स्कंध १० वा - अध्याय ८१ वा

॥८८४॥
निवेदिती शुक सांदिपनीगृहीं । अस्तां जें पाही घडलें तेंचि ॥१॥
आठवूनि वृत्त एकमेकांप्रति । प्रेमें निवेदिती कौतुकानें ॥२॥
पुढती सर्वान्तर्यामी सर्वज्ञाता । भाव, भाविकांचा ओळखूनि ॥३॥
ब्रह्मज्ञांचा योग-क्षेम वहावया । अवतार जया श्रीहरीसी ॥४॥
तया सुदाम्याची पाहूनि ती स्थिति । दया माधवासी येई बहु ॥५॥
वासुदेव म्हणे कृपेनें भक्तासी । पाही जगजेठी तयावेळी ॥६॥

॥८८५॥
मग कौतुकानें कराया विनोद । म्हणे काय मज आणिलेसी ॥१॥
अल्पही तूं देतां पावेन संतोष । सद्भक्ताचें अल्प, बहु होई ॥२॥
सर्वस्वही जरी देईल अभक्त । तरी न संतोष मजलागीं ॥३॥
पत्र, फल, पुष्प कांहीही भक्तीनें । अर्पितां प्रेमानें स्वीकारितों ॥४॥
वासुदेव म्हणे निवेदिती शुक । दारिद्र्याचें दु:ख कठिण बहु ॥५॥

॥८८६॥
उदकही देतां पावेन मी ऐसें । कथियेलें होतें ब्रह्मनिष्ठा ॥१॥
परी जी आणिली सुदाम्यानें भेट । देववेन त्यास कृष्णासी ती ॥२॥
कमलापतीसी पृथुकांच्या कण्या । अर्पू केंवी मना ऐसा भ्रम ॥३॥
गोंधळूनि मान घालुनियां खालीं । स्तब्ध तयावेळीं बैसे विप्र ॥४॥
वासुदेव म्हणे अर्पितां पृथुक । पाहुनि अच्युत चिंती मनीं ॥५॥

॥८८७॥
मित्र माझा थोर सदा निरपेक्ष । अपेक्षी न मज काहींचि तो ॥१॥
केवळ साध्वीचे हेतु पुरवाया । पातला या ठाया विप्रश्रेष्ठ ॥२॥
मग कासयासी अर्पीले पृथुक । मागणें जयास नसे कांही ॥३॥
परी देवातेंही दुर्लभ जे ऐसी । अर्पीन संपत्ति तयासी मी ॥४॥
मग सन्मित्राचा पदर स्वयेचि । धुंडाळूनि काढी पृथुक हरी ॥५॥
वासुदेव म्हणे कायरे हें एथें । बोले अत्यादरें यदुनाथ ॥६॥

॥८८८॥
पाहूनि पृथुकां बोलला श्रीपति । ब्रह्मांडाची तृप्ति करितील हे ॥१॥
मग एक मुष्टि भक्षिली स्वयेचि । भक्षिणार दुजी मुष्टि तोंचि ॥२॥
अदिमाया देवी कर धरी त्याचा । देवा, पुरे आतां कृपा करा ॥३॥
एकाचि मुष्टीनें सर्वस्व अर्पाल । आता विसराल मजलागीही ॥४॥
बोलुनि रुक्मिणी पृथुक काढुनि । घेई करांगूनि श्रीहरीच्या ॥५॥
वासुदेव म्हणे भक्षूनि पृथुक । जगाचा चालक तृप्त झाला ॥६॥

॥८८९॥
तया रात्रीं विप्र कृष्णमंदिरांत । पक्वान्नें विविध भक्षी प्रेमें ॥१॥
इंद्रभुवनींच आहेसें त्या वाटे । सूर्यउदयातें अन्यदिनीं ॥२॥
घेऊनि निरोप विश्वपालकाचा । सुधारिला साचा निजमार्ग ॥३॥
पोचवावयासी जाई त्या श्रीपति । येई पुनरपि त्वरीत म्हणे ॥४॥
अंती आलिंगन अभिनंदनादि । होऊनि गृहासी जाती दोघें ॥५॥
लाजूनि विप्रानें याचिलें न कांही । स्वयें श्रीकृष्णाही वदलाचि न ॥६॥
वासुदेव म्हणे तृप्त दर्शनानें । होऊनियां म्हणे विप्र ऐका ॥७॥

॥८९०॥
अलिंगिलें मज भाग्यहीना कृष्णें । त्या विश्वकांतानें अतिप्रेमें ॥१॥
कोठें मी पातकी, कोठें जगत्पती । मंचकी मजसी बैसविलें ॥२॥
बंधुसम माझा जाहला गौरव । पट्टराणी मज चवरी ढाळी ॥३॥
आश्चर्य हें मज अर्ध्यपाद्यादिकें । पूजूनि संतोषे सगुणब्रह्म ॥४॥
वासुदेव म्हणे पुढती जें विप्र । वदे तें श्रेष्ठत्व दावी त्याचें ॥५॥

॥८९१॥
काय वानूं त्याचे थोर उपकार । अर्पिलें न द्रव्य भजसी तेणें ॥१॥
नारायणें जया पूजिलें मजसी । अशक्य तयासी नसे कांहीं ॥२॥
ऋध्दि-सिध्दि जेथ भरिताती पाणी । मोक्षही जोडूनि कर उभा ॥३॥
असूनियां ऐसें धनही क्षुल्लक । अर्पिलें न मज कृपावंतें ॥४॥
कारण होईन उन्मत्त त्या धनें । हेंचि नारायणें चिंतियेलें ॥५॥
वासुदेव म्हणे चिंतीत यापरी । पातला जवळी निजग्रामाच्या ॥६॥

॥८९२॥
तेज:पुंज पुर, पाहिला तो ग्राम । वेष्टियेला जाण विमानांनीं ॥१॥
ग्राम जो तें पुर पाहिलें विप्रानें । अपूर्व उद्यानें अवलोकिलीं ॥२॥
कोकिळांचे शब्द विलासी दांपत्यें । हिंडताती तेथें पाही विप्र ॥३॥
विस्मयचकित होऊनियां तर्क । करी तोचि तेथ नवल घडे ॥४॥
देवांगनांसम सालंकृत स्त्रिया । पुरुषही तयाठाई येती ॥५॥
स्वागत विप्राचें करिती आनंदे । लक्ष्मी श्रीविष्णूतें सन्मानी तैं ॥६॥
विप्रासी विप्रस्त्री सन्मानी, ती भेट । होई उभयांस अलौकिक ॥७॥
वासुदेव म्हणे आनंद तो श्रेष्ठ । वर्णावया शब्द असमर्थ हे ॥८॥

॥८९३॥
उभयांच्या नेत्री येती अश्रुधारा । कंठही दाटला नुमटे शब्द ॥१॥
झांकूनियां नेत्रे मनानेंचि अंतीं । विप्रातें आलिंगी कांता त्याची ॥२॥
लोकोत्तर दीप्ति सभोवतीं दासी । कांतेच्या, विप्रासी नवलप्रद ॥३॥
पुढती वाजत-गाजत सुदामा । पातला सना अत्यानंदें ॥४॥
इंद्रभुवन तो पाहिलें मंदिर । रत्नस्तंभ थोर थोर तेथें ॥५॥
दुग्धफेनवर्ण शय्या जागोजाग । सुवर्णमंडीत हस्तिदंती ॥६॥
विंझुणा चंवर्‍या पाहूनि अपूर्व । म्हणे वासुदेव तोष विप्रा ॥७॥

॥८९४॥
अलौकिक छत मौक्तिकांचे हार । भित्ति सभोंवाअ स्फटिकांच्या ॥१॥
भूमीवरी इंद्रनीलाची स्वस्तिकें । रत्नप्रभा फांके चोंहीकडे ॥२॥
सुंदर युवती दक्ष निजकाजी । गूढ सुदाम्यासी न कळे कांहीं ॥३॥
अंतीं श्रीहरीची कृपा हे जाणूनि । प्रेमाश्रु लोचनीं येती त्याच्या ॥४॥
उद्गार तयाच्या येती मुखांतूनि । ’ वर्णवें न जनीं हरिची कृपा ’ ॥५॥
काय हें आश्चर्य भक्षूनि पृथुक । अर्पिलें प्रत्यक्ष निजवैभव ॥६॥
वार्ताही न कांहीं म्ज निवेदिली । गुप्तता राखिली केवढी ही ॥७॥
वासुदेव म्हणी सुजनांचे दान । फेडूनिही दैन्य मूक असे ॥८॥

॥८९५॥
थोरही दान ते मानिताती अल्प । वाच्यता कांहींच न रुचे तेणें ॥१॥
भक्तीनें अर्पिलें अगाध ऐश्वर्य । स्पष्ट हा प्रत्यय सुदाम्यासी ॥२॥
भक्तवात्सल्य हे केवळ प्रभूचें । अढळ असूंदे पदी भक्ति ॥३॥
उन्माद धनानें जगतांत येई । संपत्ति नको ही तेणें मज ॥४॥
चिंतूनि यापरी राहुनि अलिप्त । भोगिलें वैभव सुदाम्यानें ॥५॥
देहाहंभावातें त्यागूनियां अंती । पावला सद्गती परम भाग्यें ॥६॥
पृथुकोपाख्यान श्रवण-मनन । करितां, साधन सिध्दि पावे ॥७॥
वासुदेव म्हणी कर्मबंधमुक्त । होई ब्रह्मानिष्ठ चिंतनें या ॥८॥