अन्न

हिन्दी (hindi) WN

   See : अनाज, खाद्य वस्तु, अन्य, भोजन

कोंकणी (Konkani) WN

   See : जेवण

A dictionary, Marathi and English

   food or subsistence afforded. अन्नास महाग or अन्नास मोताद Extremely indigent; destitute of the common necessaries. अन्नास लावणें or अन्न लावणें To put into the way of obtaining support; to give work or employment. खाल्लें अन्न अंगीं ला- गत नाहीं Used where a deed done, or a thing obtained, does not profit.
   anna . Add as a phrase:--अन्न जाणें in con. To have appetite; to find food to be genial, kindly, agreeable &c.; to go down with.

Aryabhushan School Dictionary

 n   Victuals.
अन्नअन्न करणें   Wander about, begging for food.
अन्न तुटणें   Lose one's appetite.
अन्नपाणी सोडणें   Give up food; leave off eating.
अन्नसत्रीं (अन्नछत्रांत) जेवणें, मिरपूड मागणें   To dine upon charity and call out for sauce, to look a gift-horse in the mouth.
अन्नाआ़ड येणें   Oppose one's means of subsistence.
अन्नाचा मारलेला   Bought over or made entirely subservient by feeding.
अन्नाच्या पाठीं लागणें   Go in pursuit of subsistence.
अन्नास जागणें   Be mindful of (grateful for) food afforded.
अन्नास महाग-मोताद   Extremely indigent.
अन्नास लावणें   Give employment.

मराठी पर्यायी शब्दकोश

 ना.  आहार , खाद्य , खुराक , जेवण , भोजन ;
 ना.  अन्नपाणी , दाणापाणी .

मराठी (Marathi) WN

 noun  एखाद्याच्या संदर्भात तो उपजीविकेसाठी जे सेवन करतो ते   Ex. मृत शरीर हे गिधाडांचे अन्न आहे.
   See : धान्य, जेवण

महाराष्ट्र शब्दकोश

 वि.  ( अन्य अप . ) दुसरा - रें . देवावांचूनि नेणे अन्न । - दा १४ . ५ . ३० . [ सं . अन्य ]
  न. 

1. धान्य वगैरेचा तयार केलेला खाण्याचा पदार्थ ; ( विशेषत : भात , भाकरी , भाजी , पक्वान्नें वगैरे नेहमींच्या खाद्यांतील जिन्नस ); आहार ; भक्ष्य ; भोज्य . मृत्यूचें आघवेंचि अन्न । - ज्ञा १८ . ५६३ .   म्ह० 
   अन्नासारखा लाभ ( नाहीं ) मरणासारखी हानि ( नाहीं ).
   अन्न तारी , अन्न मारी , अन्नासारखा नाहीं वैरी .
   अन्नाची वाण , शरीराची घाण .
2. ( सामान्यत : ) धान्य . 
3. चरितार्थाचें साधन ( रोजगार , नोकरी ). 
4. पक्वान्न ; जेवण्याचा पदार्थ . विचित्र अन्नें वाढिलीं पात्रीं ।

अंगीं लागणें   पक्वान्न ; जेवण्याचा पदार्थ . विचित्र अन्नें वाढिलीं पात्रीं । अंगीं लागणें - पचणें ; कामीं येणें ; उपयोगी पडणें . खाल्लें अन्न अंगीं लागत नाहीं = केलेल्या कर्मापासून किंवा संपादलेल्या वस्तूपासून कांहीं लाभ होत नाहीं .
०अन्न करणें, करीत फिरणें   अन्नाकरितां भिक्षा मागणें , दारोदार फिरणें . तुकयाची जेष्ठ कांता । मेली अन्नअन्न करतां ।
०कडे, कांठास ठेवणें   भुकेच्या अंदाजाप्रमाणें ताटांत अन्न वाढून घेतल्यानंतर जरुरी लागल्यास घेतां यावें म्हणून बाजूस काढून ठेवणें .
०चारणें   खाऊं घालणें ; जेवूं घालणें ; पोसणें .
०जाणें   भूक असणें ; अन्न पचणें ; तोंडाला चव असणें . परब्रह्म न . अन्न हेंच परब्रह्म ; ( ल . ) अन्नाशिवाय दुसरें कांहीं महत्वाचें नाहीं ( असा माणूस ); खादाड .
०पाणी राहणें, तुटणें, सोडणें   

1. अन्नावर वासना नसणें ; तोंडास चव नसणें ; भूक कमी होणें .
2. अन्न न खाणें ; अन्नपाणीं टाकणें ; उपाशी राहणें . 

०अन्न व खोबरें बरोबर असणें   श्रीमंत पण कंजुष माणसाला लावतात .  अन्नावर अन्न , वस्त्रावर वस्त्र - अन्न जिरलें नाहीं तोंच पुन्हां अन्न सेवन करणें व एकाच्या ठिकाणीं अनेक वस्त्रें पेहेरणें . ( केव्हांहि अहितकारक आहे ; यावरुन कोणतीहि वस्तु चांगली असली तरी मितपणा सोडून एकसारखें अधिक सेवन करुं नये ).  आड येणें , वर उठणें - एकाद्याच्या उदरनिर्वाहाच्या साधनास व्यत्यय आणणें किंवा तें साधन नाहीसें करणें ; पोटावर पाय आणणें .  चा , अन्नानें पोसलेला , वाढलेला - दास म्हणे तुझ्या अन्नाचा वाढलों साचा । - दावि १७ .  अन्नाचा मारलेला खालीं पाही - ( तरवारीचा मारलेला वर पाही )= अन्न खाऊं घातल्यास तो नेहमीं आपल्याशीं नम्र आज्ञाधारक राहतो , परंतु मनुष्यावर प्रहार केल्यास तो उलट प्रतिकार करण्यासाठीं मगरुरपणें टंवकारुन वर पाहूं लागतो . ( ल . ) दयेनें , सौम्यतेनें माणूस जिंकला जातो , कठोरतेनें मनुष्य शत्रु बनतो . 
अन्नाचा किडा  पु . 

1. खादाड ;
2. नुसता खाऊन स्वस्थ बसणारा इसम ; वृध्द इसम किंवा लहान मूल 

अन्नाचा पिंड   

1. पोषणाची योग्य काळजी घेऊन वाढविलेला ( इसम - प्राणी ); आश्रित ; पोष्य ; पोसणा .
2. अन्न बंद केलें असतां ताबडतोब मरणारा - म्हातारा , लहान मूल ; अन्नाचा किडा . 

०अन्नाची क्रिया  स्त्री . 

1. एखाद्याचें अन्न खाल्ल्यामुळें भासणारें त्याबद्दलचें कर्तव्यकर्म ; उपकार ; ( क्रि० टाकणें , धरणें , सोडणें ). 
2. शपथ ; भाक . ( क्रि० करणें ) 

अन्नाची लाज धरणें   खाल्लेल्या अन्नाबद्दल उतराई होणें ; कृतज्ञता वाटणें .  अन्नाचें खोबरें होणें - अन्नाची वाण किंवा दुष्काळ होणें - पडणें ; ( ज्या देशांत खोबरें फार कमी व महाग तेथील लोकांच्या तोंडांत असलेली म्हण ).  अन्नाचे पाठीं लागणें - निर्वाहाच्या साधनांच्या मागें लागणें ; नोकरी पहाणें - करणें . अन्नाचें पाणी करणें , अन्नाचे पाणी होणें - अन्नांतील पौष्टिकपणाचा व चवीचा नाश करणें , होणें ; अन्न नि : सत्व व बेचव करणें ; ( खाण्याच्या वेळीं कांहींतरी अभद्र , अनिष्ट किंवा भीतिप्रद बोलण्यामुळें ). अन्नाच्या गारगोट्या - ( गारगोट्यांसारखें थंड झालेलें ) अगदीं निवालेलें अन्न . अन्नात माती कालविणें , घालणें - एखाद्याच्या निर्वाहाच्या साधनांचा नाश किंवा बिघाड करणें ; पोटावर पाय आणणें ; अन्नाआड येणें ; नोकरी घालविणें . अन्नात माशी पडणें - माशी अन्नाबरोबर पोटांत गेली असतां अन्न ओकून पडतें त्यावरुन अगदीं सिध्द होत असलेल्या कामांत अवचित कांहीं अनिष्ट गोष्ट घडून कार्यनाश होणें . त्यागमति असी कोठुनि आली या भोजनांत हे मासी । - मोआश्रम ३ . २९ . अन्नामुळें वाळणें - अन्नाच्या अभावामुळें रोड किंवा कृश होणें ; खगणें . अन्नावर वाढणें - आश्रयावर लहानाचें मोठें होणें . पेशव्यांच्या अन्नावर वाढलेलीं व पेशव्यांमुळें नांवारुपास आलेलीं शेंकडों घराणीं जेथें हयात आहेत तेथें पेशव्याचा शेवटला वंश बंडखोर ठरतो तरी आम्हांस बिलकुल पर्वा नाहीं . - टि ४ . १७९ . - अन्नास जागणें - ( पोपिंद्याला ) कृतज्ञ राहणें ; ऋणी असणें ; उपकार स्मरुन उतराई होणें . अन्नास महाग , अन्नास मोताद - अत्यंत दरिद्री ; कंगाल ; नेहमींच्या सामान्य गरजांची वाण असलेला ; बुभुक्षित . अन्नास लावणें , अन्न लावणें - निर्वाहाचें साधन मिळवून देणें ; काम , उद्योग , धंदा देणें .

नेपाली (Nepali) WN

 noun  बोटबाट उत्पन्न हुने दानो जुन खाने काममा आउँछ   Ex. श्याम अन्नको व्यापारी हो

HOLO MEMBER COLLECTION:

सुत्ला धनधान अन्नकूट

HYPONYMY:

मकै जौ धान कोदो गहुँ चना केराउ कुलथी दाल भिक्षान्न

MERO COMPONENT OBJECT:

भूसी

ONTOLOGY:

खाद्य (Edible) ➜ वस्तु (Object) ➜ निर्जीव (Inanimate) ➜ संज्ञा (Noun)

SYNONYM:

अनाज खाद्यान्न धान्य शस्य

Wordnet:

asm শস্য

bd आबाद बेगर

ben আনাজ

guj અનાજ

hin अनाज

kan ಅಕ್ಕಿ

kas دانہِ

kok धान्य

mal അരി

mar धान्य

mni ꯍꯋꯥꯏ ꯆꯦꯡꯋꯥꯏ

ori ଖାଦ୍ୟଶସ୍ୟ

pan ਅਨਾਜ

tam தானியம்

tel ధాన్యం

urd اناج , غلہ , پھل پھول

   See : खाद्य वस्तु, भोजन

A Sanskrit English Dictionary

अन्न  mfn.  mfn. (√ अद्), eaten, [L.]
अन्न  n.  n. food or victuals, especially boiled rice
   bread corn
   food in a mystical sense (or the lowest form in which the supreme soul is manifested, the coarsest envelope of the Supreme Spirit)
   water, [Naigh.]
    विष्णु
   earth, [L.]

Shabda-Sagara

अन्न  mfn.  ( -न्नः-न्ना-न्नं) Eaten.
  n.  ( -न्नं)
   1. Boiled rice.
   2. Food in general. 3. Corn.
    E. अद to eat, and क्त affix of the part. past, त becoming न.

ROOTS:

अद क्त त न