नन्दिकेश्वरविरचितम् अभिनयदर्पणम् - ६

विनियोगः  मकुटे वृक्षभावेषु वज्रे तद्धरवासवे । केतकीकुसुमे दीपे वह्निज्वाला विजृम्भने ॥१०१॥
कपोते पत्रलेखायां बाणार्थे परिवर्तने । युज्यते त्रिपताकोऽयं कथितो भरतोत्तमैः ॥१०२॥
अर्धपताकहस्तः  त्रिपताके कनिष्टा चेद् वक्रिताऽर्धपताकिका । विनियोगः  पल्लवे फलके तीरे उभयोरिति वाचके ॥१०३॥
क्रकचे छुरिकायां च ध्वजे गोपुरशृङ्गयोः । युज्यतेऽर्धपताकोऽयं तत्तत्कर्मप्रयोगके ॥१०४॥
कत्तरीमुखहस्तः  अस्यैव चापि हस्तस्य तर्जनी च कनिष्ठिका । बहिः प्रसारिते द्वे च स करः कर्तरीमुखः ॥१०५॥
विनियोगः  स्त्रीपुंसयोस्तु विश्लेषे विपर्यासपदेऽपि वा । लुण्ठने नयनान्ते च मरणे भेदभावने ॥१०६॥
विद्युदर्थेऽप्येकशय्याविरहे पतने तथा । लतायां युज्यते यस्तु स करः कर्तरीमुखः ॥१०७॥
मयूरहस्तः  अस्मिन्नामिकाङ्गुष्ठौ श्लिष्टौ चान्याः प्रसारिताः । मयूरहस्तः कथितः करटीकाविचक्षणैः ॥१०८॥
विनियोगः  मयूरास्ये लतायां च शकुने वमने तथा । अलकस्यापनयने ललाटतिलकेषु च ॥१०९॥
नद्युदकस्य निक्षेपे शास्त्रवादे प्रसिद्धके । एवमर्थेषु युज्यन्ते मयूरकरभावनाः ॥११०॥
अर्धचन्द्रहस्तः  अर्धचन्द्रकरः सोऽयं पताकेऽङ्गुष्ठसारणात् । विनियोगः  चन्द्रे कृष्णाष्टमीभाजि गलहस्तार्थकेऽपि च ॥१११॥
भल्लायुधे देवतानामभिषेचनकर्मणि । भुक्पात्रे चोद्भवे कट्यां चिन्तायामात्मवाचके ॥११२॥
ध्याने च प्रार्थने चापि अङ्गानां स्पर्शने तथा । प्राकृतानां नमस्कारे अर्धचन्द्रो नियुज्यते ॥११३॥
अरालहस्तः  पताके तर्जनी वक्रा नाम्ना सोऽयमरालकः । विनियोगः  विषाद्यमृतपानेषु प्रचण्डपवनेऽपि च ॥११४॥
शुकतुण्डहस्तः  अस्मिन्ननामिका वक्रा शुकतुण्डकरो भवेत् । विनियोगः  बाणप्रयोगे कुन्तार्थे वाऽऽलयस्य स्मृतिक्रमे ॥११५॥
मर्मोत्यामुग्रभावेषु शुकतुण्डो नियुज्यते । मुष्टिहस्तः  मेलनादङ्गुलीनाञ्च कुञ्चितानां तलान्तरे ॥११६॥
अङ्गुष्ठश्चोपरियुतो मुष्टिहस्तोऽयमीर्यते । विनियोगः  स्थिरे कचग्रहे दार्ढ्ये वस्त्वादीनां च धारणे ॥११७॥
मल्लानां युद्धभावेऽपि मुष्टिहस्तोऽयमिष्यते । शिखरहस्तः  चेन्मुष्टिरुन्नताङ्गुष्ठः स एव शिखरः करः ॥११८॥
विनियोगः  मदने कार्मुक स्तम्भे निश्चये पितृकर्मणि । ओष्ठेप्रविष्टरूपे च रदने प्रश्नभावने ॥११९॥
लिङ्गे नास्तीति वचने स्मरणेऽभिनयान्तिके । कटिबन्धाकर्षणे च परिरम्भविधिक्रमे ॥१२०॥