अर्क [arka] a. a. [अर्च्-घञ्-कुत्वम्
[Uṇ.3.4.] ]. Fit to be worshipped (अर्चनीय).
र्कः A ray of light, a flash of lightning (Ved.).
The sun; आविष्कृतारुणपुरःसर एकतोऽर्कः
[Ś.4.2.] Fire. य एवमेतदर्कस्यार्कत्वं वेद
[Bṛi. Up. 1.2.1.] A crystal; पुष्पार्ककेतकाभाश्च
[Rām.2.94.6.] Copper.
Sunday.
Membrum virile. एवा ते शेपः सहसायमर्कोऽङ्गेनाङ्गं संसमकं कृणोतु
[Av.6.72.1.] N. N. of the sun-plant, Calatropis Gigantea (Mar. रुई), a small tree with medicinal sap and rind; अर्कस्योपरि शिथिलं च्युतमिव नवमल्लिकाकुसुमम्
[Ś.2.9;] यमाश्रित्य न विश्रामं क्षुधार्ता यान्ति सेवकाः । सोऽर्कवन्नृपतिस्त्याज्यः सदापुष्पफलोऽपि सन्
[Pt.1.51.] अर्के चेन्मधु विन्देत ŚB. on
[Ms.] N. N. of Indra.
A sort of religious ceremony.
Praise, hymn; praising, extolling, song of praise.
A singer (Ved. in these two senses).
A learned man.
An elder brother.
Food (अर्कम् also).
N. N. of Viṣṇu.
A kind of decoction.
The seventh day of a month.
The उत्तरा- फल्गुनी asterism.
The number 12.
The sunstone (सूर्यकान्त); मसारगल्वर्कमयैर्विभङ्गैर्विभूषितं हेमनिबद्धचक्रम्
[Mb.12.46.33.] cf. अर्कोऽर्कपर्णे स्फटिके ताम्रे सूर्ये दिवस्पतौ । ज्येष्ठभ्रातरि शुक्लेऽर्कपादपे च पुमान् भवेत् ॥ Nm. -Comp.
-अंशः, -कला a digit or 12th part of the sun's disc. -अश्मन्m.
उपलः the sun-stone, heliotrope, girasol.
a sort of crystal or ruby.
-आह्वः the swallow wort.-इन्दुसंगमः the time of conjunction of the sun and moon (दर्श or अमावास्या).
-कान्तः A class of eleven storeyed buildings;
[Māna.29.25-34.] कान्ता N. of a plant commonly called हुड्हुडिया.
sun's wife.
sun's shadow.
-कुण्डतीर्थम् N. N. of a Tīrtha;
[Skanda P.] क्षेत्रम् the field of the sun; the sign Leo, presided over by the sun.
N. N. of a holy place in Orissa.-ग्रहः The eclipse of the sun;
[Bṛi. S.] -ग्रीवः N. N. of the Sāman.
-चन्दनः a kind of red sandal (रक्तचन्दन).-चिकित्सा Arka's work on medical science.
-जः epithet of Karṇa, Yama, Sugrīva. (-जौ) the two Aśvins regarded as the physicians of Heaven.
-तनयः 'a son of the sun', an epithet of Karṇa, Yama, Manu Vaivasvata, Manu Sāvarṇi and Saturn; see अरुणात्मज. (-या) N. of the rivers Yamunā and Tāpti. -त्विष्f. light of the sun.
-दुग्धम् milky sap or exudation of Arka.
-नन्दनः, -पुत्रः, -सुतः, -सूनुः N. N. of Saturn, Karṇa or Yama.
-नयन a. a. one whose eyes are difficult to be gazed at. (-नः) an epithet of Virat Puruṣa.
-नामन् m. m. the red arka tree.-पत्रः,
-पर्णः N. N. of the plant अर्क. (-त्रा) a kind of birthwort (सुनन्दा, अर्कमूला) with wedge-shaped leaves. (-त्रम्,
-र्णम्) the leaf of the अर्क plant.
-पादपः N. N. of a plant (निम्ब); another tree (आकन्द).
-पुष्पम् a flower of arka-पुष्पाद्यम् N. of a Sāman. (-ष्पी),
-पुष्पिका N. N. of a plant (कुटुम्बिनी)
-पुष्पोत्तरम् N. N. of a Sāman.
-प्रकाश a. a. Bright like the sun;
[Mb.] -प्रिया N. N. of a plant (जव).
बन्धुः, बान्धवः N. of Buddha Śākyamuni, meaning सूर्यवंश्यः, cf. शुद्धोदनो नाम नृपोऽर्कबन्धुः
[Bu. Ch.9.9.] a lotus (the sun-lotus).
भम् an asterism influenced by the sun.
the sign Leo.
उत्तराफल्गुनीनक्षत्र.
-भक्ता = ˚कान्ता q. v.
-मण्डलम् disc of the sun.
-मूलः, -ला = ˚पत्रा; विलिखति वसुधामर्कमूलस्य हेतोः Bh.2.1.
-रेतोजः Revanta, the son of Sūrya.
-लपणम् Saltpetre.
-वर्षः a solar year.
वल्लभः N. of a plant (बन्धूक; Mar. दुपारी).
a lotus.
-विवाहः marriage with the arka plant (enjoined to be performed before a man marries athird wife, who thus becomes his fourth); चतुर्थादिविवाहार्थं तृतीयोऽर्कं समुद्वहेत् Kāśyapa.
-वेधः N. N. of a tree (तालीशपत्र).
व्रतः, तम् a vow performed on माघशुक्लसप्तमी.
the law or manner of the sun; when a king exacts taxes from his subjects only to add to their material comforts and happiness, just as the sun draws up water during 8 months of the year, only to give it back increased a thousandfold, he is said to follow अर्कव्रत, अष्टौ मासान् यथादित्यस्तोयं हरति रश्मिभिः । तथा हरेत्करं राष्ट्रान्नित्यमर्कव्रतं हि तत् ॥
[Ms.9.35;] cf.
[R.1.18] (the point of comparison may also be the imperceptible way in which the sun absorbs water, see
[Pt.1.221] ).
-शोकः Ved. brilliancy of rays.
-सातिः f. f.
finding of rays.
poetical inspiration; finding out hymns; रपत् कविरिन्द्रार्कसातौ
[Rv.1.] 174.7.
-सोदरः 'brother of the sun', an epithet of Airāvata.