शस्त्रम् [śastram] [शस्-ष्ट्रन्]
A weapon, arms; क्षमाशस्त्रं करे यस्य दुर्जनः किं करिष्यति Subhāṣ;
[R.2.4;3.51,52;5.28.] An instrument, a tool in general.
Iron; गृहीतशस्त्राः क्रोशन्ति चर्मिणो वाजिपृष्ठगाः
[Mb.6.2.29.] Steel.
A hymn of praise (स्तोत्र).
Repetition, recitation. -Comp.
-अङ्गा a kind of sorrel.
-अभ्यासः the practice of arms, military exercise.
अयसम् steel.
iron.-अवपातः injury by weapon; शस्त्रावपाते गर्भस्य पातने चोत्तमो दमः
[Y.2.277.] अस्त्रम् weapons for striking and throwing, arms and missiles; शस्त्रास्त्रभृत्त्वं क्षत्रस्य
[Ms.1.79.] arms or weapons generally.
-आख्यम् iron.
-आजीवः, -उपजीविन् m. m. a professional soldier;
[Kau.A.1.3.] -उद्यमः lifting up a weapon (to strike).
-उपकरणम् arms or instruments of war, military apparatus.
-कर्मन् any surgical operation.
-कारः an armourer.
-कोपः war, battle.
-ककोषः the sheath or scabbard of any weapon.
-क्षारः borax.
-ग्रहः battle, fight.
-ग्राहिन् a. a. taking up or wearing arms (for battle); शस्त्रग्राही ब्राह्मणो जामदग्न्यः
[U.5.33.] -चिकित्सा surgery.
-जीविन्, -वृत्ति m. m. one living by the use of arms, a professional soldier.
-देवता the deity presiding over weapons.-धरः = शस्त्रभृत् q. v.
-निपातनम् a surgical operation.-न्यासः laying down arms; so शस्त्र (परि) त्यागः. -पाणिa. bearing arms, armed. (-m.) an armed warrior.-पदम् incision;
[Suśr.] -पूत a. a. 'purified by arms', rendered pure or absolved from guilt by being killed with a weapon on the battle-field; अशस्त्रपूतं निर्व्याजम् (महामांसम्)
[Māl.5.12;] (see Jagaddhara's explanation of the word); अहमपि तस्य मिथ्याप्रतिज्ञावैलक्ष्यसंपादितमशस्त्रपूतं मरणमुपदशामि
[Ve.2.] -प्रहारः a wound inflicted with a weapon.
-भृत् m. m.
a soldier, warrior; रामः शस्त्रभृतामहम्
[Bg.1.31;] न तद् यशः शस्त्रभृतां क्षिणोति
[R.2.4.] an armed man.
-मार्जः a weapon-cleaner, an armourer, a furbisher.
-विद्या, -शास्त्रम् the science of archery, see धनुर्वेद.
-वृत्तिः a professional soldier; पुरुषा शस्त्रवृत्तयः
[Ms. 12.45.] -व्यवहारः practice of weapons.
-शास्त्रम् military science.
-संहतिः f. f.
a collection of arms.
an arsenal.
-संपातः a sudden fall of a number of weapons.
-हत a. a. killed by a weapon. ˚चतुर्दशी N. of a particular 14th day sacred to the memory of fallen warriors.
-हस्त a. a. armed. (-स्तः) an armed man.