांधी उदार । करता मिळें जें लाखवार । तें पुण्य या पुराणश्रवणें ॥३७॥
सांग यज्ञाचें फल लाभत । याच्या श्रवणानें जगांत । काय सांगावें बहुत । ब्रह्मभूयप्रद हें चरित्र ॥३८॥
याचें श्रवण जो करित । तो महामते होत पुनीत । अंती त्यासी मुक्ति लाभत । ऐसें अपूर्व माहात्म्य याचें ॥३९॥
सूत सांगती शौनकांप्रत । इतुकें सांगून मुद्‌गल थांबत । तें सर्व चरित्र अद्‌भूत । कथिलें मी तुम्हांप्रती ॥४०॥
वक्रतुंडाचें माहात्म्य कथिलें । शौनका संक्षेपानें वर्णिलें । तुझ्या भक्तिभावें मुखरित केलें । विशेषें करुन मजलागी ॥४१॥
मुनिसत्तमा ऐकण्यास । इच्छा आणखी आहे का सरस । तुझ्या सुप्रसादें सुरस । संतुष्ट मीं निःसंशय ॥४२॥
वक्रतुंडाचें महिमान । गुह्य वेदरहस्यक शोभून । गोपनीय विशेषे करुन । तेणें सिद्धि नरास लाभे ॥४३॥
हें चरित्र दुर्जनांना । तैसेंचि गणेशद्वेष्टयांना । पापकर्मे करणार्‍यांना । विषयीजनां हें न सांगावे ॥४४॥
जरी यांच्यापुढें वाचित । महामुने हे अपूर्व चरित । तरी त्यावर कोप होत । वक्रतुंडाचा निश्चित ॥४५॥
ऐश्या कुपात्रां ऐकवित । तरी दहा पूर्वज होय पतित । दहा अपर वंशज पडत । नरकामाजीं सर्वदा ॥४६॥
म्हणोनी साधुजनांसी । तैसेंचि गाणपत्यांसी । प्रयत्नें हें सांगणारासी । महापुण्य लाभेल ॥४७॥
तो स्वजन कोटी उद्धरील । ऐसा वक्ता श्रोता अमल । स्वकुलोद्‌भव कोटी विमल । पुरुषसमूह तारील ॥४८॥
कलिकल्मष जाळीत । वक्रतुंडाचें हें चरित । कृतयुगांदींत तें दहन करित । पापगणांना हें आश्चर्य नसे ॥४९॥
अहो कलींत विकुंठ असत । सर्वदेव चरित्रक उदात्त । गाणपत्य विशेष गतिद ख्यात । सदा सर्वदा जगतांत ॥५०॥
शौनक मुने तुज सांगितलें । वक्रतुंडांचें चरित स्तविलें । विप्रर्ष तेणें जीवन झालें । कृतकृत्य माझें सांप्रत ॥५१॥
धन्य मे आपुल्या संगतींत । जेथ झालें स्मरण उदात्त । परेश गणेशाचें चरित । सफल माझा जन्म झाला ॥५२॥
ओमिति श्रीमदान्त्ये पुराणोपनिषदि श्रीमन्मौद्‌गले महापुराणे प्रथमे खण्डे वक्रतुंडचरिते वक्रतुंडचरित्रसमाप्तिर्नाम चतुःपंचाशत्तमोऽध्यायः समाप्तः । श्रीगजाननार्पणमस्तु ।

॥ इति श्रीमुद्‌गलपुराणे प्रथमः खंडः समाप्तः ॥