शम् ‍

{ शम्, śam }

महाराष्ट्र शब्दकोश

   अव्यय . १ कल्याण ; सुख . २ समाप्ति ; शेवट . [ सं . ]

A Sanskrit English Dictionary

शम्    1. cl. 4. P. ( [Dhātup. xxvi, 92]), शा॑म्यति (rarely °ते, and ep. also शमति, °ते; Ved. शम्यति, शिम्यति, and cl. 9. शम्नाति [ [Naigh. ii, 9]], शम्नीषे, शम्नीथास् Impv. शम्नीष्व, शमीष्व, शमिष्व, शमीध्वम्; pf. शशाम, शेमुः, [Br.] &c.; शशमे॑ Subj. शश॑मते, [RV.]; p. शशमान॑ [ q.v.]; aor. अ॑शमिष्ठास्, [RV.]; अशमत्, [Br.] [ cf. pres.]; Prec. शम्यात् Gr.; fut. शमिता, शमिष्यति, ib.; ind.p. शमित्वा, शान्त्वा, शामम्, ib.),

to toil at, fatigue or exert one's self ( esp. in performing ritual acts), [RV.]; [TBr.];

to prepare, arrange, [VS.];

to become tired, finish, stop, come to an end, rest, be quiet or calm or satisfied or contented, [TS.]; [ŚBr.] &c.;

to cease, be allayed or extinguished, [MBh.]; [Kāv.] &c.;

cl. 9. ( cf. above) to put an end to, hurt, injure, destroy, [Kāṭh.] :

Pass. शम्यते ( aor. अशमि), [Pāṇ. 7-3, 34] :

Caus. शम॑यति ( mc. also शामयति; aor. अशीशमत्; Pass. शाम्यते),

to appease, allay, alleviate, pacify, calm, soothe, settle, [RV.] &c. &c.;

to put to an end or to death, kill, slay, destroy, remove, extinguish. sup. press, [TS.] &c. &c.;

to leave off, desist, [MBh.];

to conquer, subdue, [Kālid.]; [Bhaṭṭ.] :

Desid. शिशमिषति Gr.:

Intens. शंशमीति ( [Bālar.]), शंशम्यते, शंशन्ति ( Gr.), to be entirely appeased or extinguished ( pf. शंशमां चक्रुः, [Bhaṭṭ.]). ([ cf. Gk. κάμνω]),
शम्  n.  2. ind. ( g. चा-दि and स्वर्-आदि) auspiciously, fortunately, happily, well (frequently used in the वेद, rarely in later language; often to be translated by a subst., esp. in the frequent phrase शं॑ यो॑ or शं॑ च यो॑श् च, ‘happiness and welfare’, sometimes joined with the verbs भू, अस्, कृ, दा, वह्, या, sometimes occurring without any verb; with dat. or gen. [ cf. [Pāṇ. 2-3, 73] Sch.]; in some cases corresponding to an adj. e.g. शं तद् अस्मै, that is pleasant to him), [RV.]; &c.

The Practical Sanskrit-English Dictionary

शम् [śam]   ind. A particle meaning welfare, happiness, prosperity, health, and generally used to express a blessing or pious wish, (with dat. or gen.); शं देवदत्ताय or देवदत्तस्य (often used in modern letters as an auspicious conclusion; इति शम्). -Comp.
-कर   s. [V.]
-तम   most wholesome, salutary; तदोडुराजः ककुभः करैर्मुखं प्राच्या विलिम्पन्नरुणेन शन्तेमैः [Bhāg.1.29.2.]
-ताति a.  a. conferring happiness, propitious, auspicious.
   पाकः lac, red dye.
   cooking, maturing.
   Cathartocarpus Fistula (शम्याक; Mar. बाहवा).
-पातः   Cassia Fistula.-भु see s. [V.]
शम् [śam]   I. 4 P. (शाम्यति, शान्त)
   To be calm, quiet or tranquil, be appeased or pacified (as a person); शाम्येत् प्रत्यपकारेण नोपकारेण दुर्जनः [Ku.2.4;] काकुत्स्थमुद्दिश्य समत्सरोऽपि शशाम तेन क्षितिपाललोकः [R.7.3;] शान्तो लवः [U.6.] 7; [Bh.2.75.]
   To cease, stop, come to an end; चिन्ता शशाम सकलाऽपि सरोरुहाणाम् [Bv.3.7;] न जातु कामः कामानामुप- भोगेन शाम्यति [Ms.2.94] 'is not satisfied'.
   To be quelled, be extinguished or quenched; शशाम वृष्ट्यापि विना दवाग्निः [R.2.14;] [U.5.7.]
   To desist, leave off (speaking &c.).
   To put an end to, destroy, kill (also 9 P. in this sense) -Caus. (शमयति-ते, but शामयति- ते in the sense of 'seeing', see शम् II).
   To appease, allay, calm, tranquillize, pacify, soothe; कः शीतलैः शमयिता वचनैस्तवाधिम् [Bv.3.1;] संरम्भं शमयामास [R.15.] 85;17.55; [Ś.5.7.]
   To put an end, to stop; वरेण शमितं लोकानलं दुग्धं हि तत्तपः [Ku.2.56.]
   To remove, avert; प्रतिकूलं दैवं शमयितुम् [Ś.1.]
   To subdue, tame, defeat, conquer, vanquish; शमयति गजानन्यान् गन्धद्विपः कलभोऽपि सन् [V.5.18;] [R.9.12;11.59.]
   To kill, destroy, slay; कर्णस्यात्मजमग्रतः शमयतः [Ve.5.5.]
   To quench, extinguish; शमितकुरुवंशप्रसविता [Pt.4.5;] सुतप्तमपि पानीयं शमयत्येव पावकम् [H.1.85;] [Me.55.]
   To leave off, desist, cease. -II. 1 U. (शामयति-ते)
   To see, look at, inspect.
   To show, display.

Shabda-Sagara

शम्िर् उ)इरश्मु   r. 4th cl. ( शाम्यति)
शम्िर् उ)इरश्मु   1. To be pacified, to be calmed or appeased.
शम्िर् उ)इरश्मु   2. To pacify, to calm.
शम्िर् उ)इरश्मु   3. To be tranquil, to have the passions tamed and quiescent.
शम्िर् उ)इरश्मु   r. 10th cl. ( शामयते) To look, to look at or inspect. ( शमयति-ते) To allay, to appease. ( शामयति) To display. With उप prefixed, To tranquillize, to ally, to tame.
शम्िर् उ)इरश्मु   With नि,
शम्िर् उ)इरश्मु   1. To hear.
शम्िर् उ)इरश्मु   2. To observe, to perceive.
शम्िर् उ)इरश्मु   3. To restrain or prevent. With प्र,
शम्िर् उ)इरश्मु   1. To destroy.
शम्िर् उ)इरश्मु   2. To be very tranquil.
शम्िर् उ)इरश्मु   3. To be soothed.
शम्िर् उ)इरश्मु   4. To cease.
शम्िर् उ)इरश्मु   5. To fade away.
शम्िर् उ)इरश्मु   With सम्, To be extinguished.
शम्   Ind. A particle meaning “welfare, prosperity, blessing, health,” (with a dat. or gen.)

संस्कृतम् (Sanskrit) WN

 verb  ज्योतिःशमनानुकूलव्यापारः।   Ex. दीपः शाम्यति।

HYPERNYMY:

समास्था

ONTOLOGY:

परिवर्तनसूचक (Change) ➜ होना क्रिया (Verb of Occur) ➜ क्रिया (Verb)

SYNONYM:

अनुशम्

Wordnet:

hin बुझना

kas ژھٮ۪تہٕ گَژُھن

nep निभ्नु

tel ఆర్పు

urd خاموش ہونا , گل ہونا , بجھنا

 verb  तप्तस्य वस्तुनः जलस्य सम्पर्कात् औष्ण्यविसर्जनानुकूलः व्यापारः।   Ex. जले पतिते अङ्गारः अशाम्यत्।

ENTAILMENT:

शीताय्

HYPERNYMY:

परि वृत्

ONTOLOGY:

भौतिक अवस्थासूचक (Physical State) ➜ अवस्थासूचक क्रिया (Verb of State) ➜ क्रिया (Verb)

SYNONYM:

प्रशम् निशम्

Wordnet:

asm নুমাই যোৱা

bd गोमोर

guj બુઝાવું

hin बुझना

kan ಆರು

kas ژھیٚتہٕ گَژُھن

kok पालवप

mal കെടുക

mar गार करणे

mni ꯃꯨꯠꯄ

nep निभ्‍नु

ori ଲିଭିବା

pan ਬੁਝਣਾ

tam அணையசெய்

tel ఆరిపోవు

urd بجھنا , ٹھنڈاہونا , سرد ہونا