तर्क

{ tarkḥ }

बर'/बड़ो (Bodo) WN

 noun  बबेबा मुवानि आयदायाव मिथिनाय थथ्यखौ जाहोन एबा फोरमाननि बिजिरनायजों थि खालामनायनि खामानि   Ex. बियो गावनि बाथ्राखौ गायसननो थाखाय तर्कनि सायाव तर्क खालामबाय थादोंमोन

HYPONYMY:

गाज्रि तर्क

ONTOLOGY:

बोध (Perception) ➜ अमूर्त (Abstract) ➜ निर्जीव (Inanimate) ➜ संज्ञा (Noun)

SYNONYM:

दान्थेनाय

Wordnet:

asm তর্ক

ben যুক্তি

hin तर्क

kan ತರ್ಕ

kas دٔلیٖل

mal വാദം

mar युक्तिवाद

mni ꯃꯔꯩ

nep तर्क

ori ତର୍କ

pan ਦਲੀਲ

san तर्कः

tam வாதம்

tel చర్చ

urd دلیل , منطق , ثبوت , حجت , شہادت

हिन्दी (hindi) WN

 noun  किसी वस्तु के विषय में अज्ञात तत्व को कारण या साक्ष्य के विचार से निश्चित करने की क्रिया   Ex. धर्मग्रंथों में निराकार आत्मा के अस्तित्व को तर्क से ही सिद्ध किया गया है ।

HYPONYMY:

कुतर्क

ONTOLOGY:

बोध (Perception) ➜ अमूर्त (Abstract) ➜ निर्जीव (Inanimate) ➜ संज्ञा (Noun)

SYNONYM:

दलील युक्ति उपपत्ति वाद

Wordnet:

asm তর্ক

bd तर्क

ben যুক্তি

kan ತರ್ಕ

kas دٔلیٖل

mal വാദം

mar युक्तिवाद

mni ꯃꯔꯩ

nep तर्क

ori ତର୍କ

pan ਦਲੀਲ

san तर्कः

tam வாதம்

tel చర్చ

urd دلیل , منطق , ثبوت , حجت , شہادت

 noun  किसी तथ्य, धारणा, विचार, विश्वास आदि की सत्यता जाँचने के लिए अथवा उसके समर्थन या विरोध में कही हुई कोई तथ्यपूर्ण युक्ति-संगत तथा सुविचारित बात   Ex. तर्क से अपराधी का अपराध सिद्ध हो गया ।

ONTOLOGY:

अमूर्त (Abstract) ➜ निर्जीव (Inanimate) ➜ संज्ञा (Noun)

SYNONYM:

दलील

Wordnet:

san तर्कः

   See : ताना, वाद-विवाद, परित्याग

कोंकणी (Konkani) WN

 noun  खंयच्याय वस्तुच्या विशयांत अज्ञात तत्वाक कारण वा उपपत्तीच्या विचारान निश्चीत करपाची क्रिया   Ex. तो आपली गजाल सिद्ध करचे खातीर तर्कार तर्क दितालो

HYPONYMY:

कुतर्क

ONTOLOGY:

बोध (Perception) ➜ अमूर्त (Abstract) ➜ निर्जीव (Inanimate) ➜ संज्ञा (Noun)

Wordnet:

asm তর্ক

bd तर्क

ben যুক্তি

hin तर्क

kan ತರ್ಕ

kas دٔلیٖل

mal വാദം

mar युक्तिवाद

mni ꯃꯔꯩ

nep तर्क

ori ତର୍କ

pan ਦਲੀਲ

san तर्कः

tam வாதம்

tel చర్చ

urd دلیل , منطق , ثبوت , حجت , شہادت

 noun  थारावपी, अदमास वा अंदाज लावपी व्यक्ती   Ex. तो अंदाज लावपी खंय गेलो

ONTOLOGY:

व्यक्ति (Person) ➜ स्तनपायी (Mammal) ➜ जन्तु (Fauna) ➜ सजीव (Animate) ➜ संज्ञा (Noun)

SYNONYM:

तर्क करपी थारावपी

Wordnet:

ben আঁকু

guj આંકૂ

hin आँकू

kas اَنٛداز کَرَن وول

ori ଅନୁମାନକାରୀ

urd تخمینہ کار , اندازہ کار

   See : अदमास

A dictionary, Marathi and English

   The science of reasoning, logic. 2 Reasoning, inferring, deducing, conjecturing, guessing. 3 An inference, a deduction. v कर, बांध. 4 A conjecture or fancy; a notion, apprehension, or thought regarding. Ex. विचार करूं लागलें म्हणजे अनेक प्रकारचे तर्क उत्पन्न होतात. 5 Belief or opinion deduced from data or grounds; view or impression of as probable. Ex. यंदा पर्जन्य चांगला लागला त्याजवरून स्वस्थता होईल असा तर्क दिसतो. 6 Reasoning powers, judgment. Ex. त्या शास्त्रांत माझा तर्क चालत नाहीं. 7 Used for कुतर्क. A wicked or foolish thought; a wild or devious fancy, scheme, speculation.

Aryabhushan School Dictionary

  m  Logic. Reasoning. A fancy. An inference. Judgment. Belief.

मराठी पर्यायी शब्दकोश

 वि.  ताळतंत्र , मर्यादा ( बोलण्याला काही ताळतंत्र / मर्यादा हवी की नको ). भान , शुद्धी ;
 वि.  आसपास , मागेपुढे ( वीस तारखेच्या सुमारास दिल्लीला असेन );
 वि.  बेताचा , मध्यम प्रतीचा ( पुस्तकाला वापरलेला कागद सुमार आहे .)
 ना.  अंदाज , अटकळ , अनुमान , कयास , समजूत .

मराठी (Marathi) WN

   See : अनुमान

महाराष्ट्र शब्दकोश

  पु. १ तर्कशास्त्र ; न्यायशास्त्र ; प्रत्यक्ष , अनुमान इ०कांवरुन पदार्थाचा निर्णय समजण्याची विद्या . तरी तर्कु तोचि फरशु । नीतिभेदु अंकुशु । वेदांतु तो महारसु । मोदकु मिरवे । - ज्ञा १ . ११ . २ अटकळणे ; अनुमानाने जाणणे ; ताडणे . ३ अनुमान ; सिद्धांत ; अनुमिति ; अनुमान , सिद्धांत . ( क्रि० करणे ; बांधणे ). ४ लक्षणदर्शनावरुन झालेले एखाद्या पदार्थाचे , गोष्टीचे ज्ञान , कल्पना ; अनुमान . अविद्या नाशी तर्का । तैसे होये । - अमृ ६ . ४६ . विचार करुं लागले म्हणजे अनेक प्रकारचे तर्क उत्पन्न होतात . ५ पूर्वलक्षणांवरुन भावी गोष्टीचा केलेला अंदाज , अजमास , अटकळ . हा तर्क करीत बसण्यापासून आपल्याला लाभ नाही . - कोरकि ३०२ . यंदा पर्जन्य चांगला लागला त्यावरुन स्वस्थता होईल असा तर्क दिसतो . ६ अक्कल ; बुद्धि ; मति . त्या शास्त्रांत माझा तर्क चालत नाही . ७ कुतर्क ; कुकल्पना ; मूर्खपणाचा विचार , कल्पना , युक्ति . ८ ( ल . ) खबर ; वर्तमान ; वृत्त . कोठे तरी कृष्ण लपवावा । बाहेर तर्क कळो न द्यावा । - ह ३ . १७२ . [ सं . ] सामाशब्द -
०कौशल्य  न. अनुमान , अटकळ , कल्पना करण्याचे चातुर्य , प्रावीण्य ; कल्पनाचातुर्य . [ तर्क + सं . कौशल्य = कुशलता ] गम्य वि . तर्काने जाणतां येणारे ; अनुमेय ; तर्क्य . [ तर्क + सं . गम्य = जाणण्यासारखे ]
०बाज वि.  वादविवादकुशल ; कुशाग्रबुद्धि ; धूर्त ; मर्मज्ञ . [ सं . तर्क + फा . बाज ]
०वाद  पु. बुद्धिवाद ; बुद्धिप्रामाण्य मानणारा वेदांतांतील एक पंथ . ( इं . ) रॅशनॅलिझम ; [ तर्क + वाद ]
०विद्या  स्त्री. १ तर्कशास्त्र ; न्यायशास्त्र . २ वादविवादपटुता . ३ अनुमान , अंदाज करण्याची हातोडी , कुशलता . [ तर्क + विद्या ]
०शास्त्र  न. प्रत्यक्ष , अनुमान इ० कांवरुन एखाद्या गोष्टीचा निर्णय , शुद्धाशुद्ध अनुमान करण्याचे शास्त्र ; न्यायशास्त्र . तर्क अर्थ १ पहा . पाश्चात्त्य देशांत तर्कशास्त्राचा उदय प्रथम प्राचीन ग्रीक लोकांमध्ये झाला . - ज्ञाको - त २७ .
०ज्ञान  न. अनुमान करण्याची शक्ति . तर्की वि . १ नैयानिक ; तर्कशास्त्रज्ञ . २ मार्मिक ; धूर्त ; मर्मज्ञ ; तारतम्यज्ञानी . [ तर्क ]

मराठी वाक्संप्रदाय - वाक्यप्रचार

   कर्त धरगे म्‍हातारे, घर घेतलें मेल्‍यानें
   एका म्‍हातारीजवळ बरेच द्रव्य होते. ते तिने घरात बरेच ठिकाणी पुरून ठेविले होते. घरात फक्त म्‍हातारी आणि तिची सून होती. एका रात्री घरात चोर शिरून त्‍यांनी एका ठिकाणचे द्रव्य उकरून काढले. म्‍हातारी जागी होती ती त्‍यांस म्‍हणते, ‘अरे अमक्‍या ठिकाणचे द्रव्य घेतलेस, आतां अमक्‍या ठिकाणचे तरी घेऊं नकोस.’ त्‍याने तेथलेहि द्रव्य घेतले असा क्रम एकामागून एक चालला. सून दुसर्‍या खोलीत निजली होती, पण जागी होती. तिने म्‍हातारीचा भोळेपणा पाहून म्‍हटले, ‘तर्क धरगे म्‍हातारे! घर घेतले मेल्‍यानें.’ यावरून अत्‍यंत भोळेपणा.

नेपाली (Nepali) WN

 noun  कुनै वस्तुको विषयमा अज्ञात तत्वलाई कारण या उत्पत्तिको विचारले निश्चित गर्ने क्रिया   Ex. ऊ आफ्नो कुरालाई सिद्ध गर्न तर्कमा तर्क थप्दै जाँदै थियो

HYPONYMY:

कुतर्क

ONTOLOGY:

बोध (Perception) ➜ अमूर्त (Abstract) ➜ निर्जीव (Inanimate) ➜ संज्ञा (Noun)

SYNONYM:

युक्ति बहस छलफल

Wordnet:

asm তর্ক

bd तर्क

ben যুক্তি

hin तर्क

kan ತರ್ಕ

kas دٔلیٖل

mal വാദം

mar युक्तिवाद

mni ꯃꯔꯩ

ori ତର୍କ

pan ਦਲੀਲ

san तर्कः

tam வாதம்

tel చర్చ

urd دلیل , منطق , ثبوت , حجت , شہادت

A Sanskrit English Dictionary

तर्क  m.  m. conjecture, [MBh.] &c.
   reasoning, speculation, inquiry, [KaṭhUp. ii, 9]; [PārGṛ. ii, 6, 5]; [Gaut.]; [Mn. xii, 106]; [MBh.] &c.
   doubt, [W.]
   system or doctrine founded on speculation or reasoning, philosophical system ( esp. the न्याय system, but applicable also to any of the six दर्शन q.v.), [BhP. ii, vii f.]; [Prab.]; [Vop.]; [Caraṇ.]; [Madhus.]
   the number 6 [Sūryas. xii, 87]
   logic, confutation ( esp. that kind of argument which consists in reduction to absurdity), [Tarkas.]; [Sarvad.]; [Madhus.]
   wish, desire, [L.]
   supplying an ellipsis, [L.]
   cause, motive, [L.]
तर्क  n.  n. a philosophical system, [Hcat. i, 7]
तर्क    cf. अ-, कु-, दुस्-, रूप-.

The Practical Sanskrit-English Dictionary

तर्कः [tarkḥ]   (तर्क्-भावे अच्)
   Supposition, conjecture, guess; प्रसन्नस्ते तर्कः [V.2.]
   Reasoning, speculation, discussion, abstract reasoning; कुतः पुनरस्मिन्नवधारिते आगमार्थे तर्कनिमित्तस्याक्षेपस्यावकाशः; इदानीं तर्कनिमित्त आक्षेपः परिह्रियते Ś. B.; तर्कोऽप्रतिष्ठः स्मृतयो विभिन्नाः Mb.; [Ms.12.16.]
   Doubt.
   Logic, the science of logic; यत्काव्यं मधुवर्षि धर्षितपरास्तर्केषु यस्योक्तयः [N.22.155;] तर्कशास्त्रम्, तर्कदीपिका
   (In logic) Reduction to absurdity, a conclusion opposed to the premises, a reductio ad absurdum.
   A system of doctrine founded on pure reasoning or free thinking, a philosophical system (particularly one of the six principal Darṣanas q. v.).
   A name for the number 'six'.
   Supplying an ellipsis.
   Cause, motive.
   Wish, desire.
-र्का   Speculation, reasoning. -Comp.
-अटः   a beggar.-आभासः fallacious reasoning, fallacy in drawing conclusions.
-कौमुदी  N. N. of a Vaiśeṣika-work.
-मुद्रा   a particular position of the hand; कृत्वोरौ दक्षिणे सव्यं पादपद्मं च जानुनि । बाहुप्रकोष्ठेऽक्षमालामासीनं तर्कमुद्रया ॥ [Bhāg.4.] 6.38.
-विद्या   logic; philosophical treatise.
   शास्त्रम् logic.
   a philosophical work.

Shabda-Sagara

तर्क   r. 10th cl. ( तर्कयति-ते)
   1. To shine.
   2. To speak.
   3. To reason, to discuss.
   4. To doubt or apprehend. दीप्तौ अक० आकाङ्क्षायां वितर्के च सक० चुरा० उभ० सेट् .
तर्क  m.  ( -र्कः)
   1. Doubt or disputation, discussion, reasoning.
   2. Wish. desire.
   3. Supplying an ellipsis.
   4. Cause, motive.
   5. The science of reasoning, logic.
   6. (In logic,) Reduction to absurdity, a con- clusion opposed to or disproving the premises.
    E. तर्क to infer, to reason, &c. affix भावे अच्.

ROOTS:

तर्क भावे अच्