निबिड तिमिर वर नभी संचरे
तळी उष्ण निश्वसती वारे,
सरणांचे भोवती निखारे,
स्थली या देख- एकटाच पिंपळ एक
चिरव्यथित तरुजीवज्योति
खिन्न तेज वितरिते सभोती,
जीर्ण विरल तत्पर्णावरती
दुःख निर्वाण-उमटवी ठसा निज पूर्ण !
उपेक्षिलेली पहिली प्रीति
रम्योदास तसे एकान्ती
एकस्थल या रौद्र प्रान्ती
तरीहि आहे-दरवळूनि परिमळ वाहे.
पांडुर मृदु लावण्यद्युतिजल
स्थलपरिसर करि ढाळुनि निर्मळ
जातिलता कुणि एकच केवळ
अदय नियतीने-लाविली तिथे स्वकराने
देह तिचा कृश फिकट पांढरा
पाहुनि होई जीव घाबरा,
वाटे सुटता उडविल वारा
पर्णसंभारा-वर भिरभिर सैरावैरा.
लागो वारा पाउस पाणी,
कुणी धृष्टकर टाको चुरडुनि,
तरि वरि भर ये वोसंडोनी
विकासश्रीला-ती अखंड मंडित बाला.
करुणामय स्वर्ललना कोणी
दिव्याश्रूंचे शिंपुनि पाणी
खचित करी संगोपन जपुनी
असे चित्ताला-वाटते बघुन वेलीला.
मृदुल धवल नव कुसुमशालिनी
व्रतस्थेस जरि बघतिल नयनी
सहजोद्गारे वदतिल रमणी-
"अगाइग, नवल- ही जाई नच येथील !
"वसंत न करी चैत्रशिंपणे,
"डोलत रविकर न करी येणे,
"झुरे न अंतरि तरिही तेणे
"अगाइग, नवल- ही जाई न या महिवरिल !
"साहुनि राहे कडक हिवाळा
"कुंजाचा आधार न इजला
"तरी भोगकल्लोळ सोहळा
"फुलांचा भोगी- ही जाई नवल जोगी !"
आश्चर्य एक की कुणि अलबेला
पक्षी पडता नच दृष्टीला
येई तत्सन्निध रात्र्ला
प्रेमघायाळ-भटकोनि रानोमाळ !
चाले त्याचा दीर्घ निशेभर
गूढ भावमय मृदु गीतस्वर
जणु निर्जर वीणाझंकार
की बुलबुल बोले-वनराई मोहुनि डोले !
ह्रदयि खवळला शोकसागर
कंठातुनि तरि निघती सुस्वर
येती ऐकुनि होती ते नर
स्वच्छंदी फंदी - नादाच्या ब्रह्मानंदी !
पक्षी आपण, प्रीती केली
भासे त्यांना वाया गेली
नयनाश्रू ओघळती खाली
चाखिती धुंद-दुःखाचा परमानंद !
उदास रजनी नच संपावी,
जागर दुःखे ही सोसावी,
चित्त तयांचे असेचि भावी
विलक्षण भारी-विरुताची जादूगारी
दिशा फाकती, तेज उगवते,
प्रभात होते, गीत थांबते;
त्यासरसे ते दृश्य वितळते
तेजबंबाळी-रम्याची होते होळी !
उत्कटतेने ह्रदय फोडिती
ते स्वैर स्वर रूपा येती;
कोणी म्हणती त्यात उमटती
स्पष्ट साचार-रमणीचे नामोच्चार !