वाक्यम्

{ vākyam }

The Practical Sanskrit-English Dictionary

वाक्यम् [vākyam]   [वच्-ण्यत् चस्य कः]
    speech, words, a sentence, saying, what is spoken; शृणु मे वाक्यम् 'hear my words', 'hear me'; वाक्ये न संतिष्ठते 'does not obey'; संक्षिप्तस्याप्यतोऽस्यैव वाक्यस्यार्थगरीयसः [Śi.1.2.24.]
   A sentence, period ( complete utterance of a thought); वाक्यं स्याद्योग्यताकाङ्क्षासत्तियुक्तः पदोच्चयः [S. D.6;] पदसमूहो वाक्यम् Tarka K.; श्रौत्यार्थी च भवेद्वाक्ये समासे तद्धिते तथा [K. P.1.]
   An argument or syllogism (in logic).
   A precept, rule, an aphorism.
   (In astr.) The solar process for all astronomical computations.
   An assertion, statement.
    command.
   (In law) declaration, legal evidence.
    betrothment. -Comp.
-आडम्बरः    bombastic language.
    अर्थः the meaning of a sentence.
   (in Mīmāṁsā) the sense of a sentence derived on the strength of वाक्यप्रमाण as distinguished from श्रुति, लिङ्ग and other प्रमाणs. this is weaker than and hence sublated by the श्रुत्यर्थ or श्रुति; यत्र श्रुत्यर्थो न संभवति तत्र वाक्यार्थो गृह्यते ŚB. on [MS. 6.2.14.] वाक्यार्थः श्रुत्या बाध्यते ŚB. on [MS.6.2.14.] according to Mīmāṁsā view the अर्थs of पदs are सामान्य and when these form a sentence to yield the वाक्यार्थ, they get restricted or modified. hence वाक्यार्थ means the पदार्थs modified or restricted; सामान्येनाभिप्रवृत्तानां पदार्थानां यद्विशेषेऽवस्थानं स वाक्यार्थः ŚB. on [MS.3.1.12.] ˚उपमा a variety of Upamā according to Daṇḍin; वाक्यार्थेनैव वाक्यार्थः कोऽपि यद्युपमीयते । एकानेकेवशब्दत्वात् सा वाक्यार्थोपमा द्विधा ॥ [Kāv.2.43.] - आलापः conversation, discourse.
-उपचारः    speaking; [Rām.]
-खण्डनम्    refutation of an assertion or argument.
-ग्रहः    paralysis of speech.
- पदम्   a word in a sentence.
-पदीयम्  N. N. of a work attributed to Bhartrihari.
-पद्धतिः  f. f. the manner of composing sentences, diction, style.
-परिसमाप्तिः  f. f. completion of a sentence (i. e. the application of the sense expressed by a sentence). this occurs in two ways; (i) the sense of the sentence as a whole may be predicated of the things or persons mentioned in the उद्देशपद severally; or ( ii) it may be predicated of them all combined together. The former is known as प्रत्येकं वाक्यपरिसमाप्तिः and is illustrated by देवदत्तयज्ञदत्तविष्णुमित्रा भोज्यन्ताम्; while the latter is known as समुदाये वाक्यपरिसमाप्तिः and illustrated by गर्गाः शतं दण्ड्यन्ताम्; see ŚB. on [MS.3.1.12.]
    प्रबन्धः a treatise, connected composition.
   the flow of sentences.
-प्रयोगः    employed of speech, use of language.
-भेदः   a different assertion, a divergent statement; संदिग्धे तु व्यवायाद् वाक्यभेदः स्यात् [MS.3.1.21;] वाक्यभेदान् बहूनगमत् [Mu.2.]
-रचना, -विन्यासः    arrangement of words in a sentence, syntax.
-विलेखः   An officer in charge of writing of accounts, orders etc. ततो वाक्यविलेखाख्यैर्दत्तोपन्तैः स्वशक्तितः [Parṇāl.4.55.] -विशारदa. eloquent, skilled in speech.
    शेषः the remainder of a speech, an unfinished or incomplete sentence; सदोषावकाश इव ते वाक्यशेषः [V.3.]
   an elliptical sentence.- सारथिः spokesman.
-स्थ a.  a. obsequious; attentive.

संस्कृतम् (Sanskrit) WN

 noun  परस्परैः सम्बद्धानां पदानां समूहः येन स्वाभिप्रायाः प्रकटीक्रियन्ते।   Ex. अस्य लेखस्य प्रथमे वाक्ये केचन दोषाः सन्ति।

HOLO MEMBER COLLECTION:

अध्यायः

HYPONYMY:

कर्मवाच्यम् कर्तृवाच्यम् आयतम् अर्थगौरवम्

MERO MEMBER COLLECTION:

पदम्

ONTOLOGY:

समूह (Group) ➜ संज्ञा (Noun)

SYNONYM:

पदसमूहः

Wordnet:

bd बाथ्रा

ben বাক্য

guj વાક્ય

hin वाक्य

kan ವಾಕ್ಯ

kas جُملہٕ

kok वाक्य

mal വാക്യം

mar वाक्य

mni ꯋꯥꯍꯩ꯭ꯄꯔꯦꯡ

pan ਵਾਕ

tam வாக்கியம்

tel వాక్యము

urd جملہ