|
स्त्री. ( कों . कु .) झाडाची मोठी फांदी . ( खांदी )
पु. १ खांदा ; बाहुटा ; ( मनुष्य , पशु यांच्या ) पाठीच्या वरचा , मानेच्या , पाठीमगचा भाग ( ओझें वाहणें . इ० वेळीं उपयोगांत आणतात ). ' पालखीला खांद घातला - दिल्हा .' ' खांद आला - सुजला ' २ ( ल .) सरावानें , अभ्यासानें झालेला राबता , परिचय किंवा संवय ( पाहुण्याच्या उपद्रवाची ). ( क्रि० पडणें .) ' आल्यागेल्यांचा खांद नेहेमीचा ' - खरादे . २०१ . ३ शेतीच्या तात्पुरत्या कामासाठीं आणलेला बैल ; टोणग्याच्या मेहनतीबद्दल द्यावयाचें धान्य . कडबा , भाडें , ४ स्पर्धा ; चढाओढ . ५ ओझें बहाण्यामुळे खांदीस पडलेले व्रण , घट्टा , किंवा तशीं स्थिति . ( क्रि० पडणें ; येणें ). ' बैलास खांद आला आहे .' ६ ( ल .) आधार ; आश्रय . ' खादुं मांडिजे धृती । त्रिविधा जया । ' - ज्ञा १८ . ७३१ . ( सं . स्कंध ; प्रा . खध ) ( वाप्र .) ०आवळणें -( चांभारी ) चामडे टांगल्यावर उलटें करावें लागतें . त्यावेळी साल व हिरडा मधल्या भागांत रहावा म्हणुन कतड्याच्या मानेजवळ दोरीनें आंवळतात .
०चोराणें जुंवांखालीं खांदा न देणें . चुकारपणा करणेम . याच्या उलट खांद देणें . एखाद्याशीं खांद बांधणें , करणें - बरोबरी करणें , टक्कर देणे , मारणें ; स्पर्धा चालविणें .
०शिवणें ( चाभारी ) चामटे उलटें ; केल्यावर त्यांचे एक तोंड उघडें असतें त्यास शिवावें लागतें , तें शिवणें .
०सोडणें ( चांभारी ) खांद शिवल्यावर दोरी सोडुन टाकणें . सामशब्द
०करी वि. १ तिरडी अथवा प्रेत खांद्यावर वाहुन नेनारा . २ ( क्व ) ओझेकरे ; खांद्यावरुन सामान नेणारा .
०कार वि. ( गो .) पालखी , प्रेत इ० ना . खांदा देणारा .
०कुहा वा - पु . १ खांद्यावरभोंवरा असलेला घोडा . २ खांद्यावरचा भोंवरा ; घोड्याचें एक अशुभ लक्षण .
०खोड पु. ( माण ) कानाच्या मागल्या बाजुस असणारा एकच भोंवरा . हा ( धन्याच्या ) धाकट्या मागल्या बाजुस असणारा एकच भोंवरा . हा ( धन्याच्या ) धाकट्या बंधुस वाईट .
०जोड स्त्री. ज्याचा खांदा दुसर्याशीं जुळतो असा माणुस . जनावर इ० ; खांद्याचा मेळ .
०जोडी ड्या - वि . खांदजोड पहा .
०पाडणें संवय लावणें .
०व प ) खाल - स्त्री . खांद्यावरची पंखाल . सांधीजेती चंद्राचा खांदवखालीं . । ' - शिशु ३०६ . ' घामाची खांदवखाल । ' भाए ३९६ . ( सं . स्कंध = खांदा ; पयस् + खल्ल - पाण्याची कातडी पिशवी )
( प ) खाल - स्त्री . खांद्यावरची पंखाल . सांधीजेती चंद्राचा खांदवखालीं . । ' - शिशु ३०६ . ' घामाची खांदवखाल । ' भाए ३९६ . ( सं . स्कंध = खांदा ; पयस् + खल्ल - पाण्याची कातडी पिशवी )
०वटा पु. खांदा ; त्या लगतचा भाग ओझें वाहतांना योजतात .' माझा खांदवटा दुखुन आला .'
०वडा पु. १ शेतीसाठीं तात्पुरत्या आणलेल्या बैल वगैरेच्या मेहनतीबद्दलचा मोबदल . ' खांद अर्थ ३ पहा . २ वरील प्रकारची रीत . ( क्रि० करणें .) खांदवा - वि . बैलाच्या जोडीचा . खांदसा - स्त्री . ओझें वगैरे वाहण्याची किंवा कांहीं सहन करण्याची संवय , अभ्यास , सराव .
|