चक्षुस् [cakṣus] a. a. [चक्ष् करणे उसि
[Uṇ.2.118] ] Seeing. -n.
The eye; दृश्यं तमसि न पश्यति दीपेन विना सचक्षुरपि
[M.1.9;] कृष्णसारे ददच्चक्षुः
[Ś.1.6;] cf. words like घ्राणचक्षुस्, ज्ञानचक्षुस्, नयचक्षुस्, चारचक्षुस् &c.
Sight, look, vision, the faculty of sight; चक्षुरायुश्चैव प्रहीयते
[Ms.4.41,42.] Light, clearness.
Lustre, splendour. -Comp.
-गोचर a. a. visible, being within the range of the eye.
-ग्रहणम् morbid affection of the eye.
-दानम् the ceremony of anointing the eyes of an image at the time of consecrating it.
-पथः the range of sight, the horizon.
-बन्धः blinding the sight;
[Vās.67.] -मलम् the excretion of the eyes.
-रागः (चक्षूरागः)
redness in the eyes.
'eye-love', love or liking as expressed by an exchange of glances; पुरश्चक्षूरागस्तदनु मनसोऽनन्यपरता
[Māl. 6.15;] चक्षूरागः कोकिलेषु न परकलत्रेषु
[K.41] (where the word has sense 1 also).
-रोगः (चक्षूरोग) a disease of the eye.
विषयः the range of sight, ken, presence, visibility; चक्षुर्विषयातिक्रान्तेषु कपोतेषु
[H.1;] [Ms.2.198.] an object of sight, any visible object.
the horizon.-श्रवस् m. a serpent; तमाशु चक्षुःश्रवसां समूहं मन्त्रेण तार्क्ष्यो- दयकारणेन
-श्रुति m. m. (=
-श्रवस्) गोभिः कण्ठतटस्य हृष्यति पुरो दृक्पश्य चक्षुःश्रुतेः Rāj. T.5.1;
[Ki.16.42;] इति स्म चक्षुःश्रवसां प्रियानले स्तुवन्ति निन्दन्ति हृदा तदात्मनः
[N.1.28.] -हन् a. a. who kills the enemy by the mere glance; सेवे चक्षुर्हणः पार्थानुग्र- वीर्यप्रतापिनः
[Mb.3.233.22.]