मेखला

{ mēkhalā }

हिन्दी (hindi) WN

 noun  वह बिना सिया हुआ कपड़ा जो साधु लोग गले में डाले रहते हैं   Ex. साधु की मेखला ज़मीन तक लटक रही है ।

ONTOLOGY:

मानवकृति (Artifact) ➜ वस्तु (Object) ➜ निर्जीव (Inanimate) ➜ संज्ञा (Noun)

SYNONYM:

कफ़नी कफनी अलफी

Wordnet:

guj મેખલા

kan ಹೆಗಲ ವಸ್ತ್ರ

kok शेलो

mal മേൽമുണ്ട്

ori ଆଲ୍‌ଖାଲା

pan ਅਲਫੀ

tam இடுப்புக்கச்சை

tel మేఖల

urd کفنی , میکھلا

   See : करधनी, पर्वत मेखला

A dictionary, Marathi and English

   pop. मेखळा f A triple zone or string worn round the loins by the three first classes of Hindús. 2 A woman's gridle or zone. 3 A string or chain fastened to the hilt of a sword. 4 A sort of cloak or body-garment without sleeves. See कफनी.

Aryabhushan School Dictionary

  f  A woman's girdle. A sort of cloak.

मराठी (Marathi) WN

   See : कमरपट्टा, पर्वत मेखला

महाराष्ट्र शब्दकोश

  स्त्री. तरवारीच्या पात्यावर सांखळीप्रमाणें आडवी असलेली नक्षी .
  स्त्री. 
   उपनयन संस्कारांत त्रैवर्णिकानीं कमरेला बांधावयाचें तिहेरी कटिसूत्र , दोरी . हें कटिसूत्र वर्णपरत्वें निरनिराळ्या प्रकारचें असतें . तेचि मेखळा मिरवती । - ज्ञा १ . ९ .
   स्त्रियांचा कमरपट्टा ; कटिबंध ; सांध्यावर ; फांशावर सिंहाचें मुख वगैरे चित्र असलेला कमरपट्टा . नितंब अतिदीर्घ हा नचि पुरे यया मेखला । - कमं १ . ५४ . जेवि कां मेखळेचा सिंह विराजमान । - स्वादि ११ . १ . ४५ . [ सं . ]
   तरवारीच्या मुठीस बांधलेली दोरी ; सांखळी .
   कमरेस गुंडाळावयाचें वस्त्रविशेष . समर्थें कंथा मेखळा देऊन स्छळासी आणिलें । - सप्र २१ . ५५ .
०बंधन  न. मेखला बांधण्याचा विधि ; उपनयनविधि . [ सं . मेखला + बंधन ]
०मुख वि.  नेवराच्या ( तंगडीच्या ) पुढच्या भागाच्या उजव्या बाजूस वळलेला भोवरा असलेला ( घोडा ). हें अशुभ चिन्ह आहे . - मसाप २ . ५६ . अशुभचिन्हें पहा .

नेपाली (Nepali) WN

   See : पर्वत मेखला

A Sanskrit English Dictionary

मेखला  f.  a f. See below.
मेखला  f.  b f. a girdle, belt, zone (as worn by men or women, but esp. that worn by the men of the first three classes; accord. to [Mn. ii, 42] that of a Brāhman ought to be of मुञ्ज [accord. to, ii, 169 = यज्ञो-पवीत q.v.]; that of a क्षत्रिय, of मूर्वा; that of a वैश्य, of शण or hemp, [IW.] p. 240), [AV.] &c.
   &c.
   the girth of a horse, [Kathās.]
   a band or fillet, [L.]
सागर-म्°  f. ( ifc. f( आ).) anything girding or surrounding ( cf.)

ROOTS:

सागर म्°

   investiture with the girdle and the ceremony connected with it, [VarBṛS.]
   a sword-belt, baldric, [L.]
   a sword-knot or string fastened to the hilt, [L.]
   the cords or lines drawn round an altar (on the four sides of the hole or receptacle in which the sacrificial fire is deposited), [BhP.]
   the hips (as the place of the girdle), [L.]
नितम्ब   the slope of a mountain ( cf.), [Kālid.]
   a partic. part of the fire-receptacle, [Hcat.]
    Hemionitis Cordifolia, [L.]
मेकला    N. of the river नर्म-दा ( prob. w.r. for ), [L.]
   of a place (?), [Vās.,] Introd.
   of various women, [Viddh.]; [Kathās.]

The Practical Sanskrit-English Dictionary

मेखला [mēkhalā]   1 A belt, girdle, waist-band, zone in general (fig. also); anything which girds or surrounds; मही सागरमेखला 'the sea-girt earth'; रत्नानुविद्धार्णवमेखलाया दिशः सपत्नी भव दक्षिणस्याः [R.6.63;] [Ṛs.6.3.]
   Particularly, the girdle or zone of a woman; नितम्बबिम्बैः सदुकूलमेखलैः [Ṛs. 1.4,6;] [R.8.64;] मेखलागुणैरुत गोत्रस्खलितेषु बन्धनम् [Ku.4.8.]
   The triple girdle worn by the first three castes; मौञ्जी त्रिवृत् समा श्लक्ष्णा कार्या विप्रस्य मेखला । क्षत्रियस्य तु मौर्वी ज्या वैश्यस्य शणतान्तवी ॥ [Ms.2.42.]
   The slope of a mountain (नितम्ब); आमेखलं संचरतां घनानाम् [Ku.1.5;] [Me.12.]
   The hips.
   A sword-belt.
   A sword-knot or string fastened to the hilt.
   The girth of a horse.
  N. N. of the river Narmadā.
   The cords or lines drawn round an alter; विधिना विहिते कुण्डे मेखलागर्तवेदिभिः [Bhāg.11.27.36.] -Comp.
-पदम्   the hips.
-बन्धः   investiture with the girdle.

Shabda-Sagara

मेखला  f.  ( -ला)
   1. A woman's girdle or zone.
   2. A sword-knot, a string or chain fastened to the hilt, and in fighting bound round the wrist to secure the weapon.
   3. A sword-belt.
   4. The slope of a mountain.
   5. The Narmadā river.
   6. The sacrificial string of a Brāhmana when made of deer-skin.
   7. A sort of figure, made on the four sides of the hole in which sacrificial fire is offered.
   8. A triple zone or string worn round the loins by the three first classes; the girdle of the Brāhmana should be of the fibres of the Munja or of Kuśa grass, that of the Kshetriya of a Mūrvā, and that of the Vaiśya of a thread of the Śaṇa, &c. 9. The girth of a horse.
   10. The hips.
    E. मि to scatter, खलच् aff., deriv. irr.

ROOTS:

मि खलच्

संस्कृतम् (Sanskrit) WN

 noun  आभूषणविशेषः- कट्याः आभूषणम्।   Ex. सीतायाः कटी मेखलया शोभते।

HYPONYMY:

किङ्किणी

ONTOLOGY:

मानवकृति (Artifact) ➜ वस्तु (Object) ➜ निर्जीव (Inanimate) ➜ संज्ञा (Noun)

Wordnet:

asm কৰধনি

bd सुदां

guj કમરપટો

hin करधनी

kan ನಡಪಟ್ಟಿ

kas کمبر بنٛد , ۂلۍ گَنٛڑ

kok कमरपटो

mal അരഞ്ഞാണം

mar कमरपट्टा

mni ꯈꯋ꯭ꯥꯡꯂꯤ

nep कन्धनी

ori ଅଣ୍ଟାବିଛା

pan ਘੱਗਰੀ

tam ஒட்டியாணம்

tel వడ్డాణం

urd کمربند , کمردھنی , آڑبند

 noun  यः सीयते प्रक्षिप्यते कायमध्यभागे।   Ex. सः प्राचीना मेखला धारयति।/रत्नानुविद्धोर्णवमेखलाया दिशः सपत्नी भव दक्षिणस्याः [रघु 6.63]

MERO STUFF OBJECT:

चर्म

ONTOLOGY:

मानवकृति (Artifact) ➜ वस्तु (Object) ➜ निर्जीव (Inanimate) ➜ संज्ञा (Noun)

SYNONYM:

काञ्ची कटिसूत्रम्

Wordnet:

asm পেটি

bd बेल

ben বেল্ট

guj પટ્ટો

hin बेल्ट

kan ಬೆಲ್ಟ್

kas بٮ۪لَٹ

kok पटो

mal ബെല്റ്റ്

mar पट्टा

mni ꯄꯦꯇꯤ

nep बेल्ट

ori ବେଲ୍ଟ

pan ਬੈਲਟ

tam பெல்ட்

tel బెల్టు

urd بیلٹ , پٹّہ , یٹی , کمربند

   See : पृश्निपर्णिका