अत्यय

{ atyayḥ }

हिन्दी (hindi) WN

See : मृत्यु

A dictionary, Marathi and English

; दारात्यय, पुत्रात्यय, संसारात्यय &c. 3 Exceeding, transcending, transgressing.

महाराष्ट्र शब्दकोश

 पु. 
विध्वंस ; शेवट ; अखेर ; नाश ; नुकसान ; नाहींसें होणें . सामा . शब्द ; धनात्यय , धर्मात्यय , पापात्यय , प्राणात्यय , भ्रमात्यय , मोहात्यय , सत्यात्यय . जीणें असे अत्यय पातकासी । - सारुह १ . ३९ .
सोडणें ; पलीकडे जाणें ; त्याग करणें . ( ल . ) मरण . उ० गेहात्यय , दारात्यय , देहात्यय , पुत्रात्यय .
अतिशय , पराकाष्टेचे , मर्यादेबाहेर , असणें ; अमर्यादता ; अतिक्रांतता . [ सं . अति + इ = जाणें ]

A Sanskrit English Dictionary

अत्य्-अय    a See s.v.

ROOTS:

अत्य् अय

अत्य्-अय  m.  b m. ( fr. √ इ with अति See अती-), passing, lapse, passage

ROOTS:

अत्य् अय

passing away, perishing, death
danger, risk, evil, suffering
transgression, guilt, vice
getting at, attacking, [Yājñ. ii, 1 2]
overcoming, mastering (mentally)
a class, [ChUp.]
(also) confession of sins, [Lalit.]

The Practical Sanskrit-English Dictionary

अत्ययः [atyayḥ]   [इ-अच्]
(a) passing away, lapse; काल˚ आधिश्चोपनिधिश्चोभौ न कालात्ययमर्हतः [Ms.8.145.] (b) End, conclusion, termination, absence, disappearance; तपात्यये [Ku.4.44.5.23;] शिशिरात्ययस्य पुष्पोच्चयः 3.61; आतप˚ [R.1.52.]
Complete disappearance, death, destruction, passing away, perishing; पितुरत्ययात् [Dk.64.]
Danger, risk, harm, injury, evil; जीवितात्ययमापन्नः [Ms. 1.14] the life being in danger or jeopardy; प्राणानामेव चात्यये 5.27; प्राणात्यये च संप्राप्ते [Y.1.179,] [Ms.6.68,8] :69; पुत्रदारात्ययं प्राप्तः 1.99 (Kull. क्षुदवसन्नपुत्रकलत्रः).
Suffering, misery, difficulty, distress.
Guilt, fault, offence, transgression; क्षत्रियस्यात्यये दण्डो भागाद्दशगुणो भवेत [Ms.8.243;] दाप्योऽष्टगुणमत्ययं 8.4 should be made to pay as a fine for his offence.
Attack, assault साहसस्तेयपारुष्यगोऽभिशापात्यये [Y.2.12.]
Overcoming, mastering mentally, comprehending; बुद्धिश्च ते लोकैरपि दुरत्यया [Rām.]
Overstepping; क्षुरस्य धारा निशिता दुरत्यया Kena. [Up.]
A class kind. cf. अशुभे चापदि स्मृतः । अत्ययोऽ तिक्रमे कृच्छ्रे दोषे दण्डविनाशयोः । [Nm.]
अत्यय [atyaya] अत्ययिक [atyayika]   अत्ययिक &c. See under अती.

Shabda-Sagara

अत्यय  m.  ( -यः)
1. Death.
2. Distress.
3. Transgression.
4. Vice, fault, guilt.
5. Punishment.
6. Going over or beyond.
7. Absence.
8. Loss, destruction.
E. अति beyond, away, इण to go, and अच् aff.

ROOTS:

अति इण अच्