राजधर्म विचार- राजाचे गुण

वर्ण ही एक अवस्था आहे. शास्त्रानुसार प्रत्येक व्यक्ति शूद्र ह्नणून जन्माला येतो, आणि प्रयत्नपूर्वक विकास करून अन्य वर्ण व्यवस्थेपर्यंत पोहोचतो. वास्तविक पाहता प्रत्येकांत चारही वर्ण स्थापित आहेत, या व्यवस्थेलाच वर्णाश्रम धर्म म्हणतात.


कौटिलतेपासून रहित, शुभ लक्षणानें युक्त रुप व सम्पतीनें युक्त मदापासून रहित, तेजानें युक्त, यशस्वी, कृपावंत, सर्व कळांना जाणणारा, शुद्ध राजवंशामध्यें उत्पन्न झालेला वृद्धाच्या सम्मतीनें चालणारा तीन शक्तींनी [ प्रभावशक्ति, मंत्रशक्ति आणि उत्साहशक्ति या तीन शक्ती ] युक्त. प्रजेवर पुत्रवत प्रेम ठेवणारा, प्रजास्वामी तीन पुरुषार्थ ( धर्म, काम, काम ) यांचे समर्थन करणारा, भरपूर खजिना असलेला , खरा प्रतिभावंत, हेरांच्या द्वारां सर्व वृत्तांताला जाणणारा, दूरदर्शी, चिकाटी असलेला, उद्योगी, शास्त्रविद्या, शस्त्र विद्यामध्यें अभ्यासी, दुष्टांचा शास्ता, चांगल्या लोकांना अनुग्रह करण्य़ांत तत्पर, लांच न घेणारा, प्रयत्नानें राजलक्ष्मीला प्राप्त करणारा म्हणजे [ लक्ष्मीची वृद्धि करणारा ] दानशील, विजयी, न्यायामध्यें प्रेम ठेवणारा ( न्यायाला जाणणारा ) व्यसनापासून अलिप्त, उत्तम पराक्रमानें युक्त, गंभीरता, उदारता आणि चातुर्य या योगें शोभणारा, क्षमा मागें पर्यंतही क्रोध करणारा. सत्वगुणानें युक्त, तथा तत्वविद्या ( पदार्थ नि:पक्षपाती न्यायाधीशाप्रमाणें वर्तन करणारा, विस्तवाप्रमाणें दुष्टांचें भस्म करणारा, चंद्राप्रमाणें श्रेष्ठाला आनंद देणारा, अशा पूर्वोक्त गुणांनी युक्त, असेल तोच राजा होण्यास योग्य आहे असें समजावें.

N/A

References : N/A
Last Updated : October 22, 2018

Comments | अभिप्राय

Comments written here will be public after appropriate moderation.
Like us on Facebook to send us a private message.
TOP