|
नामन् [nāman] n. n. [म्नायते अभ्यस्यते नम्यते अभिधीयते अर्थोऽ नेन वा]
A name, appellation, personal name (opp. गोत्र); किं नु नामैतदस्याः [Mu.1.1;] नाम ग्रह् 'to address or call upon by name,' नामग्राहमरोदीत् सा [Bk.5,5;] नाम कृ or दा, नाम्ना or नामतः कृ 'to give a name, call, name'; चकार नाम्ना रघु- मात्मसंभवम् [R.3.31;5.36;] तौ कुशलवौ चकार किल नामतः 15.32; चन्द्रापीड इति नाम चक्रे [K.74;] मातरं नामतः पृच्छेयम् [Ś.7.]
The mere name; संतप्तायसि संस्थितस्य पयसो नामापि न ज्ञायते [Bh.2.67] 'not even the name, i. e. no trace or mark is seen' &c.; [Pt.1.25.]
(In gram.) A noun, substantive (opp. आख्यात); तन्नाम येनाभिदधाति सत्त्वम्; सत्त्व- प्रधानानि नामानि [Nir.]
A word, name, synonymous word; इति वृक्षनामानि.
Substance (opp. गुण).
Water.
Ved. Mark, sign, token.
Form, mode, manner. -Comp.
-अङ्क a. a. marked with a name; नामाङ्करावणशराङ्कितकेतुयष्टिम् (रथम्) [R.12.13.]
अनुशास नम्, अभिधानम् declaring one's name.
a dictionary, lexicon.
-अपराधः abusing (a respectable man) by name, calling names.
-आख्यातिक a. a. relating to nouns and verbs.
-आवली a list of names (of a god).-करणम्,
-कर्मन् n. n.
the ceremony of naming a child after birth.
a nominal affix.
-ग्रहः, -ग्रहणम् addressing or mentioning by name, utterance of the name, calling to mind the name; पुण्यानि नामग्रहणान्यपि महामुनी- नाम् [K.43;] [Ms.8.271;] [R.7.41;6.67.]
-ग्राहम् ind. by naming, by mentioning the name; नामग्राहमरोदीत् सा भ्रातरौ रावणान्तिके [Bk.5.5.]
-त्यागः abandonment of name; स्वनामत्यागं करोमि Pt.1 'I shall forego my name'.-द्वादशी a kind of religious ceremony, the worship of Durgā daily under one of her 12 names, i. e. गौरी, काली, उमा, भद्रा, दुर्गा, कान्ति, सरस्वती, मङ्गला, वैष्णवी, लक्ष्मी, शिवा and नारायणी.
-धातुः a nominal verb, denominative base (as पार्थायते, वृषस्यति &c.).
-धारक, -धारिन् a. a. bearing only the name, in name only, nominal; (तथा) अर्थेन विहीनोऽत्र पुरुषो नामधारकः [Pt.2.84.]
धेयम् a name, appellation; वनज्योत्स्नेति कृतनामधेया [Ś.1;] किं नामधेया सा [M.4;] [R.1.45;1.67;11.8;] नामधेयस्य ये केचिदभिवादं न जानते [Ms.2.123.]
the ceremony of naming a child. ˚शब्दः a word or an expression which forms the name of a thing or an act; चोदकाच्च नामधेयशब्दो बलवत्तरः । ŚB. on [MS.12.1.14.]
-नाभिकः an epithet of Viṣṇu.
-निर्देशः indication by name.
-मात्र a. a. having only the name, nominal, in name; काचे मणिर्मणौ काचो येषां बुद्धिः प्रवर्तते । न तेषां सन्निधौ भृत्यो नाममात्रोऽपि तिष्ठति ॥ [Pt.1.77;2.86.] (-त्रम्) the mere name or mention (of a thing); नाममात्रप्रस्तावो मे विषादाय कल्पते [Ś.7;] [Pt.3.81;] [H.1.128;] नाममात्रावशेषिताः शत्रवः [Rām.]
-माला, -संग्रहः a list of names, glossary (of nouns).
-मुद्रा a seal-ring, signetring; उभे नाममुद्राक्षराण्यनुवाच्य परस्परमवलोकयतः [Ś.1.]
-लिङ्गम् gender of nouns. ˚अनुशासनम् rules on the gender of nouns.
-वर्जित a.
nameless.
stupid, foolish.-वाचक a. expressing a name. (-कम्) a proper name.-शेष a. having only the name left, remaining in name only, dead, deceased; त्वां नामशेषामपि दृश्यमानः [U.2.6.] -षः death.
|