श्रीनामदेव चरित्र - अभंग ८१ ते ९०

८१
युक्तायुक्त ज्ञान वैराग्यसाधन । महातपोधन वरद योग्य ॥१॥
आनंदाचा ओघ भक्तीचा सोहळा । हरि वेळोवेळां जपत वाचे ॥२॥
नित्य हें पूजन करी नामदेव । विठ्ठलीं हा भाव ठेवूनियां ॥३॥
नामयाची कांता क्रोधयुक्त बोले । भजन सोहळे तुम्हां गोड ॥४॥
परी हा नावडे संसाराचा संग । अखंड पांडुरंग चिंतितसां ॥५॥
तुमची हे गति लेकुरें नेणती । धान्य नाहीं नित्य भक्षावया ॥६॥
ऐसा हा वेव्हार तुमचा जी स्वामी । आतां पुसेन मी पांडुरंगा ॥७॥
माझिया संसारा घातलेंसे पाणी । नाचतो रंगणीं विठ्ठलाच्या ॥८॥
ऐसें देव तुझें अघटित मत । म्हणोनि रडत देवापुढें ॥९॥
देव म्हणे नाम्या अंगिकार इचा । करुनि देवाचा होईं सुखी ॥१०॥
नामा म्हणे देवा ऐका जी वचना । उबग कोण्या गुणें आला असे ॥११॥
राहो हे पंढरी सुखें नांद देवा । मज नाहीं हेव उणें कांहीं ॥१२॥
तुझिया कृपेचा अंकित मी होये । तुजविण आहे मज कोण ॥१३॥
माझिया संसारा पाडियेलें पाणी । काय आहे वाणी गति कोण ॥१४॥
ऐसें असुनियां उबग केशवा । माझ्या आला दैवा कोण्या गुणें ॥१५॥
जन्मापासोनियां सेवेसी लाविलें । निःसंतान केलें पांडुरंगा ॥१६॥
आतां मजलागीं लावियतां उद्वेगा । अगा पांडुरंगा मायबापा ॥१७॥
आतां मज म्हणसी संसार करावा । काय मी केशवा करुं आतां ॥१८॥
देवा ऐसी युक्ति उगा राहे आतां । समर्था केशिनाथा देवराया ॥१९॥
मागुनि अंतरीं विचार पैं केला । चित्तीं पैं सांचला क्रोध फार ॥२०॥
म्हणोनियां आतां विठो सुखें राहें । मुख तुज पाहे दाखविना ॥२१॥
देवाने चरण पहावयासाठीं । संसाराची तुटी करावया ॥२२॥
ऐसें मी करीन जाण विठ्‌‍ठोराया । पंढरिचे ठाया मोडवीन ॥२३॥
राहें नामीं आतां जाईन दूर देशा । भक्तीची हे आशा सोडोनियां ॥२४॥
जाईल भिंवरा जाईल पुंडलिक । जाईल सकळिक महिमा तुझी ॥२५॥
ऐसें बा विठ्ठला त्वां दुखविलें मज । सोडिना सहज पंढरितें ॥२६॥
उदास हें चित्त माझें जालें देवा । जाईन केशवा मायबापा ॥२७॥
आतां असों द्यावा लोभ हाचि देवा । समर्था केशवा मायबापा ॥२८॥
आपुल्या सांगातें नेईन पंढरी । नेईन संत नगरीं भीवराजन ॥२९॥
नेईन सांगातेंज महिमा येथिंची । मागें हेत हाचि धरुनि राहे ॥३०॥
चक्रतीर्थ  आणि पद्माळें हें जाण । सर्वहि करीन  आपणासी ॥३१॥
आपणचि तीर्थ आपणचि व्रत । आपण दीनानाथ होईन मी ॥३२॥
येथें हे पंढरी होती ऐसें लोक । म्हणतील देख पुढें देवा ॥३३॥
बोलोनियां ऐसें पुढें चाले नामा । मग आला प्रेमा पांडुरंगा ॥३४॥
पळतां पळतां नाटोपे जाणा । मागें देवराणा धांवतसे ॥३५॥
धांवतां  धांवतां भागला केशव । उभा राहे तंव हात कटीं ॥३६॥
जें कां पंढरपूर वस्तीचें असणें । धरियेलें तेणें ठाणें पांडुरंगें ॥३७॥
तंव तो पळत लोळणीं घातली । त्या क्षणीं न बोले देवाशीं जो ॥३८॥
देव म्हणे नाम्या पाहे परतोन । तुज मी शरण आलों असे ॥३९॥
न करी उदास चाल तूं पंढरी । ऐसें बोले हरि नामयासी ॥४०॥
तंव नामा म्हणे ऐसें मी करीन । पंढरी नेईन भिवरें सहित ॥४१॥
मोडीन महिमा तीर्थींचा केशवा । कळे तुज तेव्हां भक्त ऐसा ॥४२॥
मग म्हणे विठ्ठल पुंडलिकासाठीं । चाल उठाउठीं पंढरिसी ॥४३॥
पितृभक्त पाहीं तोचि पुंडलिक । ऐसा भाव देख जाणिवेचा ॥४४॥
मग धरुनि मनगटीं चालविला नामा । मोठा आला प्रेमा विठोबासी ॥४५॥
ऐसें हें आख्यान सारुनियां देवें । मग आले भावें पंढरिसी ॥४६॥

८२
उठले निवृति संतांच्या दरुशना । पंढरीचा प्रेमा घरा आला ॥१॥
केली  प्रदक्षिणा वंदिले चरण । जाला अभिमान नामयासी ॥२॥
देवाचे जवळी आम्ही निरंतर । यासी अधिकार नमस्कारा ॥३॥
नित्य समागम हरिच्या चरणीं । हे आणि आम्हीं देवभक्त ॥४॥
नामा म्हणे कांये वंदू यांचे चरण । अंगें परब्रह्म मजपाशीं ॥५॥

८३
आले ते सोपान वंदिले या पायीं । पांडुरंगा ठायीं मानियेला ॥१॥
रंजल्यागांजल्याचा घेतला समाचार । संतामाया थोर अनाथांची ॥२॥
आमुचे मायबाप भेटलेति आज । समाधान सहज आलिंगितां ॥३॥
नामा म्हणे मज कळलें याचें प्रेम । देव केले श्रम काय गुणें ॥४॥

८४
अखंड जयाला देवाचा शेजार । कां रे अहंकार नाहीं गेला ॥१॥
मान अपमान वाढविसी  हेवा । दिवस असतां दिवा हातीं घेसी ॥२॥
परब्रह्मासंगें नित्य तुझा खेळ । आंधळे पां डोळे कां बा जाले ॥३॥
कल्पतरुतळवटीं इच्छिली ते गोष्टी । अद्यापि नरोटी राहिली कां ॥४॥
घरीं कामधेनु ताक मागूं जाय । ऐसा द्वाड आहे जगामाजीं ॥५॥
म्हणे मुक्ताबाई जाई दरुषणा । आधीं अभिमाना दूर करा ॥६॥

८५
जालासी हरिभक्त तरी आम्हां काय । आंतली ती सोय न ठाऊकी ॥१॥
घेऊनि टाळ दिंडी हरिकथा करिसी । हरिदास म्हणविसी श्रेष्ठपणें ॥२॥
गुरुविण तुज नव्हेचि गा मोक्ष । होशिल मुमुक्षु साधक तूं ॥३॥
आत्मतत्त्वीं दृष्टी नाहींच पां केली । तंववरी ब्रह्मबोली बोलुनि काय ॥४॥
तुझें जरी रूप तुवां नाहीं ओळखिलें । अहंतेतें धरिलें कासयासी ॥५॥
आमुचें तूं मूळ जरी पुसतोसी । तुझें तूं अपेशी पाहुनि घेई ॥६॥
ऐक रे नामयाअ होई आत्मनिष्ठ । तरीच तूं श्रेष्ठ ज्ञानी म्हणे ॥७॥

८६
बोलोनियां येणें वाढविला डांगोरा । अंतरींचा केरा गुरुविण ॥१॥
संतांचा सन्मान कळेना जयासी । राहुनि देवापाशीं काय केलें ॥२॥
परिसा झांकण घातलें खापर । नाहींज जाले अंतर बावनकस ॥३॥
खदिरांगारीं श्रृंगारी हिलाल । अंतरींचें काळें गेलें नाहीं ॥४॥
म्हणे मुक्ताबाई अभिमानें नेलें । सर्पा पाजियेलें विष तेंचि ॥५॥

८७
अमृत टाकुन कांजीची आवडी । साजेना झोपडी काय त्याला ॥१॥
खरासी अखंड गंगेचें हो स्नान । गेलें वायांविण जिणें त्याचें ॥२॥
पोवळयापरिस दिसती रानगुंजा । श्रृंगाराच्या काजा न येती त्या ॥३॥
आनारा परिस चोखट इंद्रावन । चवी कडुपण हीन त्याचें ॥४॥
रंगाची बाहुली दिसती साजिरी । बेगडाचे परी नग ल्याली ॥५॥
म्हणे मुक्ताबाई पुरे तें दर्शन । गुरुविण संतपण आहे कोठें ॥६॥

८८
उंसाचे सेजारीं येरंडाचें झाड । नाहीं त्याचा पाड गोडी आली ॥१॥
कर्पुरासी जाला दीपाचा शेजार । काय गुणें सार राहिल त्याचा ॥२॥
सागरीं लवण टाकिलें नेऊन । काय गुण खडेपण उरलें त्याचें ॥३॥
तैसा नामदेव विठोबाच्या जागा । काय गुणें या गा कोरेपण ॥४॥
म्हणे मुक्ताबाई चंदनाचें झाड । अहंतासर्प वेढे गुंडाळिले ॥५॥

८९
संत पाहुणेरा सज्जनाचे घरीं । पूजा करितां वरी डोईं काढी ॥१॥
करितां सन्मान अंगीं भरे ताठा । देवा पैं करंटा असुनी काय ॥२॥
अहंता हा खुंट वाढविला चित्तीं । न साहे संगती सज्जनाची ॥३॥
पंढरीचें भूषण सांगतो जनांसी । नाहीं या मनासी तीळ बोध ॥४॥
म्हणे मुक्ताबाई चांगदेवा वाणीअ । भजावा सज्जनीं नामदेव ॥५॥

९०
चौदाशें वरुषें शरीर केलें जतन । बोधाविण शिण वाढविला ॥१॥
नाहीं गुरुमंत्र नाहीं उपदेश । परमार्थासि दोष लावियेला ॥२॥
स्वहिताचें कारण पडियेलेंज जेव्हां । शरण आला तेव्हाम आळंकापुरीं ॥३॥
गैनीनाथें गुज दिलें निवृत्तीला । निवृत्तीचा जाला ज्ञानदेव ॥४॥
ज्ञानदेवें बीज वाढविलें जनीं । तेंचि आम्हीं तुम्हीं संपादिलें ॥५॥
म्हणे मुक्ताबाई तिहीं लोकीं ठसा । नामदेव ऐसा राहिला कां ॥६॥