Dictionaries | References

वृष्णि

   { vṛṣṇi }
Script: Devanagari

वृष्णि     

Puranic Encyclopaedia  | English  English
VṚṢṆI   A famous King of the Yadu dynasty.
1) Genealogy.
Descended from Viṣṇu in the following order: Brahmā-Atri-Candra-Budha-Purūravas-Āyus- Nahuṣa-Yayāti-Yadu-Sahasrajit-Śatajit-Hehaya- Dharma-Kuṇi-Bhadrasena-Dhanaka- Kṛtavīrya-Kārtavīryārjuna-Madhu-Vṛṣṇi.
2) Other details.
(i) The birth of Śrī Kṛṣṇa was in the family of Vṛṣṇi. (See the genealogy of Śrī Kṛṣṇa).
(ii) The line of Kings beginning with Vṛṣṇi is called the dynasty of Vṛṣṇi. [M.B. Ādi Parva, Chapter 217, Stanza 18] .
(iii) Thinking that the jewel Syamantaka had been stolen by Kṛṣṇa himself, Vṛṣṇi took a hostile mentality towards Kṛṣṇa. [Brahmāṇḍa Purāṇa, 3: 71: 1] .
(iv) Vṛṣṇi had two wives named Gāndhārī and Mādrī. Five sons were born to him by Mādrī. [Vāyu: 94: 14] ;[Mahābhārata, Ādi Parva, Chapter 211] ; 1-2; 5: 8.

वृष्णि     

हिन्दी (hindi) WN | Hindi  Hindi
See : आग, बादल, कृष्ण, भेड़ा, प्रबल, इंद्र, चमक, हवा, अग्निदेव, पवनदेव

वृष्णि     

वृष्णि n.  (सो. क्रोष्टु.) कुंति राजा के पुत्र धृष्ट राजा का नामान्तर (धृष्ट ४. देखिये) ।
वृष्णि II. n.  (सो. क्रोष्टु.) एक यादव राजा, जो सात्वत भजमान राजा का पुत्र था । इसे क्रोष्टु नामान्तर भी प्राप्त था [ह. वं. १.३४] ;[ब्रह्म. १४.१, १५.३१] । कृष्ण के साथ इसका स्यमंतक मणि के संबंध में संघर्ष हुआ था, जिस समय उस मणि की चोरी कृष्ण के द्वारा किये जाने का शक इसके मन में पैदा हुआ था । किन्तु श्रीकृष्ण ने अपने को निर्दोष साबित किया [ब्रह्मांड. ३. ७१.१] । यह क्रोष्टु वंश का सुविख्यात राजा था, एवं सुविख्यात वृष्णि वंश इसी से ही प्रारंभ होता है [वायु. ९५,१४] ;[म. आ. २११.१-२, ५, ८]
वृष्णि II. n.  इसकी गांधारी एवं माद्री नामक दो पत्नीयाँ थी, जिनमें से माद्री से इसे युजाजित् आदि पाँच पुत्र उत्पन्न हुए थे [मत्स्य. ४४.४८]
वृष्णि II. n.  वृष्णि राजा से उत्पन्न यादवों को ‘वृष्णिवंशीय यादव’ कहा जाता है, जो द्वारवती (द्वारका) में रहते थे । इसी वंश में कृष्ण एवं बलराम उत्पन्न हुए थे [भा. १.३.२३, ११.११] । इन लोगों का राजा कृष्ण होते हुए भी उसका ‘परमात्मन् स्वरूप’ ये लोग न पहचान सके [भा. १.९.१८] । महाभारत में इन लोगों के राजा का नाम उग्रसेन दिया गया है [म. आ. २११.८] । इस वंश में उत्पन्न लोग ‘व्रात्य’ (हीन जाति के) थे, ऐसा निर्देश महाभारत में प्राप्त है [म. द्रो. ११८.१५] । प्रभास क्षेत्र में हुए यादवी-युद्ध में इस वंश के लोगों का संपूर्ण संहार हुआ। महाभारत में इन लोगों का निर्देश ‘अंधक’ एवं ‘भोज’ राजाओं के साथ मिलता है । ये तीनों वंश एक ही यादव वंश की उपशाखाएँ थी [म. आ. २११.२, २१२.१४] । महाभारत में इस वंश में उत्पन्न महारथि, महारथ, एवं मंत्रिपुंगवों की सविस्तृत जानकारी प्राप्त हैः-- (१) महारथ---कृतवर्मन्, अनाधृष्टि, समीक, समितिंजय, कह्व (कंस), शंकु, निदान्त [म. स. १३. ५७-५८] । (२) महारथ---प्रद्युम्न, अनिरुद्ध, भानु, अकूर, सारण, निशठ, गद [म. स. १३.१५९*] । (३) रथ---आहुक, चारुदेष्ण, चक्रदेव, सात्यकि, कृष्ण, रौहिणेय (बलराम), सांब, शौरि [म. स. १३.५६] । (४) मंत्रिपुंगव---वितद्रु, झल्लि, बभ्रु, उद्धव, विडूरथ, वसुदेव एवं उग्रसेन [म. स. १३.१५९*]
वृष्णि III. n.  (सो. वृष्णि.) वृष्णिवंशीय पृष्णि राजा का नामान्तर (पुष्णि ४. देखिये) ।
वृष्णि IV. n.  (सो. कुकुर.) कुकुरवंशीय धृष्ट राजा का नामान्तर (धृष्ट. 5. देखिये) । इसके कपोतवर्मन् एवं धृति नामक दो पुत्र थे [मत्स्य. ४४.६२]
वृष्णि V. n.  (सो. सह.) एक राजा, जो मधु राजा के सौ पुत्रों में से एक था । यह एक अत्यंत सुविख्यात राजा था, जिसके कारण इसका वंश सुविख्यात हुआ।

वृष्णि     

A Sanskrit English Dictionary | Sanskrit  English
वृष्णि  mfn. or वृ॑ष्णि, mfn. manly, strong, powerful, mighty, [RV.]
angry, passionate, [L.]
heretical, heterodox, [L.]
वृष्णि  m. m. a ram, [VS.] ; [TS.] ; [ŚBr.]
a bull, [L.]
a ray of light, [L.]
air, wind, [L.]
N. of शिव, [MBh.]
of विष्णु-कृष्ण, [L.]
of इन्द्र, [L.]
of अग्नि, [L.]
of various kings, [Hariv.] ; [Pur.]
यादव   pl.N. of a tribe or family (from which कृष्ण is descended, = or माधव; often mentioned together with the अन्धकs), [MBh.] ; [Hariv.] &c.
वृष्णि  n. n.N. of a सामन्, [ĀrṣBr.]

वृष्णि     

वृष्णि [vṛṣṇi]   [वृषेः निः किच्च [Uṇ.4.5-51] ] a.
Heretical; heterodox.
Angry, passionate.
Ved. Raining. -m.
A cloud.
A ram.
A ray of light.
 N. N. of an ancestor of Kriṣṇa.
 N. N. of Kriṣṇa.
Of Indra.
Of Agni.
Air, wind.
A heretic. -Comp.
-गर्भः  N. N. of Kṛiṣṇa.
-पालः   a shepherd; केनापि कृपालुना वृष्णिपालेन स्वकुटीरमावेश्य [Dk.1.1.]

वृष्णि     

Shabda-Sagara | Sanskrit  English
वृष्णि  mfn.  (-ष्णिः-ष्णिः-ष्णि)
1. Heretical, heterodox.
2. Angry, passionate. m. (-णिः)
1. A ram.
2. One of the descendants of YADU.
3. VISHṆU or KRISHṆA.
4. A heretic, a sectary.
5. A ray of light. 6. INDRA.
7. AGNI.
8. Air or wind.
E. वृष् to sprinkle, Unādi aff. नि, and the vowel unchanged.
ROOTS:
वृष् नि

Related Words

वृष्णि   agni   sparkle   main   air   spark   twinkle   cloud   light   गिरिक्षत्र   अन्धकवृष्णि   धर्मदृश   निधृति   वृष्णिवरेण्य   वृष्णिवृद्ध   झिल्लिन्   उपबिंबा   उपासंगधर   वृष्णिगर्भ   उपक्षत्र   उपलंभ   दृष्टशर्मन्   द्वैप्यभैमायन   धर्मवर्मन्   वर्कु   इषुमत्   निरावृत्ति   सभाक्ष   सुहु   अरिमर्दन   धृतक   वार्ष्ण   वार्ष्णिवृद्ध   शारिमेजय   चंद्रभानु   अरिभेजय   राष्ट्रपाल   गवेषण   देवमीढ   प्रतिवाह   धर्मवृद्ध   वाह्यका   श्र्वफल्क   उपचित्रा   उपदेव   ऋतधामन्   युयुधान   प्रतिबाहु   विपुथु   सुपार्श्वक   आशावह   अनमित्र   अश्वग्रीव   उल्मुक   आसंग   युगंधर   युधाजित   निवेशन   पिण्डारक   चित्रक   वार्ष्णेय   असंग   चित्रभानु   कुणि   भङ्गकार   युधाजित्   देववत्   निघ्न   निर्वृति   क्रोष्टु   विपृथु   श्वफल्क   शक्तिसेन   पृश्नि   उदासीन   कर्णिका   कंक   बिम्ब   भजमान   युद्धाजित्   निशठ   सत्यक   सत्यवत्   शर्याति   चित्रकेतु   अन्धक   सुकर्मन्   सुधर्मन्   निम्न   विदूरथ   सात्वत   ऋजु   भूति   प्रसेन   धृष्ट   सुमित्र   यदु   कालयवन   वृषभ   शङ्कु   
Folder  Page  Word/Phrase  Person

Comments | अभिप्राय

Comments written here will be public after appropriate moderation.
Like us on Facebook to send us a private message.
TOP