-
अतिवृत् [ativṛt] 1 A. (P. in epic poetry)
-
To pass over or by, cross (as a place &c.). उपासते पुरुषं ये ह्यकामास्ते शुक्रमेतदतिवर्तन्ति धीराः Muṇḍ.3.2.1.
-
(a) To go beyond, exceed (fig. also); वाग्विभवातिवृत्तमाचार्यकम् [Māl.1.] 26 exceeding or transcending the powers of speech, indescribable; मुकुलावस्थामतिवृत्तेषु तण्डुलेषु [Dk.132;] का ते स्तुतिः स्तुतिपथादतिवृत्तधाम्नः [Mv.4.29] transcending praise. (b) To offend, overstep, transgress, violate; योऽस्याः शासनमतिवर्तेत [Dk.167;] कोऽतिवर्तते दैवम् 51 who can transgress the decrees of Fate? कोऽन्यो जीवितुकामो देवस्य शासनमतिवर्तेत [Mu.3.] न खलु दूरगतोऽतिवर्तते [Śi.6.19.] (c) To neglect, omit, let slip. (d) To have no regard to, disregard, slight; offend (especially by unfaithfulness), injure; शपथशतातिवर्ती [Dk.62] disregarding; ऋतुस्नातां सतिं भार्यां ... अतिवर्तेत दुष्टात्मा; यथाहं कर्मणा वाचा शरीरेण च राघवम् । सततं नातिवर्तेय Rām. अपत्यलोभाद् या तु स्त्री भर्तार- मतिवर्तते [Ms.5.161.]
-
(a) To surpass, excel; मनुष्य संख्यामतिवर्तितुं वा [Ki.3.4;] एष जनतातिवर्तिनो [Śi.14.59;] बान्धवस्नेहं राज्यलोभोऽतिवर्तते [Ks.41.4;] to outweigh, preponderate. (b) To overcome, subdue, vanquish, get the better of; get over, escape or get loose from; असाध्यानतिवर्तन्ते प्रमेहा रजनीं यथा Suśr.; किमाचारः कथं चैतांस्त्रीन् गुणानतिवर्तते [Bg.14.21] transcend these three qualities; दैवं पौरुषेण˚ Mb., [Dk.73,] [Ks.121.67.]
Site Search
Input language: