संस्कृत सूची|शास्त्रः|वास्तुशास्त्रः|विश्वकर्मकृतायां वास्तुशास्त्रे वास्तुविद्या| पंचमोध्यायः विश्वकर्मकृतायां वास्तुशास्त्रे वास्तुविद्या अन्तर्विषयाः प्रथमोऽध्यायः द्वितीयोऽध्यायः तृतीयोऽध्यायः चतुर्थोऽध्यायः पंचमोध्यायः षष्ठोऽध्यायः सप्तमोध्यायः अष्टमोऽध्यायः नवमोऽध्यायः दशमोऽध्याय: एकादशोध्यायः द्वादशोऽध्यायः त्रयोदशोऽध्यायः चतुर्दशोऽध्यायः पंचदशोध्यायः षष्टदशोध्यायः सप्तदशोऽध्यायः अष्टादशोऽध्याय: पंचमोध्यायः विश्वकर्मकृतायां वास्तुशास्त्रे वास्तुविद्या Tags : vastuvastu shastraवास्तु विद्यावास्तु शास्त्रशास्त्र पंचमोध्यायः Translation - भाषांतर श्री विश्वकर्माकृते वास्तुविद्यायां प्रासाद कटयोच्छ्रय लक्षणां क्रमांक अध्याय ५मंडोवर प्रासादोदयमानअथातः संप्रवक्ष्यामि प्रासादस्य तु लक्षणम्प्रासादस्य तु यन्मानं ज्ञातव्यं मूलनासके ॥१॥अंगुलानि ततो ज्ञात्वा दशभागे विभाजितएकहस्तं द्विहस्तं वा कूर्यात्तय समोदयं ॥२॥त्रिचतुःपंच हस्तं तु नवभागोदये स्मृतंषट् सप्तहस्तके चैव अष्टभाणमुच्छ्रयं ॥३॥नवाष्टकेषु प्रासादे सप्तसार्ध्व प्रमाणकंदशमेकादशैव चैव सप्तभाग समुच्छ्रयं ॥४॥द्वादशे त्रयोदशे च षटसार्धतुकाश्येत्अतः ऊर्ध्व ततो कुर्यात् द्यान द्विंशस्तु हस्तके ॥५॥षट्भागस्य प्रमाणं तु कर्तव्यं शिल्पीबुधविशहस्तात्यरे ज्ञात्वा यावत्षट्विंशहस्तकं ॥६॥कटयुच्छ्रयं तु कर्तव्य पंचसार्ध्व समुच्छ्रिताषट् त्रिंशमत कृत्वा यावत्पंचाशहस्तक ॥७॥पंचभाग प्रमाणेन कर्तव्याशिल्पिनोबुधःघटादौ छाद्यपर्यंत विभक्ति मध्यमध्यया ॥८॥एकभेदा समाख्यान द्वितीयं शृणु सोप्रतप्रासादयं च मानं च ॥९॥प्रासादमेमुलाना कृत्वा विभजेन्नवभागिकंएकहस्तद्विहस्तं वा त्रिहस्तं चतुःपंचक ॥१०॥अधःपदयोर्ध्व पदंय नवभागं कारयेत्षट्सप्त हस्त प्रासादे कर्तव्यं चाष्टभागिकं ॥११॥नवचाष्ट हस्तप्रासादे सप्तभागप्रमाणकंदशमेकादशे पुत्र षट्सार्ध्व भागमानक ॥१२॥द्वादशे त्रयोदशे ज्ञात्वा पंचसार्धश्च भाजतअतऊर्ध्वततः कुर्याद्यावद्विंशश्च संख्यया ॥१३॥पंचभाग प्रमाणेन कर्तव्या शिल्पिनो बुधविंशोर्ध्वेत्ततः कुर्याद्यावत्पंचाश हस्तकं ॥१४॥तावत्यर्ध कर्तव्ये प्रासादस्यानुमेखलानवभागप्रमाणेन उच्छ्रये भाग संख्यया ॥१५॥शलिलांत्तरअथातो लक्षणं वक्ष्ये सलिलान्तर निश्चयंयावद् हस्तप्रमाणेन विस्तारक्रियते कटि ॥१६॥तावदङ्गुलमानेन निर्गमं तस्य कारयेत्निर्गमं पंचमॐऽशेन वारिमार्गान्तरक्षोभना ॥१७॥क्षोभयानास्तु पादेन विस्तारतस्य कारयेत्मद्रा र्ध तु ततो वत्स ज्ञातव्यं मूलनासके ॥१८॥दशधा भाजितं कृत्वा भागैके मूल नासिकद्वितीया फालना कार्या पादोनत्रयविस्तृता ॥१९॥तृतीया च त्रिभिर्भागैः कर्तव्या नामसंशयभागार्धनु ततः कार्य सपादचयविस्तृता ॥२०॥अनेनैवचभागेन निर्गमंस्याफालनायावद्हस्तप्रमाणेन कटिमान विधीयते ॥२१॥तावदेङ्गुलपास्तु फलादैना तु निर्मामअनुगेषु तथा प्येयं एव कोणेषु मापयेत् ॥२२॥मंडोवर विभाग १७०अतोर्ध्व चैव कर्तव्यं शतमेकोनसप्तभिःक्षुनमादो पादपर्यंतः विभक्त भाग योजयेत् ॥२३॥एतेश्चैव भाजैस्तु क्षुरकंस्तु क्रतु कल्पयेत्भागविंश त्रयधिका ततोकुभे भागाश्च कारयेत् ॥२४॥अत ऊर्ध्व तु यदिस्तु कुर्याद्भागं पदात्फलंकलशं दिगभागानि ऊर्ध्वपद्वित्रिपादत ॥२५॥अर्धाच्च तेन मानेन अंतरपत्रं तथा शृणुचत्वारिभाज तो वत्स कर्तव्या शिल्पिनातधः ॥२६॥कुमालिका भाग श कथयामि सार्धनवभागत् कर्णभाग द्वयं कुर्यात् स्कंध द्विभागितं ॥२७॥स्कंधोर्ध्व षट्टिका वत्स भागोर्ध कारयेद्बुधःकर्ण तलै पट्टिका वत्स उभयोर्द्विभागमेव च ॥२७॥कर्ण तु भागमेकं तु त्रिभाग स्कंधमित्युक्तंवर्तनात्तु कुमालिका एवं सार्ध नव भागत् ॥२८॥मसुरकं तु वक्ष्यामि भागः सार्धदशेन तुकर्णकभाग चतुष्केन तन्मध्ये स्कंधपट्टीका ॥२९॥कणॐ भागसार्धेनुस्कंध भागत्रयं अधः पट्टिका अर्धभूषिते ॥३०॥कामरूपवती नाम विन्यसेत्सार्धभागिकाअंतरपत्रं तु विख्यातं भागार्ध च कारयेत् ॥३१॥जंघाजंघाकायां तथा कार्या च तु चत्वारिंशत्तु भागत्जंघालथैव कर्तव्या सुरूप्त रूपसंयुत ॥३२॥दिशापालैस्तु सायुक्ता भद्र खत्तक भूषिताउत्तरे विन्यसेच्चंडी दक्षिणैंडधक भैरव ॥३३॥नाटेश्वरं न्यसेद्भद्रे पश्चिमे नृत्यसंयुतंअथवा च प्रकर्तव्या देवता त्रय संयुताः ॥३४॥ब्रह्मा दक्षिणे भागे वामे विष्णुः प्रकीर्तितरुद्र स्तु पश्चिमे भद्रे सर्वसोभाग्य संयुतं ॥३५॥रथिकैश्च विचियेस्तु अनुजेषु च योक्षितोकिं तु संपात कोणेषु मुनिस्तत्र संस्थितेः ॥३६॥सिंहकर्णार्धमुत्सेध भद्रं उद्भम् समुछ्रयसर्धपादाधिकं चैवा विंशभागाश्च कारयेत् ॥३७॥अंतरपदं तथा भागं कारयेद्विचक्षणाग्रासस्थपट्टिका चैव पंच भागस्तु संख्यया ॥३८॥दशभाग उद्गमो वक्ष्ये मध्ये संयोज्यसूनुतुःकर्णय पट्टीकायुक्त सार्धभागं तु कारयेत् ॥३९॥सार्ध भाग समाख्याता भरण च निबोधयेकपोताली तथा वक्ष्ये भागमेकञ्च विन्यसेत्स्कंधतथेतियुकत सार्धभागं तु कारयेत ॥४०॥सार्धभाग समाख्यात भरणो च निबोधयेत्भरणं च ततो प्राज्ञ सार्ध द्वादश संख्यया ॥४१॥कामरूपट्टिका चैव भागमेकं समुच्छ्रितापाद्न चिप्पिका कार्या कर्पापाद्नकद्वय ॥४२॥गौभार्ध घसिका कार्या भागार्धनत् पट्टिकाद्विभिर्भागैस्तत स्कंध कर्ण भागेन कायसेत् ॥४३॥सार्ध भागोच्छ्रितं स्कंध कर्ण सार्ध समुच्छ्रितंकर्तव्ये चांतरपत्रं द्विभिर्भागै समुच्छ्रितं ॥४४॥एवमेवं हि कर्तव्य भरण सार्ध द्वादशभागैश्चतुर्दशेश्चैव कपोताली वदाम्यहं ॥४५॥भागार्धे पट्टिका कार्या स्कंध सार्धसमुच्छ्रितापट्टियांद्वयं कार्यं भागमेकं समुच्छ्रितं ॥४६॥भागद्वयो छितं स्कंध कर्णसार्धद्विभागकभागेर्ध चार्ध पट्टिस्तु कर्तव्या नात्र संशय ॥४७॥पंच भागोच्छ्रिते कार्यं अंतरपत्र च शोभनकपोताली समाशयाता कूटछाद्यं वदाम्यहं ॥४८॥कूटछाद्यं ततो वक्षे भागैचैवतुषौंऽशौकामरूप च कर्तव्य भागपादेन संयुतं ॥४९॥चिप्पिका तत्प्रमाणेन त्रैश्चैव तु भूषितसार्ध भागोच्छ्रिता कर्ण दंडभागेन मुच्छ्रित ॥५०॥पादोनै कृतभि मार्गैः स्कंध कार्यसुवर्त्तितपाद्नै घसिका कार्या मागार्धेन तु पट्टिक ॥५१॥सार्धभागोछ्रिताकर्ण स्कंध पादोनक द्वयतस्योर्ध पट्टिका कार्या भागार्धेन तु चौच्छिता ॥५२॥प्रवेशं च कपोतश्च भागायत्वारी नान्यथानिर्गमं च प्रवक्ष्यामि कर्णसूत्रागतःछ्रितं ॥५३॥दशमेकाधिकै भागैः तत्वनातस्य कारयेत्लंबुना तु द्विधाकृत्यं अग्रभागांगुलीकृत ॥५४॥तरयाग्रे चिप्पिका कार्या मणिबंध तथापरेकपोताल्य कर्णस्य कारयेच्चापरांदिश ॥५५॥पंचयुक्तानि अधन प्रविशेतु प्रवेशिकंखल्वणा कारयेत्तत्र कर्णस्योर्ध्व समाबुधः ॥५६॥तस्योर्धपट्टिका कार्या सार्ध भाग समुछ्रतास्कंध सार्धद्वय कार्य भागं नैकेनपट्टिका ॥५७॥शलिलान्तर सप्तभिर्भागैस्तद्वत्प्रवेशनंकूटछाद्यं भवेदेवं षोडशैस्तु समुछ्रत ॥५८॥गर्भन्यासार्धमुच्छ्रायं गर्भकार्या प्रयत्नतप्रासादसपाद सार्धमर्धवा अत्युच्चभयकारक ॥५९॥अपूर्णइति विश्वकर्माकृते वास्तुविद्यायां वास्तुशास्त्रे प्रासाद कटयोछ्रियं लक्षणं मंडोवराधिकार अध्याय कमांक ५ N/A References : N/A Last Updated : March 29, 2021 Comments | अभिप्राय Comments written here will be public after appropriate moderation. Like us on Facebook to send us a private message. TOP