स्तम्भ्

{ stambh }

A Sanskrit English Dictionary

स्तम्भ्   or स्तभ् (connected with √ स्कम्भ् q.v.; in native lists written स्तन्भ्) cl. 5. 9. P. ( [Dhātup. xxxi, 7]) स्तभ्नो॑ति, स्तभ्ना॑ति ( cf. [Pāṇ. 3-1, 82]), or cl. 1. Ā. ( x, 26) स्त॑म्भते ( pr. p. also स्तम्भत्, [Hariv.], स्तभमान [ q.v.] [AitĀr.]; pf. तस्त॑म्भ, °म्भत्, तस्तभु॑, p. तस्तभ्व॑स्, °वान्द्, [RV.]; तस्तभान॑, तस्तम्भे, [MBh.]; aor. अ॑स्तम्भीत्; अस्ताम्प्सीत्, [TBr.]; अस्तभत् Gr.; fut. स्तम्भिता, °भिष्यति, ib.; inf. स्तब्धुम्, [Kathās.]; ind.p. स्तब्ध्वा॑, [AV.] &c.; स्तम्भित्वा, [MBh.]; -स्त॑भ्य and -स्तम्भम्, [Br.]),

to fix firmly, support, sustain, prop ( esp. the heavens), [RV.]; [AV.]; [Br.];

to support or hold up by contact with, reach up to ( acc.), [MBh.]; [Hariv.];

to stop, stop up, arrest, make stiff or immovable, paralyze, [RV.] &c. &c.;

( Ā.) to rest or lean on ( loc.), [Hcar.];

to become stiff or immovable, [Bhaṭṭ.];

to become solid, [MBh. xii, 6807] :

Pass. स्तभ्यते ( aor. अस्तम्भि), to be firmly fixed or supported or propped &c., [MBh.]; [Kāv.] &c.:

Caus. स्तभाय॑ति, to make firm, support, [RV.];

to stop, arrest, ib.;

स्तम्भयति, °ते ( aor. अतस्तम्भत्), to fix, establish, erect, [MBh.]; [Kāv.] &c.;

to make stiff or rigid, paralyze, [Suśr.];

to make solid, ib.;

to stop, arrest (also by magic), suppress, check, restrain, ib. :

Desid. तिस्तम्भिषति Gr.:

Intens. तास्तभ्यते ib.
स्तम्भ्   [ cf. Gk. στέμφυλον, στέμβω, στείβω; Lith. stambras, stimbras; Germ. stampfôn, stampfen; Eng. stamp, stump.]

The Practical Sanskrit-English Dictionary

स्तम्भ् [stambh]   1 Ā.; 5, 9 P. (स्तम्भते, स्तभ्नोति, स्तभ्नाति, स्तम्भित or स्तब्ध; the स् of the root being changed to ष् after prepositions ending in इ or उ and also after अव)
   To stop, hinder, arrest, suppress; कण्ठः स्तम्भितबाष्पवृत्ति- कलुषः [Ś.5.4.]
   To make firm or stiff, to make immoveable.
   To stupefy, paralyze, benumb; प्राणा दध्वंसिरे गात्रं तस्मम्भे च प्रिये हते [Bk.14.55.]
   To prop support, uphold, sustain.
   To become stiff, rigid or immoveable.
   To be proud or elated, be stiff-necked.
   To occupy, spread; ततः पुण्याहघोषोऽभूद्दिवं स्तब्ध्वेव भारत [Mb.12.38.19.] (The following verse illustrates the root in its different conjugations: स्तम्भते पुरुषः प्रायो यौवनेन धनेन च । न स्तभ्नाति क्षितीशोऽपि न स्तभ्नोति युवाप्यसौ ॥). -Caus. (स्तम्भयति-ते)
   To stop, arrest.
   To make firm or regid.
   To paralyze.
   To prop, support.
   To suppress, check.

Shabda-Sagara

स्तम्भ् (उ) स्तम्भु   r. 5th. cl. ( स्तभ्नोति)
स्तम्भ् (उ) स्तम्भु   r. 9th. cl. ( स्तभ्नाति)
स्तम्भ् (उ) स्तम्भु   1. To stop, to block, to hinder.
स्तम्भ् (उ) स्तम्भु   2. To be stupid or insensible; also उम्भ् .

संस्कृतम् (Sanskrit) WN

   See : विस्मयापन्नः भू