कण

{ kaṇḥ }

हिन्दी (hindi) WN

 noun  अत्यंत छोटा टुकड़ा   Ex. इस रवे में बालू के कण हैं ।

HYPONYMY:

प्राथमिक कण कणी किरकिरी त्रसरेणु हिमकण रत्नकण कचकच गरदा क्वार्क फोटॉन

ONTOLOGY:

भाग (Part of) ➜ संज्ञा (Noun)

SYNONYM:

अणु ज़र्रा जर्रा लेश कन रेजा

Wordnet:

asm অণু

bd फिसा फिसा

ben কণা

guj કણ

kas زَرٕ

mni ꯀꯨꯞꯂ ꯀꯨꯞꯂꯕ꯭ꯃꯆꯦꯠ

nep कण

pan ਕਣ

tam துரும்பு

tel కణం

urd ذرہ , ریزہ

   See : बूँद

कोंकणी (Konkani) WN

 noun  ताचे पसून वेगळो जाला असो दाण्यांचो तो भाग   Ex. कासादोरान झाडाचे सकयल कण वडयले

HYPONYMY:

भिकणां

ONTOLOGY:

भाग (Part of) ➜ संज्ञा (Noun)

SYNONYM:

धान्य

Wordnet:

asm দানা

bd दाना

ben দানা

hin दाना

kan ಧಾನ್ಯ

mal വിത്ത്

mar अन्नाचा कण

nep दाना

ori ଦାନା

pan ਦਾਨੇ

tel ధాన్యం

urd دانہ

 noun  सामको ल्हान कुडको   Ex. कणा कणांत देव आसा

HYPONYMY:

दंवाथेंबो मूळ तत्व कण कुस्कूट धुल्ला कण रत्नकण धुल्लकण फातर क्वार्क

ONTOLOGY:

भाग (Part of) ➜ संज्ञा (Noun)

Wordnet:

asm অণু

bd फिसा फिसा

ben কণা

guj કણ

hin कण

kas زَرٕ

mni ꯀꯨꯞꯂ ꯀꯨꯞꯂꯕ꯭ꯃꯆꯦꯠ

nep कण

pan ਕਣ

tam துரும்பு

tel కణం

urd ذرہ , ریزہ

 noun  ल्हान कण   Ex. म्हज्या दोळ्यांत धुल्लाचो कण पडलो

HYPONYMY:

तांबडी रक्तपेशी धवी रक्तपेशी

ONTOLOGY:

मानवकृति (Artifact) ➜ वस्तु (Object) ➜ निर्जीव (Inanimate) ➜ संज्ञा (Noun)

SYNONYM:

कणीक

Wordnet:

asm কণা

bd गुन्द्रा

ben কণা

guj કણી

hin कणी

kan ಚೂರು

kas پیوٗنت

mal തരി

mar कण

ori କଣିକା

pan ਕਿਣਕਾ

tam துகள்

tel రేనువు

urd ذرہ , ریزہ

A dictionary, Marathi and English

   . 4 By synecd. Corn or grain. Pr. दाम दुप्पट कण तिप्पट.
   kaṇa f Crick or painful stiffness; local spasm or cramp; esp. in the neck, back, or loins. v भर. See धमक.

Aryabhushan School Dictionary

  m  A particle, an atom. A gain.
  f  Local spasm or cramp, as in कण भरणें.

मराठी पर्यायी शब्दकोश

 ना.  अंश , कणी , धान्याचा दाणा , लहान तुकडा .

मराठी (Marathi) WN

 noun  एखाद्या पदार्थाचा सूक्ष्म अंश   Ex. माझ्या डोळ्यात धुळीचा कण गेला

HYPONYMY:

कण त्रसरेणू मूलतत्त्व चुणी कचकच हिमतुषार कुसळ फोटॉन

ONTOLOGY:

भाग (Part of) ➜ संज्ञा (Noun)

Wordnet:

asm অণু

bd फिसा फिसा

ben কণা

guj કણ

hin कण

kas زَرٕ

mni ꯀꯨꯞꯂ ꯀꯨꯞꯂꯕ꯭ꯃꯆꯦꯠ

nep कण

pan ਕਣ

tam துரும்பு

tel కణం

urd ذرہ , ریزہ

 noun  पदार्थाची अत्यल्प मात्रा किंवा पदार्धाचा अंश   Ex. वार्‍यामुळे वाळूचा कण त्याच्या डोळ्यात गेला

HYPONYMY:

लाल रक्तपेशी पांढरी रक्तपेशी

ONTOLOGY:

मानवकृति (Artifact) ➜ वस्तु (Object) ➜ निर्जीव (Inanimate) ➜ संज्ञा (Noun)

SYNONYM:

कणी

Wordnet:

asm কণা

bd गुन्द्रा

ben কণা

guj કણી

hin कणी

kan ಚೂರು

kas پیوٗنت

kok कण

mal തരി

ori କଣିକା

pan ਕਿਣਕਾ

tam துகள்

tel రేనువు

urd ذرہ , ریزہ

   See : अन्नाचा कण

महाराष्ट्र शब्दकोश

  स्त्री. एक प्रकारची उसण ; तिडीक ; कळ ( पाठ , मान , कंबर वगैरेत येणरीं .) धमक पहा . ( क्रि०भरणें ). (? सं . क्वण कण )
  पु. ( सोनारी ) कारल्यासारखें परंतु मूठ नसलेलें , वीतभर लांबीचें ( अंगठी वगैरेस गोल आकार देण्याचें ) एक उपकरण .
 क्रि.वि.  विशिष्ट आवाजासह ; ठण - कण - दिशीं ; रुपये मोजतांना होणार्‍या आवाजासारखा आवाज करून . [ घ्व . ]
  पु. ( क .) वावडी समतोल राहण्याकरितां तीस बांधावयाचा कापडचा तुकडा , शेवटी , चिंधी . ( क्रि०लावणें ; मारणें ). ' ही वावडी कण मागते आहे .'' वावडीला बहुधा कण लागतो . ' ( का . कण = चोळीचें वस्त्र ; म . खण )
  पु. १ रज ; रेणु ; परमाणु एखाद्या पदार्थाचा सुक्ष्म अंश ; ( शाप .) अणु . २ रत्‍नाचा पैलु ; चमक ; ( हिं .) कन्नी ; हिरकणी ; हिर्‍यांची बारीकचुणी . ३ कणी ; धान्याच्या दाण्याचा अंश ' एर्‍हवीं कणा आणि भुसा । ' - ज्ञा . १८ . ९३९ . ४ संबंध दाणा ; ' आतां कक्षेंत झोळी घालून । मागे कण घरोघरीं . - नव . १७ . १२४ . ५ धान्य . ' कणु एकु साटविती ' - ऋ ८८ . एभा ३ . ३७२ . ' दामदुप्पट कण तिप्पट .' ६ ठिणगी ; स्फुलिंग ( अग्नीचा ). ' जळति अग्निकणेंचि तृणें जरी । ' - वामन , नामसुधा ५८ . ७ थेंब ( पाणी वगैर पातळ पदार्थाचा ). ८ ( कों . कुलाबा ) रताळ्यासारखा कंद ; कणक ; कणगर . ( सं .)

मराठी वाक्संप्रदाय - वाक्यप्रचार

   कणाकणानें पाळ बनते व थेंबाथेंबानें तळे सांचतें
   धुळीचे कण एकावर एक एकसारखे बसत गेले तर काही दिवसांनी त्‍यांचा बांध तयार होतो व पाण्याचे थेंब साठत गेले तर त्‍यांचे हळूहळू तळे बनते. थोडे थोडे काम जरी एकसारखे करीत राहिले तर काही दिवसांनी आपल्‍या हातून महत्‍कार्य घडून येते. तु०- थेंबे थेंबे तळें सांचे. कणशः क्षणशश्र्चैव विद्यामर्थच साधयेत्‌।

नेपाली (Nepali) WN

 noun  अत्यन्त सानो टुकडा   Ex. कण-कणमा भगवान व्याप्त छन्

HYPONYMY:

हिमकण

ONTOLOGY:

भाग (Part of) ➜ संज्ञा (Noun)

SYNONYM:

अणु लेश

Wordnet:

asm অণু

bd फिसा फिसा

ben কণা

guj કણ

hin कण

kas زَرٕ

mni ꯀꯨꯞꯂ ꯀꯨꯞꯂꯕ꯭ꯃꯆꯦꯠ

pan ਕਣ

tam துரும்பு

tel కణం

urd ذرہ , ریزہ

A Sanskrit English Dictionary

कण  m.  m. ( [Nir. vi, 30]; related to कना, कनिष्ठ, कनीयस्, कन्या, in all of which smallness is implied, [BRD.]), a grain, grain of corn, single seed, [AV. x, 9, 26]
    xi, 3, 5; KātyŚr.; [Mn.] &c.
   a grain or particle (of dust), [Ragh. i, 85]; [Vikr.]
   flake (of snow), [Amar.]
   a drop (of water), [Śak. 60 a]; [Megh.]; [BhP.] &c.
   a spark (of fire), [Pañcat.]
   the spark or facet of a gem
   any minute particle, atom, [Prab.]; [Śāntiś.]
कण  n.  n. a grain, single seed, [Kathās.] ( cf. कनिष्ठ.)

The Practical Sanskrit-English Dictionary

कणः [kaṇḥ]   1 A grain, a single seed; तण्डुलकणान् [H.1;] कणान् वा भक्षयेदब्दम् [Ms.11.93.]
   An atom or particle (of anything).
   A very small quantity; द्रविण˚ [Śānti. 1.19;3.5.]
   A grain of dust. रजःकणैः खुरोद्धूतैः [R.1.] 85; or of pollen; ईषद्बद्धरजःकणाग्रकपिशा [V.2.7.]
   A drop (of water) or spray; कणवाही मालिनीतरङ्गाणाम् [Ś.3.7;] अम्बु˚, अश्रु˚; उद्यानानां नवजलकणैर्यूथिकाजालकानि [Me.26,47,] 71; [Amaru.54.]
   An ear of corn.
   Spark (as of fire).
   The spark or facet of a gem.
   Flake (of snow).
   श्वेतजीरक; cf. 'कणोऽतिसूक्ष्मे धान्यांशे पिप्पल्यां जीरके शरे' [Nm.]
   णा A kind of fly.
   Long pepper.
   Cumin seed.
   णी An atom, a drop.
   A kind of corn.
   The plant Premna Spinosa or Longifolia.
   A crocodile; Gīrvāṇa. -Comp.
-अदः, -भक्षः,   -भुज्m. a nickname given to the philosopher who propounded the Vaiśeṣika system of philosophy (which may be said to be a 'doctrine of atoms').
-अन्न a.  a. one whose food consists of grains. ˚ता the state of one who is made to live on grains; द्वादशाहं कणान्नता [Ms.11.] 167.
-गुग्गुलः   a kind of plant.
-जीरः   a white kind of cumin seed.
-जीरकम्   small cumin seed.
-धूमः   A kind of penance; [Matsya P.]
-प्रियः   A sparrow.
-भक्षः, -भक्षकः, -भुज्  m. m. N. of Kaṇāda.
-भक्षकः   a kind of bird.
-लाभः   a whirlpool.
-वीरकः   A kind of arsenic (Mar. मनशीळ); Gīrvāṇa.

Shabda-Sagara

कण(म)   r. 1st cl. ( कणति)
कण(म)   1. To sound.
कण(म)   2. To cry as in distress. (ऋ) कण r. 1st cl. ( कणति) To go or approach.
कण(म)   r. 10th cl. ( कणयति) To wink, to cover or close the eye with the lids or lashes.
कण  mf.  ( -णः-णी or -णिका)
   1. Small, minute.
   2. An atom, a minute particle.
  m.  ( -णः)
   1. An eye of corn.
   2. The spark or facet of gem. 3. A spark of fire.
   4. A drop of water, &c.
  f.  ( -णा)
   1. Cummin seed. 2. Long pepper.
   3. A kind of fly, ( कुम्भीरमक्षिका) the crocodile fly?
    E. कण् to contract, अच् affix, fem. टाप् or ङीष्.

ROOTS:

कण् अच् टाप् ङीष्