बाळक्रीडा - ६६८१ ते ६६९०

॥६६८१॥
नेणतियांसाठी नेणता लहान । थिंकोनी भोजन मागे माये ॥१॥
माया दोनी यास बाप नारायणा । सारखी भावना तयांवरी ॥२॥
तयांवरी त्याचा समचित्त भाव । देवकीवसुदेव नंद दोघे ॥३॥
घेऊनियां एके ठायीं अवतार । एकी केला थोर वाढवूनी ॥४॥
उणा पुरां यासी नाहीं कोणी ठाव । सारिखाचि देव अवघियांसी ॥५॥
यांसी दोनी ठाव सारिखें अनंता । आधील मागुता वाढला तो ॥६॥
वाढला तो सेवा भक्तिचिया गुणें । उपचारमिष्टानें करुनियां ॥७॥
करुनी सायास मेळविलें धन । तेंही कृष्णार्पण केलें तिहीं ॥८॥
कृष्णासी सकळ गाई घोडे ह्मैसी । समर्पिल्या दासी जिवें भावें ॥९॥
जीवें भावें त्याची करितील सेवा न विसंबती नांवा क्षणभरी ॥१०॥
क्षणभरी होतां वेगळा तयांस । होती कासावीस प्राण त्यांचे ॥११॥
त्यांचे ध्यानीं मनीं सर्वभावें हरि । देह काम करी चित्त त्यापें ॥१२॥
त्याचेंचि चिंतन कृष्ण कोठे गेला । कृष्ण हा जेविला नाहीं कृष्ण ॥१३॥
कृष्ण आला घरा कृष्ण गेला दारा । कृष्ण हा सोयिरा भेटों कृष्णा ॥१४॥
कृष्ण गातां ओंव्या दळणीं कांडणीं । कृष्ण हा भोजनीं पाचारिती ॥१५॥
कृष्ण तयां ध्यानीं आसनीं शयनीं । कृष्ण देखे स्वप्नीं कृष्णरुप ॥१६॥
कृष्ण त्यांस दिसे अभास दुश्चितां । धन्य मातापिता तुका ह्मणे ॥१७॥

॥६६८२॥
कृष्ण हा परिचारी कृष्ण हा वेव्हारी । कृष्ण घ्या वो नारी आणिकी ह्मणे ॥१॥
ह्मणे कृष्णाविण कैसें तुह्मां गमे । विळ हा करमे वायांविण ॥२॥
वांयांविण तुह्मी पिटितां चावटी । घ्या गे जगजेठी क्षणभरी ॥३॥
क्षणभरी याच्या सुखाचा सोहळा । पहा एकवेळा घेऊनियां ॥४॥
याचें सुख तुह्मां कळलियावरी । मग दारोदारीं न फिराल ॥५॥
लटिकें हें तुह्मां वाटेल खेळणें । एका कृष्णेविना अवघेचि ॥६॥
अवघ्यांचा तुह्मी टाकाल सांगात । घेऊनी अनंत जाल राना ॥७॥
नावडे तुम्हांस आणीक बोलिलें । मग हें लागलें हरि ध्यान ॥८॥
न करा हा मग या जिवा वेगळा । टोंकवाल बाळा आणिका ही ॥९॥
आणिकां ही तुह्मां येती काकुलती । जवळी इच्छितीं क्षण बैसों ॥१०॥
बैसों चला पाहों गोपाळाचें मुख । एकी एक सुख सांगतील ॥११॥
सांगे जंव ऐसी मात दसवंती । तंव त्या धरिती चित्तीं बाळा ॥१२॥
बाळा एकी घरा घेऊनियां जाती । नाहीं त्या परती तुका ह्मणे ॥१३॥

॥६६८३॥
तुका ह्मणे पुन्हा न येती मागुत्या । कृष्णासीं खेळतां दिवस गमे ॥१॥
दिवस राती कांहीं नाठवे तयांसी । पाहातां मुखासी कृष्णाचिया ॥२॥
याच्या मुखें नये डोळ्यासी वीट । राहिले हे नीट तटस्थचि ॥३॥
ताटास्थ राहिलें सकळ शरीर । इंद्रियें व्यापार विसरलीं ॥४॥
विसरल्या तान भूक घर दार । नाहीं हा विचार असों कोठें ॥५॥
कोठें असों कोण झाला वेळ काळ । नाठवे सकळ विसरल्या ॥६॥
विसरल्या आह्मी कोणीये जातीच्या । वर्णाही चहूंच्या एक झाल्या ॥७॥
एक झाल्या तेव्हां कृष्णाचिया सुखें । नि:शंक भातुकें खेळतील ॥८॥
खेळती भातुकें कृष्णाच्या सहित । नाहीं आशंकित चित्त त्यांचें ॥९॥
चित्तीं तो गोविंद लटिकें दळण । करिती हें जन करी तैसें ॥१०॥
जन करी तैसा खेळतील खेळ । अवघा गोपाळ करुनियां ॥११॥
करिती आपला अवघा गोविंद । जना साच फंद लटिका त्या ॥१२॥
त्यांनी केला हरि सासुरें माहेर । बंधुहे कुमर दीर भावे ॥१३॥
भावना राहिली एकाचिये ठायीं । तुका ह्मणे पायीं गोविंदाचे ॥१४॥

॥६६८४॥
गोविंद भ्रतार गोविंद मुळहारी । नामें भेद परि एकचि तो ॥१॥
एकाचींच नामें ठेवियेंली दोनी । कल्पितील मनीं यावें जावें ॥२॥
जावे यावें तिही घरींचिया घरीं । तेथींची सिदोरी तेथें न्यावी ॥३॥
विचारितां दिसे येणें जाणें खोटें । दाविती गोमटें लोका ऐसें ॥४॥
लोक करुनियां साच वर्तताती । तैशा त्या खेळती लटिक्याची ॥५॥
लटिकी करिती मंगळदायकें । लटिकींच एकें एकां व्याही ॥६॥
व्याही भाई हरि सोयरा जांवयी ॥ अवघियांच्या ठायीं केला एक ॥७॥
एकासीच पावें जें कांहीं करिती । उपचार संपत्ति नाना भोग ॥८॥
भोग देती सर्व एका नारायणा । लटिक्या भावना व्याही भाई ॥९॥
लटिकाच त्यांणीं केला संवसार । जाणती साचार वेगळा त्या ॥१०॥
त्यांणीं मृत्तिकेचे करुनी अवघें । खेळतील दोघें पुरुषनारी ॥११॥
पुरुषनारी त्यांणीं ठेवियेली नांवे । कौतुकभावें विचरती ॥१२॥
विचरती जैसे भावें लोक । तैसें नाहीं मुख खेळतीया ॥१३॥
यांणीं जाणितलें आप आपणया । लटिकें हें वांयां खेळतों तें ॥१४॥
खेळतों ते आह्मी नव्हों नारीनर । ह्मणोनी विकार नाहीं तयां ॥१५॥
तयां ठावें आहे आह्मी अवघीं एक । म्हणोनी नि:शंक खेळतील ॥१६॥
तयां ठावे नाहीं हरीचिया गुणें । आह्मी कोण कोणें काय खेळों ॥१७॥
काय खातों आह्मी कासया सांगातें । कैसें हें लागतें नेणों मुखीं ॥१८॥
मुखीं चवी नाहीं वरी अंगीं लाज । वर्ण याती काज न धरिती ॥१९॥
न धरिती कांहीं संकोच त्या मना । हांसतां या जना नाइकती ॥२०॥
नाइकती बोल आणिकांचे कानीं । हरि चित्तीं मनीं बैसलासे ॥२१॥
बैसलासे हरि जयांचियें चित्तीं । तयां नावडती मायबापें ॥२२॥
मायबापें त्यांचीं नेती पाचारुनी । बळे परि मनीं हरि वसे ॥२३॥
वसतील बाळा आपापले घरीं । ध्यान त्या अंतरीं गोविंदाचें ॥२४॥
गोविंदाचें ध्यान निजलिया जाग्या । आणीक वाउग्या न बोलती ॥२५॥
न बोलती निजलिया हरिविण । जागृति सपन एक झालें ॥२६॥
एकविध सुख घेती नित्य बाळा । भ्रमर परिमळालागीं तैसा ॥२७॥
तैसा त्यांचा भाव घेतला त्यांपरी । तुका ह्मने हरि बाळलीला ॥२८॥

॥६६८५॥
लीलाविग्रही तो लेववी खाववी । यशोदा बैसवी मांडीवरी ॥१॥
मांडीवरी भार पुष्पाचिये परी । बैसोनियां करी स्तनपान ॥२॥
नभाचाही साक्षी पाताळापरता । कुर्वाळिते माता हातें त्यासी ॥३॥
हातें कुर्वाळुनी मुखीं घाली घांस । पुरे ह्मणे तीस पोट धालें ॥४॥
पोट घालें मग देतसे ढेंकर । भक्तीचे तें फार तुळसीदळ ॥५॥
तुळसीदळ भावें सहित देवा पाणी । फार तें त्याहुनि क्षीरसागरा ॥६॥
क्षीराचा कांटाळा असे एकवेळ । भक्तीचें तें जळ गोड देवा ॥७॥
देवा भक्त जिवाहुनी आवडती । सकळहि प्रीति त्यांच्याठायीं ॥८॥
त्यांचा हा अंकित सर्व भावें हरि । तुका ह्मणे करी सर्व काज ॥९॥

॥६६८६॥
जयेवेळीं चोरुनियां नेलीं वत्सें । तयालागीं तैसें होणें लागे ॥१॥
लागे दोहीं ठायीं करावें पाळण । जगाचा जीवन मायबाप ॥२॥
माय झाल्यावरी अवघ्या वत्सांची । घरीं वत्सें जीचीं तैसा झाला ॥३॥
झाला तैसा जैसे घरींचे गोपाळ । आणिक सकळ माहेरी पांवे ॥४॥
मोहरी पावे सिंगें वाहिल्या काहाळा । देखिला सोहाळा ब्रह्मादिकीं ॥५॥
ब्रह्मादिका सुख स्वप्नींही नाहीं । तैसें दोहीं ठायीं वोसंडलें ॥६॥
वोसंडल्या क्षीर अमुप त्या गायी । जैसी ज्याची आई तैसा झाला ॥७॥
लाघव कळलें ब्रह्मयासी याचें । परब्रह्म साचें अवतरलें ॥८॥
तरले हे जन सकळही आतां । ऐसें तो विधाता बोलियेला ॥९॥
लागला हे स्तुति करुं अनंताचि । चतुर्मुख वाची भक्ति स्तोत्रें ॥१०॥
भक्तिकाजें देवें केला अवतार । पृथ्वीचा भार फेडावया ॥११॥
पृथिवी दाटिली होती या असुरीं । नासाहावे वरी भार तये ॥१२॥
तया काकुलती आपल्या दासांची । तया लागी वेची सर्वस्वही ॥१३॥
स्वहित दासांचे करावयालागीं । अव्यक्त हें जगीं व्यक्ती आलें ॥१४॥
लेखा कोण करी त्यांचिया पुण्याचा । जयांसवें वाचा बोले हरी ॥१५॥
हरी नाममंत्रे पातकांच्या रासी । तो आला घरासी गौळियांच्या ॥१६॥
गौळिये अवघीं झालीं कृष्णमय । नामें लोकत्रय तरतील ॥१७॥
तरतील नामें कृष्णाचिया दोषी । बहुत ज्यांपाशीं होईल पाप ॥१८॥
पाप ऐसें नाहीं कृष्णनामें राहे । धन्य तोचि पाहे कृष्णमुख ॥१९॥
मुख माझे काय जो मी वर्णू पार । नमस्कार घाली ब्रम्हा ॥२०॥
ब्रह्मा नमस्कार घाली गोधनासी । कळला तयासी हाचि देव ॥२१॥
देवचि अवघा झालासे सकळ । गाई हा गोपाळ वत्सें तेथें ॥२२॥
तेथें पाहाणें जें आणिक दुसरें । मूर्ख त्या अंतरें दुजा नाहीं ॥२३॥
दुजा भाव तुका ह्मणे जया चित्तीं । रवरव भोगिती कुंभपाक ॥२४॥

॥६६८७॥
कुंभपाक लागे तयासी भोगणें । अवघाचि नेणे देव ऐसा ॥१॥
देव ऐसा ठावा नाहीं जया जना । तयासी यातना यम करी ॥२॥
कळला हा देव तया साच खरा । गाई वत्सें घरा धाडी ब्रह्मा ॥३॥
ब्रह्मादिकां ऐसा देव अगोचर । कैसा त्याचा पार जाणवेल ॥४॥
जाणवेल देव गौळियांच्या भावें । तुका ह्मणे व्हावें संचित हें ॥५॥

॥६६८८॥
संचित उत्तम भूमि कसूनियां । जाऊं नेणें वांयां परि त्याचें ॥१॥
त्याचिया पिकासी आलिया घुमरी । आल्या गाईवरी आणिक गाई ॥२॥
गाई दवडूनि घालिती बाहेरी । तंव ह्मणे हरी बांधा त्याही ॥३॥
त्याही तुह्मी बांधा तुमच्या सारिख्या । भोवंडा पारिख्या वाडयांतुनी ॥४॥
पारिख्या न येती कोणाचिया घरा । सूत्रधारी खरा नारायण ॥५॥
नारायण नांदे जयाचिये ठायीं । सहज तेथें नाहीं घालमेली ॥६॥
मेलीं हीं शाहाणीं करितां सायास । नाहीं सुखलेश तुका ह्मणे ॥७॥

॥६६८९॥
तुका ह्मणे सुख घेतलें गोपाळीं । नाचती कांबळी करुनी ध्वजा ॥१॥
करुनियां टिरे आपुल्या मांदळ । वाजविती टाळ दगडाचे ॥२॥
दगडाचे टाळ कोण त्यांचा नाद । गीत गातां छंद ताल नाहीं ॥३॥
ताल नाहीं गातां नाचतां गोपाळां । घननीळ सांवळा तयांमध्यें ॥४॥
मध्यें जया हरि तें सुख आगळे । देहभाव काळें नाही तयां ॥५॥
तयांसी आळंगी आपुलिया करीं । जाती भूमीवरी लोटांगणीं ॥६॥
निजभाव देखे जयांचिये अंगी । तुका ह्मणे संगीं क्रीडे तयां ॥७॥

॥६६९०॥
तयांसवें करी काला दहिभात । सिदोर्‍या अनंत मेळवुनी ॥१॥
मेळवुनी अवघियांचे एके ठायीं । मागें पुढें कांहीं उरों नेदी ॥२॥
नेदी चोरी करुं जाणें अंतरींचें । आपलें ही साचे द्यावें तेथें ॥३॥
द्यावा दहीं भात आपले प्रकार । तयांचा वेव्हार सांडावावा ॥४॥
वांटी सकळांसी हातें आपुलिया । जैसें मागें तया तैसें द्यावें ॥५॥
द्यावें सांभाळुनी सम तुकभावें । आपणही खावें त्यांचे तुक ॥६॥
तुक सकळांचे गोविंदाचे हातीं । कोण कोणें गति भला बुरा ॥७॥
राखे त्यासी तसें आपलाल्या भावें । विचारुनी द्यावें जैसें तैसें ॥८॥
तैसें सुख नाहीं वैकुंठीच्या लोका । तें दिलें भाविकां गोपाळांसी ॥९॥
गोपाळांचे मुखीं देऊनी कवळ । घांस माखे लाळ खाय त्यांची ॥१०॥
त्यांचिये मुखींचे काढूनियां घांस । झोंबता हातांस खाय बळें ॥११॥
बळें जयाचिया ठेंगणें सकळ । तया ते गोपाळ पाडितील ॥१२॥
पाठी उचलुनी वाहातील खांदीं । नाचतील मांदीं मेळवूनि ॥१३॥
मांदीं मेळवूनी धणी दिली आह्मां । तुका ह्मणे जमा केल्या गाई ॥१४॥