Dictionaries | References

कारणम्

   { kāraṇam }
Script: Devanagari

कारणम्     

कारणम् [kāraṇam]   [कृ-णिच् ल्युट्]
A cause, reason; कारणकोपाः कुटुम्बिन्यः [M.1.18;] [R.1.74;] [Bg.13.21;] oft. with loc. of the effect; [Bh.2.84.]
Ground, motive, object; प्रव्राज्य चीरवसनं किं नु पश्यसि कारणम् [Rām.2.73.] 12. किं पुनः कारणम् Mbh.; [Y.2.23;] [Ms.8.347;] कारण- मानुषीं तनुम् [R.16.22.]
An instrument, means; गर्भस्रावे मासतुल्या निशाः शुद्धेस्तु कारणम् [Y.3.2,65.]
(In [Nyāya phil.] ) A cause, that which is invariably antecedent to some product and is not otherwise constituted; or, according to Mill, 'the antecedent or concurrence of antecedents on which the effect is invariably and unconditionally consequent'; according to Naiyāyikas it is of three kinds; (1) समवायि (intimate or inherent); as threads in the case of cloth; (2) असमवायि (non-intimate or non-inherent), as the conjunction of the threads in the case of cloth; (3) निमित्त (instrumental) as the weaver's loom.
The generative cause, creator, father; [Ku.5.81.]
An element, elementary matter; [Y.3.148;] [Bg.18.] 13.
The origin or plot of a play, poem &c.
An organ of sense; हित्वा तनुं कारणमानुषीं ताम्.
The body.
A sign, document, proof or authority; प्रमाणं चैव लोकस्य ब्रह्मात्रैव हि कारणम् [Ms.11.84.]
That on which any opinion or judgment is based.
Action; आत्मना कारणैश्चैव समस्येह महीक्षितः [Mb.12.59.13.]
A legal instrument or document.
Agency, instrumentality.
A deity (as the proximate or remote cause of creation)
Killing, injuring.
A desire (वासना) created formerly (as पूर्ववासना); पूर्वं नित्यं सर्वगतं मनोहेतुम- लक्षणम् । अज्ञानकर्मनिर्दिष्टमेतत्कारणलक्षणम् ॥ [Mb.12.211.6.]
णा Pain, agony.
Casting into hell.
Urging, instigation. (-कारणात् for the reason that; द्वेष˚ on account of hatred; मत्कारणात् for my sake; [Pt.1.22.] )
Action; निमित्ते कारणात्मके [Mb.12.289.7.]
Comp. अन्तरम् a particular reason; प्रविष्टोऽस्मि दुराधर्षं वालिनः कारणान्तरे [Rām.4.1.28;]
instrumental cause; येन वैश्रवणो भ्राता वैमात्राः कारणान्तरे [Rām.3.48.4.]
-अन्वित a.  a. having a cause or reason.
-आख्या a.  a. N. of the organ of perception and action, of बुद्धि, अहंकार and मनस्.-उत्तरम् a special plea, denial of the cause of complaint; admission of the charge generally, but denial of the actual issue (in law).
-कारणम्   an elementary or primary cause; an atom; त्वं कारणं कारणकारणानाम् [Ki.18.] 35.
-कारितम्   ind. in consequence of; यदि प्रव्राजितो रामो लोभकारणकारितम् [Rām.2.58.28.]
-गत a.  a. referred to its cause, resolved into its principles.
-गुणः   a quality of the cause; Sāṅ. [K.14.]
-बलवत् a.  a. strong by motives; [Pt.5.29.]
-भूत   a.
caused.
forming the cause.-माला a figure of speech, 'a chain of causes'; यथोत्तरं चेत् पूर्वस्य पूर्वस्यार्थस्य हेतुता । तदा कारणमाला स्यात् [K. P.1;] e. g. [Bg.2.62,63;] also [S. D.728.]
-मूलम्   (in Rhet.) a law of causation.
-वादिन्  m. m. a complainant, plaintiff.
-वारि  n. n. the original water produced at the beginning of the creation.
-विहीन a.  a. without a cause.-शरीरम् (in Vedānta phil.) the inner rudiment of the body, causal frame.

कारणम्     

noun  यत् प्रमाणीक्रियते।   Ex. न्यायनिपुणः कारणम् अन्विष्यति।
ONTOLOGY:
गुणधर्म (property)अमूर्त (Abstract)निर्जीव (Inanimate)संज्ञा (Noun)
SYNONYM:
हेतुः निमित्तम्
Wordnet:
kanಕಾರಣ
kokहेतू
mniꯄꯤꯕꯌꯥꯕ꯭ꯃꯔꯝ
panਹੇਤੂ
tamஏதுக்காரணம்
urdوجہ , سبب , علت
noun  येन विना कार्यं न प्रवर्तते फलस्वरूपम् आप्नोति वा।   Ex. धूमस्य कारणम् अग्निः अस्ति।
HYPONYMY:
आकाङ्क्षा गृहम्
ONTOLOGY:
गुणधर्म (property)अमूर्त (Abstract)निर्जीव (Inanimate)संज्ञा (Noun)
SYNONYM:
हेतुः निमित्तम् मूलम्
Wordnet:
asmকাৰণ
bdजोहोन
benকারণ
gujકારણ
hinकारण
kanಕಾರಣ
kasوَجہہ
kokकारण
malകാരണം
marकारण
mniꯃꯔꯝ
nepकारण
oriକାରଣ
panਕਾਰਨ
tamகாரணம்
telకారణం
urdسبب , وجہ , باعث , جڑ , بنیاد , علت
See : मद्यम्, साधनम्

Comments | अभिप्राय

Comments written here will be public after appropriate moderation.
Like us on Facebook to send us a private message.
TOP