जीवन

{ jīvana }

हिन्दी (hindi) WN

noun  जीवित रहने की अवस्था या भाव   Ex. जब तक जीवन है तब तक आशा है ।

HYPONYMY:

दीर्घजीवन जनजीवन वनस्पति जीवन

ONTOLOGY:

अवस्था (State) ➜ संज्ञा (Noun)

SYNONYM:

ज़िंदगी ज़िंदगानी जिंदगी जिन्दगी जिंदगानी ज़िन्दगी ज़िन्दगानी जिन्दगानी जीना हयात

Wordnet:

guj જીવન

kan ಜೀವನ

kas زِنٛدگی

mal ജീവന്‍

mar जगणे

nep जीवन

pan ਜੀਵਨ

tam வாழ்க்கை

tel జీవనం

urd زندگی , حیات , زندگانی , زیست , جان , روح , عمر

noun  जीवन जीने का विशेष ढंग   Ex. चुनाव आते ही नेता अपने राजनैतिक जीवन में सक्रिय हो जाते हैं ।

HYPONYMY:

पक्षी-जीवन लोकजीवन

ONTOLOGY:

प्रक्रिया (Process) ➜ संज्ञा (Noun)

SYNONYM:

ज़िंदगी ज़िंदगानी जिंदगी जिन्दगी जिंदगानी ज़िन्दगी ज़िन्दगानी जिन्दगानी

Wordnet:

asm জীৱন

bd जिउ

ben জীবন

guj જીવન

mni ꯄꯨꯟꯁꯤ꯭ꯃꯍꯤꯡ

urd زندگی , زندگانی

noun  जीवित रहने के लिए वह आवश्यक परिस्थिति जिसमें हवा, पानी आदि की उपलब्धता हो   Ex. वैज्ञानिकों के अनुसार चन्द्रमा पर जीवन नहीं है ।

ONTOLOGY:

अवस्था (State) ➜ संज्ञा (Noun)

Wordnet:

kas زِنٛدَگی

mal ജീ‍വന്‍

mni ꯃꯄꯨꯟꯁꯤ꯭ꯍꯤꯡꯕ

ori ଜୀବନସତ୍ତା

san जीवनः

urd زندگی , حیات

See : प्राण, आयु, व्यवसाय, आयु, जान

A dictionary, Marathi and English

Living, existing, subsisting. 2 Any means of life, immediate or remote,--any provision or food, or any profession or business: also the pabulum or aliment of anything. Ex. अग्नीचें जी0 वायु; दिव्याचें जी0 तेल; झाडांचें जी0 पाणी. 3 Water. Ex. लाहनच दिसे तयाचा सांटा ॥ परी जी0 काढितां न ये तोटा ॥. 4 Used in comp. as a in the sense Lifegiving. Ex. तें जीवननाम जपत ॥ तेथें बैसला ध्यानस्थ ॥. जी0 घालणें To inject or to bestow life. Ex. करि रामकथानिरोपण ॥ त्यासीं जी0 घालीन मी ॥.

Aryabhushan School Dictionary

n   Living, existing. Any means of life. Water.

मराठी पर्यायी शब्दकोश

ना.  अस्तित्व , आयु , आयुष्य , जगणे , जिंदगी , जिणे , जिवितकाळ , निर्वाह , हयात .

मराठी (Marathi) WN

noun  एखाद्या गोष्टीचे असणे वा जगणे ज्यावर अवलंबून आहे ती गोष्ट   Ex. पाणी हे झाडाचे जीवन आहे.
noun  जगण्याची विशिष्ट तर्‍हा   Ex. शाळेतलं चाकोरीबद्ध जीवन, त्यातून येणारं नैराश्य या सगळ्याचा परिणाम तुरळक प्रमाणात दिसू लागला आहे.

HYPONYMY:

पक्षीजीवन

ONTOLOGY:

प्रक्रिया (Process) ➜ संज्ञा (Noun)

Wordnet:

asm জীৱন

bd जिउ

ben জীবন

guj જીવન

mni ꯄꯨꯟꯁꯤ꯭ꯃꯍꯤꯡ

urd زندگی , زندگانی

noun  सजीवांचे अस्तित्व   Ex. वैज्ञानिकांच्या मते चंद्रावर जीवन नाही.

ONTOLOGY:

अवस्था (State) ➜ संज्ञा (Noun)

Wordnet:

kas زِنٛدَگی

mal ജീ‍വന്‍

mni ꯃꯄꯨꯟꯁꯤ꯭ꯍꯤꯡꯕ

ori ଜୀବନସତ୍ତା

san जीवनः

urd زندگی , حیات

See : आयुष्य, जगणे

महाराष्ट्र शब्दकोश

 न. १ आयुष्य ; अस्तित्व ; प्राणधारणा ; निर्वाह . २ जगण्याचें , उदरनिर्वाहाचें साधन ( नजीकचें किंवा अंतिम , भक्ष्य , अन्न , उद्योग - धंदा ). ३ कोणत्याहि वस्तूचा आहार , भक्ष्य ; धारणा - साधन ; ज्याच्यावांचून जो पदार्थ जगत नाहीं तें त्यांचें जीवन . जसें - अग्नीचें जीवन वायु , झाडाचें जीवन पाणी . वदनकथामृतश्रवण । तें जीवन मज तुझें । - एरुस्व १ . ५ . ४ पाणी ; जल . ५ वसराई मोत्यें गोलपणांत , रंगांत , सारखेपणांत व तेजांत सर्वोत्कृष्ट असलीं म्हणजे त्यांस म्हणतात . अशीं मोत्यें चवांत १० ते १०० पर्यंत असलीं म्हणजे त्यास पातल जीवन म्हणतात . ६ वेतन . कां सेवकां देसी जीवन । - ज्ञा ९ . ९९ . - वि . आयुष्य देणारें ; जीवदायक . तें जीवन नाम जपत । तेथे बैसला ध्यानस्थ । [ सं . ] ( वाप्र . )
०घालणें   प्राण घालणें ; आयुष्य देणें ; जगविणें . त्यासी जीवन घालीन मी । सामाशब्द -
०कलह  पु. जगण्यासाठीं धडपड , कष्ट . ह्या काळांत जीवनकलह मोठया निकरानें चालला आहे . - टि १ . ४५६ .
०कला   कळा - स्त्री . १ जीवकळा पहा . याच्या उलट प्रेतकळा ; मरणकळा . बुध्दिवान मनुष्यास देहही करवेल पण जीवनकळा ईश्वराचे हाती . २ आयुष्य पुष्कळ दिवस राखण्याची युक्ति .
०पाडें   नांपाडी पाडें माफक - क्रिवि . यथाशक्ति ; यथासाधन ; शक्त्यनुसार ; सामर्थ्यानुरूप ( काम सांगणें , दंड करणें , औषध देणें इ० ).
०पाणी  न. शक्ति ; जोर ; आवेश ; दम ; योग्यता ; धारणाशक्ति . जीव अर्थ ४ पहा . या घोडयाचें जीवनपाणी पाहून ओझे घालणें तें घाला .
०रसायन शास्त्र   पाश्चात्त्य वैद्यकांतील एक प्रकार . बारा क्षारांच्या औषधांचें शास्त्र . मानवी शरीरांत बारा क्षार असून त्यांत एक अगर अधिक कमी झाल्यास रोग होतो , ही उणीव कमी अस्लेला क्षार शरीरांत घालून भरून काढितात .
०सूत्र वि.  जीवाधार ; जीवाचा चालक . जेथ जगाचें जीवनसूत्र । श्री महालया असे । - ज्ञा १८ , १८०३ .
०हेतु  पु. १ जगण्याचा हेतु , कारण . २ जीवाचें कार्यक्षम साधन . - नोपाय - पु . १ निर्वाहशाधन , जीव राखण्याची युक्ति . जीवनोपावो कां जैसा । कोल्हाटियांचा । - ज्ञा १८ . ६०६ . २ उदरनिर्वाह ; शरीरधारणा . ३ संकटापासून वांचण्याचा उपाय .

मराठी वाक्संप्रदाय - वाक्यप्रचार

जीवन घालणें
जगविणें
आयुष्‍य देणें
पोषण करणें.

नेपाली (Nepali) WN

noun  जिउँदो रहको अवस्था वा भाव   Ex. जबसम्म जीवन छ तबसम्म आशा हुन्छ

HYPONYMY:

दीर्घजीवन

ONTOLOGY:

अवस्था (State) ➜ संज्ञा (Noun)

SYNONYM:

जिन्दगी

Wordnet:

guj જીવન

hin जीवन

kan ಜೀವನ

kas زِنٛدگی

mal ജീവന്‍

mar जगणे

pan ਜੀਵਨ

tam வாழ்க்கை

tel జీవనం

urd زندگی , حیات , زندگانی , زیست , جان , روح , عمر

See : प्राण

A Sanskrit English Dictionary

जीवन  mfn.  mf( ई)n. vivifying, giving life, enlivening, [ŚBr. ii, 3, i, 10]; [MBh.] (said of wind, the sun, &c.; of शिव , xiii, 1236), [BhP. x]; [Kathās.]
जीवन  m.  m. a living being, [W.]
wind, [L.]
a son, [L.]
क्षुद्रफलक   the plant , [L.]
N. of the author of मानस-नयन
जीवन  n.  n. life, [RV. i, 48, 10; x, 161, 1]; [AV.]; [ŚBr.] ix &c.
manner of living, [TS. vi, 1, 9, 4]
living by ( instr. or in comp.), livelihood, means of living, [Mn.]; [Yājñ. iii]; [MBh.] &c.
enlivening, making alive, [R. vi, 105]; [Kathās. lxxvi, 25]; [Aṣṭâṅg.]
enlivening a magical formula, [Sarvad. xv, 254 and 256]
‘life-giving element’, water, [BhP. x, 20, 6]; [Rājat. v, 416]
fresh butter, [L.]
milk, [Gal.]
marrow, [L.]

The Practical Sanskrit-English Dictionary

जीवन [jīvana] a.  a. (-नी f.) [जीव् भावे ल्युट्] Enlivening, giving life.
नः A living being.
Wind.
A son.
The Supreme Being; बीजानां प्रभव नमोऽस्तु जीवनाय [Ki.18.] 39.
नम् Life, existence; (fig. also) त्वमसि मम भूषणं त्वमसि मम जीवनम् [Gīt.1.]
The principle of life, vital energy; [Bg.7.9.]
Water; बीजानां प्रभव नमोऽस्तु जीव- नाय [Ki.18.39;] or जीवनं जीवनं (life) हन्ति प्राणान् हन्ति समी- रणः Udb.
Livelihood, profession, means of existence (fig. also); [Ms.11.77;] विदुषां जीवनं मूर्खः [H.3.33.]
Butter made from milk one day old.
Marrow.
Enlivening, making alive. -Comp.
-अन्तः   death.
-आघातम्   poison.
आवासः 'residing in water', epithet of Varuṇa, the regent of water.
the body.
-उपायः   livelihood.
ओषधम् elixir of life.
a life-giving medicine.
-पञ्चमूलानि   (Āyurveda) The five medicinal herbs called वीरा, जीवन्ती, गुरुशतावरी, जीवक and ऋषभक.

Shabda-Sagara

जीवन  m.  ( -नः)
1. A plant, commonly Jiuti, (Odina wodier.)
2. A son. 3. A living being, an animal.
 f.  ( -ना or -नी) A plant, commonly Jiyati: see जीवन्ती.
 f.  ( -नी)
1. Jasmin.
2. giving life.
 n.  ( -नं)
1. Life, existence.
2. Livelihood, profession.
3. Water.
4. Butter of new one day-old milk.
5. Marrow.
6. Wind.
E. जीव् to live, affix ल्यु or करणे वा भावे ल्युट्. .

ROOTS:

जीव् ल्यु करणे वा भावे ल्युट् .