कार्त्तिक

A dictionary, Marathi and English

The eighth Híndú month, October-November; when the moon is full near the Pleiades.

महाराष्ट्र शब्दकोश

 पु. ज्या महिन्यांत पौर्णिमेच्या दिवशीं कृत्तिका नक्षत्रीं चंद्र असतो तो महिना ; चांद्रमासीय आठवा महिना ; इं . नोव्हेंबर महिन्याचा सुमारास येणारा महिना . ( सं . कृत्तिका )
०स्नान  न. अश्विनी पौर्णिमेपासुन कार्तीकी स्नान . आंघोळ . हें राधादामोदराप्रीत्यर्थे करतात .
०स्वामी  पु. देवाचा सेनापति ; पडानन ; शंकराचा वडील मुलगा ; ह्याचाप्रसाद होण्यार्‍याला सात जन्म ब्राह्मणजन्म येतो व जी सुवासिनी स्त्री यांचें दर्शन घेईलतिला सात जन्म वैधव्य प्राप्त होतें ( कारण तो ब्रह्माचारी आहे .) अशी महाराष्ट्रांत समजुत आहे . परंतु मद्रासेकडे अशी समजुत नाहीं , उलट तिकडे कार्तिकस्वामीला दोन बायका आहेत असेंमानितात व त्यास सुब्रहाण्यम असें म्हणतात .
०स्वामीचा   च्या भिडेचा - पु . केवळ ब्राह्मण जातींत उप्तन्न होऊन ब्रहमकार्मादि विधि न करणार्‍याला उपहासानें म्हणतात . - काचे दिवे - पुअव . ह्या महिन्यांत लावण्यांत येणारे आकाशदिवे . ' हिरंभटी स्नान केलेलं . अग्निसेवें । कार्तिकाचे दिवे आकाशांत ' - ब १५ .
हिमायती   च्या भिडेचा - पु . केवळ ब्राह्मण जातींत उप्तन्न होऊन ब्रहमकार्मादि विधि न करणार्‍याला उपहासानें म्हणतात . - काचे दिवे - पुअव . ह्या महिन्यांत लावण्यांत येणारे आकाशदिवे . ' हिरंभटी स्नान केलेलं . अग्निसेवें । कार्तिकाचे दिवे आकाशांत ' - ब १५ .

A Sanskrit English Dictionary

कार्त्तिक  m.  m. ( fr. कृत्तिका q.v.; with or without मास), N. of a month corresponding to part of October and November (the twelfth month of the year, when the full moon is near the Pleiades), [Pāṇ.]; [Lāṭy.]; [MBh.] &c.
कार्त्तिकेय    N. of स्कन्द (See ), [BrahmaP.]
of a वर्ष
of a medical author
कार्त्तिक  mn.  mn. N. of the first year in Jupiter's period of revolution, [VarBṛS.]; [Sūryas.]
कार्त्तिक  n.  n. N. of a तीर्थ, [MatsyaP.]

Shabda-Sagara

कार्त्तिक  m.  ( -कः)
1. The month Kartik, (October-November,) when the moon is full near the Pleiades.
2. The deity KARTIKEYA.
E. कृत्तिका the Pleiades, अण् aff.

ROOTS:

कृत्तिका अण्