खंड १ - अध्याय ३६

श्रीगणेशायनमः । दक्ष म्हणती ब्राह्मणश्रेष्ठा सांगावी । पुढती कथा ही बरवी । विस्तारपूर्वक मनीं ठसावी । वक्रतुंडाची दैवी महती ॥१॥
मुद्‌गल म्हणती तयासी । अशक्य विस्तारें वर्णायासी । अग्निपुत्रा अथवा पिनाकीसी । शेषा अथवा विधीला ॥२॥
म्हणोनि संक्षेपें तुज सांगत । दैत्यपुत्र शंकरासी काय म्हणत । तें ऐकून महादेव काय करित । तो पुढील कथा भाग ॥३॥
थांब थांब महादेवा । आमुचा पराक्रम तू पहावा । तुझ्या सामर्थ्याचा घ्यावा । शोध पुरवा ही मनीषा ॥४॥
तूं आमची महासेना मारिलीस । दैत्येंद्रा रणांगणीं पाडलेस । ऐशियापरी दाखविलेस । पौरुष पूर्ण आपुलें तूं ॥५॥
आतां आम्ही दोघे त्वरित । वक्रतुंडाच्या पुढयांत । तुज मारुनी नंतर मनांत । विचार करुं त्याचा ॥६॥
त्यानंतर वधूं त्यासी । तैसेचि सर्व सुरेंद्रांसी । मुनिगणां ऋषिजनांसी । मृत्युमुखीं पाठवूं ॥७॥
ऐसें बोलून धनुष्य करिती । सज्ज ते असुर निश्चिती । तेव्हां महादेव त्यांस म्हणती । स्मित करीत त्या वेळीं ॥८॥
तुम्ही उभयता जें सांगितले । गर्वोद्धत क्रूर वचन तें खरें मानिलें । परी वक्रतुंडास प्रथम जिंकिलें । पाहिजे तुम्ही दोघांनी ॥९॥
भूभार दूर करण्यास । तैसाचि तुमच्या नाशास । सांप्रत काळ बदलला खास । वक्रतुंड अवतरता ॥१०॥
त्या वक्रतुंडाच्या प्रसादानें । अत्यंत उत्साहित मनें । संहारीन मी असुरा त्वरेनें । यांत संशय कांहीं नसे ॥११॥
ऐसें बोलून बाणवृष्टी करी शंकर जी उग्र भारी । उभय दैत्य आपुल्या शिरीं । निवारितीं ती क्षणांत ॥१२॥
त्यांच्या बाणांनीं छिन्न भिन्न । झाले नंतर देव दीन । शंकर विस्मित होऊन । शूळ त्यावरी फेंकित ॥१३॥
त्या शूळावरी सोडित । पाशुपत अस्त्र तें क्षणाधात । तें अनिवार्य भीतिप्रद ज्वलंत । निष्फळ करी त्रिशूलास ॥१४॥
पाशुपत अस्त्र भयंकर । पडले अन्तीं शिवहृदयावर । त्या आघातें भूमीवर । शंकर पडले मूर्छित ॥१५॥
हाहाकार देवसैन्यात । माजता वक्रतुंड आज्ञापित । आपल्या गणसैन्याप्रत । दैत्यमर्दना आतुर जो ॥१६॥
गणेशाचे आठ दूत । प्रमुख ते पुढे जात । आपापली सेना जमवित । महाकाय महाबल ते ॥१७॥
प्रमोद आमोद ब्रह्मप्रिय । स्वानंदभोक्ता योगप्रिय । सर्वग सर्वविद्‌ ज्ञानमय । क्रोधयुक्त सारे जमले ॥१८॥
ते मंत्रजल प्रोक्षित । तेव्हां देव सारे होत जागृत । मूर्च्छा संपून उत्साहात । सारे उठले रणभूमीवर ॥१९॥
श्रमहीन ते तेव्हां झाले । द्विगुणित तेणें तें चमकले । कालांतरानें जिंवंत केले । शुक्राचार्ये असुरही ॥२०॥
प्रल्हाद प्रमुख वीर सर्व । प्रचंड आरोळ्या मारुनी गर्व । व्यक्त करिती अपूर्व । ब्रह्मांड तें निनादलें ॥२१॥
देवगणांचे शंख वाजती । असुरां ते ऐकून बधिर स्थिति । शंख भेरी दुंदुभी निनादती । वीरांच्या आरोळ्याही ॥२२॥
घोडे तेथ खिंकाळती । रथचक्रें आवाज करिती । त्यांचा नाद आसमंती । सर्वत्र नभीं व्याप्त झाला ॥२३॥
प्रमोदादी गणांवरती । दैत्य सोडिती शस्त्र संवृष्टी । देवांची शस्त्रास्त्रें ठरती । सकल दैत्य संहार पर ॥२४॥
दैत्यराजांचीं मस्तकें फोडिलीं । असुरांची सेना पांगली । ब्रह्मप्रियानें मान पकडिली । असुरांसमक्ष शुक्राची ॥२५॥
शुक्रासी पकडुनी गुहेंत । दूर टाकिलें अंधारांत । शुक्र गेल्यावरी होत । दैत्य सारे भयातुर ॥२६॥
हाहाकार ते करती । काय करावें याची भरांते । गुरुंस पकडिलें म्हणोनी चित्तीं । खिन्न जाहले दैत्य सारे ॥२७॥
आपुल्या जीविताचा आतां । काय उपयोग तत्त्वता । जीविताशा सोडून लढता । असुरें देव बहु मारिले ॥२८॥
अनेक देवांस विद्ध केलें । देवसैन्य पुन्हा हादरलें । ब्रह्मप्रियादींनी तें घेतले । परशु त्रिशूळ अंकुश पाश ॥२९॥
कालरुद्र प्रजा संहारित । तैसे ते दैत्यांसी शस्त्रें मारित । देवांनी कंदन केलें बहुत । असुर सैन्याचें रोषानें ॥३०॥
बहुत दैत्य मरुन पडले । प्रल्हाद प्रमुखही रणी पडले । तेव्हां ते दैत्य कुमार दोघे आले । रणभूमीवर शौर्यानें ॥३१॥
प्रमोदादी गणांस म्हणत । तुम्हीं मारिलें दैत्यसैन्य बहुत । दैत्यश्रेष्ठ पडले प्रमूर्च्छित । परी आतां मरण तुमचें ओढवले ॥३२॥
तीक्ष्ण शस्त्रांनी ठार करुं । वक्रतुंडादी दुष्टांस संहारुं  ऐसें बोलून बाणांचा सागरु । सोडिला त्यांनीं देवांवरती ॥३३॥
तेव्हां त्यांचें बल पाहून । दोन देववीर रणांत येऊन । आपली धनुष्यें करीं घेऊन । बाण सोडिती असुरांवर ॥३४॥
काल यमासम ते बाण । घेती बहुत दैत्यांचे प्राण । मेले कितीक पडल तत्क्षण । छिन्न भिन्न विकलांग ॥३५॥
त्या दोन वीरांचे बल पाहून । मत्सरपुत्र मनीं खिन्न । थरकाप चित्तांत होऊन । अग्नि अस्त्र मंत्रिती बाणावर ॥३६॥
परी तत्क्षणीं दोन परशू येत । त्या उभयतांचें मस्तक छेदित । मत्सराचे दोघेही पुत्र रणांत । मरुन पडले महावीर ॥३७॥
तें पाहून दैत्यवीर । त्यावेळीं घेती माघार । मत्सरा निवेदिती वृत्तांत समग्र । व्यथित मनें ते सारे ॥३८॥
ऐक दैत्येशा रणवृत्तांत । महाभयंकर सांगण्या अनुचित । प्रल्हाद प्रमुख वीर रणांत । घायाळ होऊन पडले असती ॥३९॥
ते मेले किंवा वाचले । तें आम्हां न ठाउक झाले । तुझे दोघे महावीर पुत्र गेले । मृत्युमुखीं रणीं लढतांना ॥४०॥
वक्रतुंडाचे दोन गण आले । अकस्मात त्यांनीं परशू मारिलें । त्या प्रहारें वीरा लागलें । मर्मभेदी प्रहार ते ॥४१॥
वक्रतुंडासम वीर । न झाला पूर्वीं पुढें न होणार । म्हणोनि त्यासी शरण जावें सत्वर । कल्याणास्तव आपुल्या ॥४२॥
दैत्येशा गर्व न करावा । दैत्यगणांचा नाश टाळावा । सर्व असुरसंघ वाचवावा । गर्व सोडून शरण जावें ॥४३॥
वक्रतुंडांसी शरण जाता । दैत्यकुळ वाचेल तत्त्वता । नाहींतर कुलक्षय होता । महा अनर्थ ओढवेल ॥४४॥
ओमिति श्रीमदान्त्ये पुराणोपनिषदे श्रीमन्मौद्‌गले महापुराणे प्रथमे खंडे वक्रतुंडचरिते सुंदरप्रियविषयप्रियवधो नाम षट्‌त्रिंशोऽध्यायः समाप्तः । श्रीगजाननार्पणमस्तु ॥