संत चोखामेळा - उपदेश

१४०) अखंड समाधी होउनी ठेलं मन । गेलें देहभान विसरोनी ॥१॥
विधिनिषेध भेणें न मोडे समाधी । तुटली उपाधी लिगाडाची ॥२॥
चालतां बोलतां न मोडे समाधी । मूळ अंतरशुद्धी कारण हें ॥३॥
चोखा म्हणे ऐसा समाधी सोहळा । जाणे तो विरळा लक्षामाजीं ॥४॥

१४१) असोनि नसणें या नांव स्वार्थ । येथेंचि परमार्थ सुखी होय ॥१॥
स्वार्थ परमार्थ आपुलेची देहीं । अनुभवोनि पाहीं तुझा तूंची ॥२॥
सुख दु:ख दोन्ही वाहूं नको ओझें । मी आणि माझें परतें सारीं ॥३॥
चोखा म्हणे तोचि योगियांचा राणा । जिहीं या खुणा अनुभविल्या ॥४॥

१४२) असोनि नसणें संसाराचे ठाईं । हाचि बोध पाहीं मना घ्यावा ॥१॥
संतांची संगती नामाची आवडी । रिकामी अर्ध घडी जावों नेदी ॥२॥
काम क्रोध सुनेपरी करी दूरी । सहपरिवारी दवडी बापा ॥३॥
चोखा म्हणे सुख आपेआप घरा । नाहीं तर फजीतखोरा जासी वायां ॥४॥

१४३) आपुला विचार न कळे जयांसी । ते या संसाराशी पशू आले ॥१॥
पशूचा उपयोग बहुतांपरी आहे । हा तो वायां जाय नरदेह ॥२॥
परि भ्रांति भुली पडलीसे जीवा । आवडी केशवा नाठविती ॥३॥
चोखा म्हणे नाम जपतां फुकाचें । काय याचें वेचे धन वित्त ॥४॥

१४५) आला नरदेहीं पाहीं । शुद्धी नेणें ठायींचे ठायीं ॥१॥
करी प्रपंच काबाड । भार वाही खर द्वाड ॥२॥
न ये राम नाम मुखीं । नाहीं कधीं संत ओळखी ॥३॥
करी वाद अपवाद । नाही अंत:करण शुद्ध ॥४॥
मळ नासोनि निर्मळ । चोखा म्हणे गंगाजळ ॥५॥

१४६) उदंड नागवले वाहावले पुरीं । ऐसी याची थोरी काय सांगों ॥१॥
ब्रम्हादिक जेणें बहु नागविले । सिद्ध ऋषि भुलविले येणें देख ॥२॥
इंद्रादि चंद्रा लावियेले काळें । कामाचिया बळें अहिल्येसी ॥३॥
प्रत्यक्ष शूळपाणि तपियां मुगुटमणी । तो हिंडविला वनीं भिल्लणीमागें ॥४॥
वृंदेचे घरीं विष्णु धरणें करी । अभिलाष करी मनें धरिला ॥५॥
चोखा म्हणे येणें बहु नाडियेले । काय आतां बोल जाय पुढें ॥६॥

१४७) ऊंस डोंगा परी रस नोहे डोंगा । काय बुललासी वरलीया रंगा ॥१॥
कमान डोंगी परी तीर नोहे डोंगा । काय भुललासी वरलीया रंगा ॥२॥
नदी डोंगी परी जळ नव्हे डोंगें । काय भुललासी वरलीया रंगा ॥३॥
चोखा डोंगा परी भाव नव्हे डोंगा । काय भुललासी वरलीया रंगा ॥४॥

१४८) कोणें देखियेलें जग । पांडुरंगा मी नेणें ॥१॥
मौन्यें पारूषली वाणी । शब्द खाणी विसरली ॥२॥
एका आधी कैचे दोन । मज पासोन मी नेणें ॥३॥
चोखामेळा म्हणती संत । हे ही मात उपाधी ॥४॥

१४९) घरदार वोखटें अवघें फलकटें । दु:खाचें गोमटें सकळही ॥१॥
नाशिवंतासाठी रडती रांडा पोरें । काय त्याचें खरें स्त्री पुत्र ॥२॥
लावूनियां मोह भुलविलें आशा । त्याचा भरंवसा धरिती जन ॥३॥
सकळही चोर अंती हे पळती । चोखा म्हणे कां न गाती रामनाम ॥४॥