|
अहन् [ahan] n. n. [न जहाति न त्यजति सर्वथा परिवर्तनं, न हा-कनिन् [Uṇ.1.55.] ] (Nom. अहः, अह्नी-अहनी, अहानि, अह्ना, अहोभ्याम् &c.; अहरिति हन्ति पाप्मानं जहाति च Śat. Br.)
A day (including day and night); अहः शब्दोऽपि अहोरात्रवचनः । रात्रिशब्दोऽपि । ŚB. on [MS.8.1.16.] अघाहानि [Ms.5.84.]
Day time सव्यापारामहनि न तथा पीडयेन्मद्वियोगः [Me.9;] यदह्ना कुरुते पापम् by day; अग्निर्ज्योतिरहः शुक्लः [Bg.8.54.]
The sky (as traversed by the sun); समारूढे च मध्यमह्नः सवितरि [K.99;] [M.2.]
A sacrificial or festival day.
A day's work.
Viṣṇu.
Night.
A portion of a book appointed for a day.
A day personified as one of the eight Vasus.
-नी (du.) Day and night (At the end of comp. अहन् is changed to अहः, हम् or to अह्न; see [P.V.4.88-91;] VI.3.11, VIII.4.7. Note: At the beginning of comp. it assumes the forms अहस् or अहर्; e. g. सप्ताहः, एकाहः, पूर्वाह्णः, अपराह्णः पुण्याहं, सुदिनाहं, अहःपतिः or अहर्पतिः &c. &c.). -Comp.
-अहः (अहरहः) ind. Day by day, daily. अहरहःस्नात्वा सन्ध्यामुपासीत; अहरहर्नयमानो गामश्वं पुरुषं पशुम् [Mbh. on 2.2.29.] -आगमः (अहरा˚) the approach of day
-आदिः dawn; शशधरमहरादौ रागवानुष्णरश्मिः [Śi.11.62.]
-करः (˚हः or ˚स्करः)
the sun; अलंचकारास्य वधूरहस्करः [Śi 1.58;] (P.III.2.21.)
a kind of tree.
-गणः, (˚हर्ग˚)
a series of sacrificial days.
a month.
any calculated term (Wilson).
-जरः [अहोभिः परिवर्तमानो लोकान् जरयति जृ-णिच् अच्, अहानि वा अस्मिन् जीर्यन्ति आधारे अप्-वा [Tv.] ] Ved. the year as making days old.-जात a. Ved. born in the day or from day, not belonging to night.
-दिव a. a. (˚हर्दि˚) existing every day. (-वम्) ind. [अहश्च दिवा च समा ˚द्व˚] daily, every day, day by day; य इत्थमस्वास्थ्यमहर्दिवं दिवः [Śi.1.51.] िind. day by day, every day, constantly; यथा श्येनात् पतत्रिणः संविजन्ते अहर्दिवि सिंहस्य स्तनयोर्यथा [Av.5.21.6.] -दृश् a. Ved. belonging to the day, living; इन्द्रो विश्वान् बेकनाटाँ अहर्दृशः [Rv.8.66.1.]
नाथः the sun, the lord of the day.
a kind of tree.
-निशम् [अहश्च निशा च समा˚ द्व˚] a day and night, a whole day; तस्य सोहर्निशस्यान्ते प्रसुप्तः प्रतिबुद्धयते [Ms.1.74,4.97.] (-शम्)ind. day and night, during the whole day, continually.-पतिः [अहःपतिः, अहर्पतिः, अहस्पतिः [P.VIII.2.7] Mbh. Vārt.]
the sun; ननु राह्वाह्वमहर्पतिं तमः [Śi.16.57;] [R.1.54.]
an epithet of Śiva.
a kind of tree.
swallow, wort.
-बान्धवः the sun.
-भाज्, -लोक a. a. Ved. partaking of the day.
-मणिः the sun.
-मुखम् commencement of the day, morning, dawn.
-स्थन्तरम् (P.VIII.2.68 Vārt.) a portion of Sāma to be chanted at day.
-रात्रः (-त्रम् also)
a day and night (P.II.4.29.); त्रीनहोरात्रान् [Nala.12.44;] त्रिंशत्कला मुहूर्तः स्यादहोरात्रं तु तावतः [Ms.1.64.65;] [Y.1.147.]
a day of the Pitṛis, a month of the gods and a year of Brahmā.
-विद् a. a. Ved.
existing many days.
known long ago.
one who knows the fit time or season of a sacrifice.
-शेषः, -षम् (˚हः शेषम्)
evening.
the last day of defilement.
|