बिरुद

{ birudḥ }

A dictionary, Marathi and English

   as a badge or token of one's forte or of some excellence or superiority. Ex. उष्ट्रानीं बिरिदें बांधोन ॥ तुंबरा पुढें मांडिलें गायन ॥; also मकरबिरुदें पुढें चालति ॥ नभचुंबित ध्वज विराजति ॥. 2 Claim laid to; profession made of; pretensions set up to; pride indulged or merit arrogated upon. v बाळग.

Aryabhushan School Dictionary

 n   A thread, &c., worn (around the arm, &c.) as a badge of one's forte; claim laid to.

मराठी पर्यायी शब्दकोश

 ना.  बाहुभूषण , बिल्ला , मानाचे चिन्ह ;
 ना.  कीर्ती , नावलौकिक ;
 ना.  बाणा , ब्रीद .

मराठी (Marathi) WN

 noun  विद्या कला इत्यादी गुणात श्रेष्ठत्वाचे वाचक शब्द   Ex. हल्ली इतिहास-संकलक, इतिहास-संशोधक आणि इतिहास-लेखक ह्या सर्वाना सरसकट इतिहास-संशोधक हे बिरूद लावले जाते.

महाराष्ट्र शब्दकोश

  न. 
   विद्या - कलादि गुणांत श्रेष्ठत्व असल्याचें चिन्ह म्हणून हात , दंड इ० स बांधतात तो दोरा , गंडा ; बाहुभूषण . उष्ट्रानीं बिरिदें बांधोन । तुंबरापुढें मांडिलें गायन । - एभा ५ . ८३ . जिवाचे धास्तीनें बावन बिरुदांचे धणी , भले सर्दार , घोडे सोडून जीव जगविण्याकरितां पहाडांत शिरले . - भाब ९१ .
   ब्रीद ; बाणा ; प्रतिज्ञा ; अंगीं असलेल्या गुणाबद्दल वाटणारा अभिमान . परी अर्जुना तुझेनि वेधें । मियां देवपणाची बिरुदें । - ज्ञा १८ . १३७२ .
   चिन्ह .
   नांवलौकिक ; कीर्ति . तेथोनि तीर्था शिरोमणी ऐसें बिरुद जालें । - दाव १७५ . [ सं . विरुद ]
०वंत वि.  यशस्वी . - शर . बिरुदाईत , बिरुदायित वि . प्रतिज्ञा करुन पाळणारा ; बाणेदार ; बाणा बाळगणारा ब्रिदाईत . ऐशीं मिळोनि बिरुदायितें । आलीं बदरिकाश्रमा समस्तें । - एभा ४ . ८० . बिरुदावलि स्त्री . बिरुदांची माळ . [ सं . विरुद + आवलि ]

मराठी वाक्संप्रदाय - वाक्यप्रचार

   ब्रीद पहा.

A Sanskrit English Dictionary

बिरुद   or बिरद w.r. for वि-रुद.

The Practical Sanskrit-English Dictionary

बिरुदः [birudḥ]   1 A token worn on the arm or hand etc. indicating excellence; बिरुदैश्च ध्वजैरुच्चैः कोषेणापि च भूयसा [Śiva. B.1.26.]
   A panegyric; पेठुश्च प्रथितामुच्चैर्बन्दिनो बिरुदावलिम् [Śiva.B.1.82;] see विरुद. -Comp.
-घण्टा, -वादः   a proclamation; अद्वैतश्रीजयबिरुदघण्टाघणघणः Śāṅ. Digv.4.78; हनुमानिति कस्यचित् कपेरुपरि लोकस्य बिरुदवादबहुमानः Saugandhikā-haraṇa.