अध्याय एकोणतिसावा
श्रीगणेशाय नमः ॥ ओम् नमोजी अपरिमिता ॥ आदिअनादी मायातीता ॥ षड्‌विकार गुणरहिता ॥ सर्वनिरंजना ॥ १ ॥
तूं तंव सकळचाळक ह्रदयस्था ॥ अप्रमेय अद्वैत अवस्था ॥ चरणीं तव माझा माथा ॥ अनाथनाथा दीनबंधो ॥ २ ॥
अनाथांचा तू नाथ ॥ हें तों ब्रीद त्रिभुवनीं विख्यात ॥ ऐसें असतां घडे विपरीत ॥ हें तें मात अनुपम्य देवा ॥ ३ ॥
संसारीं आमुची आपदा ॥ रोगेंव्याप्त सकळसंपदा ॥ कौतुक पाहसी गोविंदा ॥ हें तव ब्रीदा विलक्षण ॥ ४ ॥
दुर्जनीं आम्हांतें गांजावें ॥ निरापराधें छळावें ॥ हें तंव तुवां अवलोकावें ॥ उचित केशवा न शोभे ॥ ५ ॥
असो आमुचाची भोग पाहीं ॥ तुजवरी बोल ठेवूनि काई ॥ जैसें असेल माझे दैवीं ॥ तेची पदवी सुखें भोगूं ॥ ६ ॥
ऐका श्रोतेहो समस्त ॥ श्रीकृपाबळें हा ग्रंथ ॥ संपूर्ण होऊं आला तेथ ॥ असो अवगत इत्थंभूत ॥ तरीं फलश्रुती अवधारा ॥ ७ ॥
नारायण ॥ श्रृणुसुंदरिवक्ष्यामि व्रतानमुत्तमं व्रतं ॥ कथितं त्वद्धितार्थाय सर्वलोकोपकारकं ॥ १ ॥
यदा भवेद्‌व्रतं पूर्णं तदोद्यपनमाचरेत् ॥ विनोद्यापनयोगेन तस्य सर्वं विनश्यति ॥ २ ॥
लक्ष्मीप्रती वदे नारायण ॥ जे हें व्रत आचरण पूर्ण ॥ तरीं बरवें की जे उद्यापन ॥ न घडे तरी निर्फळ जाणिजे ॥ ८ ॥
उद्यापन केलिया सकळ ॥ लाभे तयाचें पूर्णफळ ॥ जैसें बीज पेरितां कृषीवळ ॥ फळ लाभे राशीवर ॥ ९ ॥
मग लक्ष्मी वदे हो जी स्वामी ॥ कैसे उद्यापन कीजे आम्ही ॥ ते सकळ निवेदावें तुम्ही ॥ कैसा विधि ते समग्र ॥ १० ॥
ऐकून लक्ष्मीचें वचन ॥ बोलता झाला जनार्दन ॥ म्हणे ऐकाहो एकाग्र मन ॥ अत्यादरें सुंदरी ॥ ११ ॥
तुवां जें जें आम्हा प्रश्‍निलें ॥ तें तें सर्वही निवेदिलें ॥ परम उपकारणीये भले ॥ बोल चांगले तुझे हे ॥ १२ ॥
संपूर्ण मासवरी हें व्रत ॥ अथवा द्विरात्री त्रिरात्री आचरत ॥ किंवा एके दिनीं अर्चिल तें ॥ तरी उद्यापन नेमस्त करावें ॥ १३ ॥
आतां उद्यापन तें कैसें कीजे ॥ तेही सांगतों ऐकिजे ॥ संपूर्ण मास भरतां जाणिजे ॥ उद्यापनविधियुक्त ॥ १४ ॥
प्रातः काळी उठोनियां ॥ स्नानविधि नित्यनेम करूनियां ॥ देवदेवतार्चन सारूनियां ॥ उपहरी हे क्रिया आचरिजे ॥ १५ ॥
आणूनियां कर्दळी स्तंभ ॥ मंडप उभविजे सुप्रभ ॥ गुडियातोरणें उभवी नभ ॥ आणिक नानाविध वाद्ये पैं ॥ १६ ॥
स्थापूनियां सर्वतो भद्र ॥ रंगमाळा चित्रविचित्र ॥ घालून कीजे यंत्र विचित्र ॥ अतिसुंदर मध्यभागी ॥ १७ ॥
तयावरी कलश स्थापूनी ॥ सुवर्ण प्रतिमा करूनी ॥ पुरुषोत्तम देवता म्हणूनी ॥ स्थापिजे ते स्थानीं आदरें ॥ १८ ॥
मग यथासांग षोडशोपचारी ॥ पूजा कीजे अति आदरीं ॥ गंधाक्षता पुष्प सुवासित वरी ॥ परिमळ धूसुरी अर्पावे ॥ १९ ॥
नाना नैवेद्य पक्वान्न ॥ तांबुल दक्षिणा निरांजन ॥ वस्त्रे अलंकार अर्पून ॥ मंगळ आरती पै कीजे ॥ २० ॥
मग पाचारूनि ब्राह्मण ॥ सहदंपत्यें असावी जाण ॥ तया पूजा करून ॥ वस्त्रालंकार अर्पावे ॥ २१ ॥
ऐसे दंपत्य त्रयत्रीणिद्शक ॥ अक्षरे असावी तेही देख ॥ तयातें वायनादी जे प्रत्येक ॥ नाना प्रकारेंसीं जाण पां ॥ २२ ॥
तोही प्रकार सांगतों ऐक ॥ वंशपात्र सुपलें प्रत्येक ॥ वस्त्रे तोरे फणी करंडक ॥ असावी देख गरसोळी ॥ २३ ॥
ऐसें वाय विस्तारुनी ॥ दंपत्यें पूजावीं वस्त्रालंकारें करूनी ॥ सुवासीत पुष्पमाळिका देऊनि ॥ अर्पावीं दानीं वायनें ॥ २४ ॥
मग यथासांग ब्राह्मन संतर्पण ॥ दंपत्यसहीत करावें जाण ॥ षड्रस अन्न निर्मून ॥ द्यावें भोजन ब्राह्मणातें ॥ २५ ॥
संतुष्ट झालिया ब्राह्मण ॥ मी संतुष्टें नारायण ॥ ते तंव माझें मुख जाण ॥ म्हणोन आधीं पूजावें ॥ २६ ॥
वस्तुमात्र जितुकी ॥ विप्रातें अर्पाल तितकी ॥ ते तो पावे मजनिकी ॥ जाण लतिके शुभानने ॥ २७ ॥
भोजन जालियावरी ॥ बरवे अलंकार भूसुरीं ॥ देऊन दक्षिणा सहपरिवारी ॥ आशीर्वचना ते घेइजे ॥ २८ ॥
आतां ज्यांणीं जो धरिला नेम ॥ त्याचा ऐकें अनुक्रम ॥ प्रातःस्नानें करिती जे सप्रेम ॥ तेणें गंगापूजन करावें ॥ २९ ॥
वायनदान अर्पावें गंगेसी ॥ धेनुदान दीजे ब्राह्मणासीं ॥ सालंकार सवत्सेसी ॥ दोहन पात्रेंसी अर्पावें ॥ ३० ॥
जे प्रतिदिनी अर्पिती कुंभदान ॥ तयानें घातुकुंभ आणून ॥ तयाची पूजा करून ॥ द्यावें दान ब्राह्मणातें ॥ ३१ ॥
जे प्रत्यही करिती नक्त भोजन ॥ तयातें दीजे पोंवळीदान ॥ तयाते मुक्ती मी देत पूर्ण ॥ अक्षई भुवन प्राप्त होय ॥ ३२ ॥
आतां जे मौन्य करिती भोजनातें ॥ तयानें मौक्तिक दीजे दानातें ॥ वरी एक घंटा देवालयी बांधोन ते ॥ करितां पुण्य अगम्य ॥ ३३ ॥
प्रत्यहीं अर्पितां दीपदानतें ॥ रौप्यपात्रीं सुवर्ण वातितें ॥ आज्येंसी प्रतिपाद्य यथानिगुतें ॥ पूजोनीं विप्रातें अर्पिजे ॥ ३४ ॥
अथवा विस्तीर्ण समई ॥ धातूची असावी बरवी ॥ सघृतेसी पाजळोनि पूजावी ॥ मग अर्पावी ब्राह्मणातें ॥ ३५ ॥
आता मासवरी पुराण ॥ श्रवण करितां संपूर्ण ॥ अथवा पंचत्रय दिन ॥ घडे श्रवण शेवटीं ॥ ३६ ॥
जरी संपूर्ण मासवरी जाण ॥ जया तें घडलें नाही श्रवण ॥ तयानें शेवटील अध्याय ऐकतां पूर्ण ॥ लाभे संपूर्ण फळ तयातें ॥ ३७ ॥
मग वाचकाची पूजा बरवी ॥ यथा निगुती करावी ॥ वस्त्रालंकारें अर्पावी ॥ दक्षिणा द्यावी यथोचित ॥ ३८ ॥
व्यासस्वरूपी तयातें जाणून ॥ आदरें कीजे हो पूजन ॥ व्यासरूपी नारायण ॥ तें पूजन मज पावें ॥ ३९ ॥
जें जें कांहीं अर्पित वाचक ॥ तें तें मज प्रीत्यर्थ देखा ॥ मग मी तया भाविका ॥ स्वपदी देखा स्थापीत ॥ ४० ॥
नारा० ॥ वाचकः पूजितः श्रुत्वायैर्वस्त्रादिभिरादरात् ॥ मलमासाधिदेवोहं तेषांतुष्टोनसंशयः ॥ ३ ॥
ऐसें जे करिती वाचकाचें पूजन ॥ तयावरि संतुष्टे मी नारायण ॥ व्याधीपीडारोग तया लागून ॥ न बाधी जाण तया लागीं ॥ ४१ ॥
आधीव्याधी जरामृत्यु ॥ न बाधी तया आघात ॥ तया कुळी वैधव्याची मात ॥ बोलूच नये सर्वथा ॥ ४२ ॥
स्त्रियांतें सौभाग्यवर्धन ॥ इच्छिला भ्रतार पावे पूर्ण ॥ पोटी होय पुत्रसंतान ॥ अतिसुलक्षण पूर्णयुषी ॥ ४३ ॥
दरिद्री होय भाग्यवंत ॥ ऋणार्थियाचें ऋणमुक्त ॥ धनार्थियातें धनप्राप्त ॥ पुत्रार्थियातें पुत्र होई ॥ ४४ ॥
एवं संपूर्ण व्रत आचरता ॥ तयाचे पूर्ण करितां मनोरथा ॥ इच्छिलें फल दे समर्था ॥ स्वयें अनंत मी तयातें ॥ ४५ ॥
ऐसें लक्ष्मीप्रती कथन ॥ स्वयें वदला नारायण ॥ तेंची तुम्हा श्रोतियां लागून ॥ केलें निवेदन सर्वही ॥ ४६ ॥
यालागीं भावार्थ धरूनी ॥ व्रत आचरावें सज्जनीं ॥ आचरतां न सोडी हो भामिनी ॥ मध्यंतरी व्रतातें ॥ ४७ ॥
व्रत संपूर्ण न होतां ॥ मध्येंच न सोडीजे तत्वतां ॥ हीन आयुष्यीं क्षीणता ॥ प्राप्त होय जाणिजे ॥ ४८ ॥
व्रत संपुर्ण एकमास ॥ अथवा आचरावें पांच दिवस ॥ अथवा आचरतां तीन दिवस ॥ अथवा दिवस एक पैं ॥ ४९ ॥
परि संपूर्ण लाभे फळसिद्धि ॥ आणि केलि पाहिजे यथाविधी ॥ उद्यापनें नानाविधि ॥ करितां सिद्धि लाभेल ॥ ५० ॥
ते संसारी न भोगिती आपदा ॥ प्राप्त होय सकळ संपदा ॥ स्त्रियांतें वैधव्याची बाधा ॥ झगटेना कालत्रयीं ॥ ५१ ॥
इति श्रीमलमाहात्म्यग्रंथ ॥ पद्यपुराणींचे संमत ॥ मनोहरसुत विरचित ॥ एकोनत्रिंशत्तमोऽध्याय गोड हा ॥ २९ ॥ ओव्या ५१ ॥ श्लोक ३ ॥
॥ इति एकोनत्रिंशत्तमोऽध्यायः ॥