|
शतम् [śatam] 1 A hundred; निःस्वो वष्टि शतम् [Śānti.2.6;] शतमेकोऽपि संधत्ते प्राकारस्थो धनुर्धरः [Pt.1.229;] (शत is used in the singular with a plural noun of any gender; शतं नराः; शतं गावः; or शतं गृहाणि, in which case it is treated as a numeral adjective; but sometimes in dual and plural also; द्वे शते, दश शतानि &c. It is also used with a noun in the genitive; गवां शतम्, वर्षाणां शतम् 'a century of cows, years' &c. At the end of comp., it may remain unchanged; भव भर्ता शरच्छतम् or may be changed into शती; as in आर्यासप्तशती a work of Govardhanāchārya.).
Any large number; as in शतपत्र q. v.
Comp. अक्षी night.
the goddess Durgā.
अङ्गः a car, carriage; especially, a war chariot.
N. N. of a tree (तिनिश).
धृतिः an epithet of Indra.
of Brahman; गते शत- धृतौ क्षत्तः कर्दमस्तेन चोदितः [Bhāg.3.24.21.]
heaven orSvarga.
-धौत a. a. perfectly clean.
पत्रः a peacock.
the (Indian) crane.
a wood-pecker.
a parrot or a species of it. (-त्रा) a woman. (-त्रम्) a lotus; आवृत्तवृन्तशतपत्रनिभम् (आननं) वहन्त्या [Māl.1.22.] ˚योनि an epithet of Brahman; कम्पेन मूर्ध्नः शतपत्रयोनिं (संभावयामास) [Ku.7.46.]
-पत्रकः the wood-pecker.
-पत्री, -पत्रिकः the white rose.
-पथब्राह्मणम् N. N. of a well-known Brāhma- ṇa attached to the Śukla Yajurveda; कृत्स्नं शतपथं चैव प्रणेष्यसि द्विजर्षभ [Mb.12.318.11.]
-पद्, -पाद् a. a. having a hundred feet.
-पदी, -पाद् f. f. a centipede.
पद्मम् a lotus with a hundred petals.
the white lotus. -पर्वन्-m. a bamboo. (f.)
the full-moon day in the month of Āśvina.
Dūrvā grass.
the plant Kaṭukā.
orris root.
the wife of Bhārgava or Śukra. ˚ईशः the planet Venus.
पर्विका Dūrvā grass.
orris root.
barley.
-पाक a. a. boiled a hundred times.
-पाकम् a particular unguent; शतपाकेन तैलेन महार्हेणोपतस्थतुः [Mb. 13.53.9.]
-पादः, -पाद् m. m.,
-पादी, -पादिका a centipede.-पालः an overseer (of a hundred villages).
-पुष्पः epithet of the poet Bhāravi.
-पुष्पा, -प्रसूना Anethum Sowa (Mar. शोपा).
-पोना a sieve.
-प्रासः the Karavīra tree.
-फलिन् m. m. a bamboo.
-भिषज् see ˚तारका.-भीरुः f. the Arabian jasmine.
मखः, मन्युः epithets of Indra; प्रसहेत रणे तवानुजान् द्विषतां कः शतमन्युतेजसः [Ki. 2.23;] [Bk.1.5;] शतमखमुपतस्थे प्राञ्जलिः पुष्पधन्वा [Ku.2.] 64; [R.9.13.]
an owl.
-मयूखः the moon.
मानः, नम् a Pala of silver; धरणानि दश ज्ञेयः शतमानस्तु राजतः [Ms.8.137;] अष्टौ शाणाः शतमानं वहन्ति [Mb.3.134.15.]
an Āḍhaka q. v.
-मार्जः an armourer.
-मुख a.
having a hundred ways.
having a hundred outlets, mouths, or openings; विवेकभ्रष्टानां भवति विनिपातः शतमुखः [Bh.2.1] (where the word has sense 1 also). (-खम्) a hundred ways or openings. (-खी) a brush, broom.-मूर्धन् m. an ant-hill.
-मूला the Dūrvā grass, -यज्वन्m. an epithet of Indra; उपतस्थुरास्थितविषादधियः शतयज्वनो वनचरा वसतिम् [Ki.6.29.]
-यष्टिकः a necklace of one hundred strings.
रुद्रियम् a Vedic text (रुद्राध्यायः
-'नमस्ते रुद्रमन्यवे' इति याजुषः प्रपाठकः); गृणन्तौ वेदविद्वांसौ तद्व्रह शतरुद्रियम् Mb.7.81.13;7.22.12.
a particular Śiva-stotra in the Mahābhārata; देवदेवस्य ते पार्थ व्याख्याः शतरुद्रियम् [Mb.7.22.48.]
-रूपा N. N. of a daughter of Brahman (who is supposed to be also his wife, from whose incestuous connection with her father is said to have sprung Manu Svāyambhuva).
-लुपः, -लुम्पक an epithet of the poet Bhāravi.
-लोचनः an epithet of Indra; कथं वा तस्य न जयो जोयते शतलोचन [Mb.8.87.78.] -वर्ष a.
a century old.
lasting for a hundred years. (-र्षम्) one hundred years, a century.
अनीकः an old man.
an army officer possessing a hundred footmen; (शतानां तु शतानीकः [Śukra.2.14.]
-अब्दम् a century.
-अरम्, -आरम् the thunderbolt of Indra.
-अरुस् n. n.,
-अरुषी a leprous disease of the skin.
-अवरः a fine of a hundred.
वीर्या white flowering Dūrvā.
the plant Śatāvarī.
-वेधिन् m. m. a kind of sorrel.
-शाख a.
various, multiform.
having hundred, i. e. many branches.
-संधान a. a. fixing an arrow a hundred times.
सहस्रम् a hundred thousand.
several hundreds, i. e. a large number.-सुखम् endless delight.
-साहस्र a.
consisting of containing a hundred thousand.
bought with a hundred thousand.
ह्रदा lightning; दूरं पुरःक्षिप्तशतह्नदे [Ku.7.39;] [Mk.5.48;] [V.4;] प्रपतेदपि चाकाशं निपतेनु शतह्रदाः [Śiva.B.19.2.]
the thunderbolt of Indra.-ह्रादा the thunderbolt.
(री) N. of a plant.
N. N. of the wife of Indra.
-आनकम् a cemetery.
आनन्दः N. of Brahman.
of Viṣṇu or Kṛiṣṇa.
of the car of Viṣṇu.
of a son of Gautama and Ahalyā, the family-priest of Janaka; गौतमश्च शतानन्दो जनकानां पुरोहिताः [U.1.16.]
-आयुस् a. a. lasting or living for a hundred years.
-आवर्तः, -आवर्तिन् m. m. N. of Viṣṇu.
ईशः the ruler of a hundred.
the ruler of a hundred villages; [Ms.7.115.]
-कर्मन् the planet Saturn.
कुम्भः N. of a mountain (where gold is said to be found).
N. N. of a sacrifice; शतकुम्भं नाम यज्ञ- मनुभवितुं महर्षेर्धौम्यस्य आश्रमं गता इति [Madhyamavyāyoga 1.] (-म्भम्) gold.
-कृत्वस् ind. a hundred times.
-कोटि a. a. hundred-edged. (-टिः) Indra's thunderbolt; कराग्रजाग्र- च्छतकोटिः [N.7.79.] (-f.) a hundred crores; चरितं रघु- नाथस्य शतकोटिप्रविस्तरम् Rāma-rakṣā 1.
-क्रतुः an epithet of Indra; अपूर्णमेकेन शतक्रतूपमः शतं क्रतूनामपविघ्नमाप सः [R.3.38.] -खण्डम् gold.
-गु a. a. possessed of a hundred cows.ण,
-गुणित a. a. a hundred-fold, increased a hundred times; अनुपनतमनोरथस्य पूर्वं शतगुणितेव गता मम त्रियामा [V.3.22.] -ग्रन्थिः f. the Dūrvā grass.
-घ्नः N. N. of Śiva.
घ्नी a kind of weapon used as a missile (supposed by some to be a sort of rocket, but described by others as a huge stone studded with iron spikes and four tālas in length; शतघ्नी च चतुस्ताला लोहकण्टकसंचिता; or अथकण्टकसंच्छक शतघ्नी महती शिला); अयःशङ्कुचितां रक्षः शतघ्नीमथ शत्रवे (अक्षिपत्) [R.12.95;] [Bhāg.9.15.3.]
a female scorpion.
a disease of the throat.
N. N. of a plant (करञ्ज).
-चन्द्रः a sword or shield adorned with a hundred moons (moon-like spots); ततः शरशतेनास्य शतचन्द्रं समाक्षिपत्त् [Mb.7.] 97.29. ˚वर्त्मन् a manner of brandishing the sword; तं श्येनवेगं शतचन्द्रवर्त्मभिश्चरन्तमच्छिद्रमुपर्यधो हरिः [Bhāg.8.7.28.] -चरणा a centipede.
-छदः a kind of wood-pecker.-जिह्वः an epithet of Śiva.
-तारका, -भिषज्, -भिषा f. f. N. of the 24th lunar mansion containing one hundred stars.
-दलम् a lotus-flower.
-दला the white rose. -द्रुःf.
N. N. of a river in the Punjab now called Sutlej.
N. N. of the Ganges.
-धामन् m. m. an epithet of Viṣṇu.-धार a.
flowing in a hundred streams.
having a hundred edges. (-रम्) the thunderbolt of Indra.
|