यद्वात्मानं सकलवपुषामेकम्नर्बहिस्थं ।
दृष्ट्वा पूर्णं खमिव सततं सर्वभांडस्थमेर्क ।
नान्यत्कार्य किमपि च ततः कारणादभिन्नरुपं ।
निस्त्रैगुण्ये पथि विचरतां को विधिः को निषेधः ॥२॥
आत्मा सकळ देहीं । सबाह्यअभ्यंतर पाही । त्यावांचुनीरितें नाहीं । चराचर सूक्ष्मीं ॥१३०॥
तिन्ही काळ साही ऋतु । कोणें ठाईं रिता नव्हतु । परिपूर्ण संततु । स्वप्रकाशें ॥३१॥
व्यक्तीमाजीं असणें । परी व्यक्तीसवें नाही होणें । व्यक्तिनाशी नराहणें । नश्वर ह्नणोनी ॥३२॥
घट संगती आभासे । गगन घटाकारें दिसे । परी घटा सबाह्यें असे । घटाहूनि पूर्वी ॥३३॥
निर्विकार एक गगन । मठीं दिसे चतुष्कोण । घटी वर्तुळ वदन । आकार विकारें ॥३४॥
ते घटमठ नासती । परी आकाश सहज स्थिती । तैशा भंगल्या नानाव्यक्ती । परी आत्मस्थिती संचली ॥३५॥
या आत्मदृष्टी पाही । तरी कार्यमात्र वेगळें नाहीं । किरीट कुंडले कांकणें पाही । जैसें हें ॥३६॥
कीं खल्लाळ चंचळ निश्चळ । परी तें केवळ जळ । अंचांध धूम्रज्वाळ । परी अग्निचि तो ॥३७॥
तरंग लहरी भोंवरे । हें तोयचि भासे तदाकारें । तैसा सर्व व्यक्ती आकारें । भासे निर्विकार आत्मा ॥३८॥
याची अनुस्यूती पाहतां । पदार्था नाहीं स्वतंत्रता । हे घडमोडीची व्यवस्था । मिथ्यत्वें त्यावरी ॥३९॥
ऐशा अखंड आत्मया । न्यूनत्व केलें स्वमाया । ते देहअहंता प्राणियां । लागली ह्नणोनी ॥१४०॥
जैसें सोनियाच्या देवां । सोनेंचि नखकेश अवेवा । तैसें कार्याकारण प्रभावा । तोचि एकू ॥४१॥
यापरी अभेदभेद भेदेंसी । तोचि भसे भेदाकारेंसी । व्यापका एकदेशी । माजी उणीव नाही ॥४२॥
जे गोडी रसासी । तेचि साखरेचे रासी । कांचा आनि अग्नीसी । उष्मा एकु ॥४३॥
कां सहस्त्रदीप कळिका । प्रकाशा नाही वेगळिका । तैसी एकदेशी व्यापका । अनुस्यूतता येकीची ॥४४॥
एवं कारणाचेनि भिन्नरुपें । असिजे येके अमुपें । हें मनाचेनि संकल्पें । घेपवेना ॥४५॥
या अनुस्यूतीं असमासा । नासली संकल्पविकल्पदशा । जया त्रिगुणाचा वळसा । नलगतुं गेला ॥४६॥
या लोक सृष्टीची नदी । तेथें विधिनिषेध पारधीं । त्रिगुणाच्या जाळबंधी । बांधे जीव मीनू ॥४७॥
ते नदीच्या उगमीं । अवर्षण पडिलें संकल्पभूमीं । ह्नणोनी कोरडा पाउली आह्मी । उतरोनी आलों ॥४८॥
ते कोरडे नदी आंतौता । अत्यंत प्रळयींच्या अवचितां । चिन्मेघ जाला वरुषता । स्वानंदधारीं ॥४९॥
तेव्हां एकाकी पुरें । सबाह्य तेणें जळ भरे । तेथें त्रिगुणजाळेंसी खरे । विधिनिषेध पारधी ॥१५०॥
जया जाळा आंतौता । तरंगु फेणु फोडितां । विधिनिषेधाची कथा । वदे परिसे कवणू ॥५१॥
तेचि पूर्ण भोक्ते बोधें । काय त्यजावें निषेधें । आप्त ह्नणोनि विधिवादें । द्यावें तेथें काय ॥५२॥
यालागीं विधिनिषेध दोन्ही । त्रिगुणेंसी समरसोनी । गेली तेथें विरोनी । ते पदीं बैसे ॥५३॥
चराचर ठसा । केवीं आला एकरसा । तेचि दृष्टांत द्राष्टांतें सौरसा । आणिजेल ॥५४॥
सांडुनी तर्कवितर्कू । निर्वाळिला मार्ग एकू । जेथें वक्ता श्रीशुकू । तें सादर परियेसा ॥५५॥