स्कंध २ रा - अध्याय २ रा

५
कल्पांतीं निद्रिस्थ ब्रह्मा कल्पारंभीं । उठतां विस्मृति तया होई ॥१॥
रचावी हे केंवी सृष्टि तें कळेना । भगवद्‍रुपध्याना करी तदा ॥२॥
तेणें तया ज्ञान होतसे सकळ । ऐसा अधिकार धारणेचा ॥३॥
वेदामाजी कर्ममार्ग वर्णियेला । परी नच व्हावा मोह त्याचा ॥४॥
स्वर्गादि तयाचीं फलें अशाश्वत । यास्तव कर्मात न रसो जीव ॥५॥
जीवरक्षणार्थ सेवावे विषय । म्हणे वासुदेव हांव नसो ॥६॥

६
नश्वर शरीरसुखार्थ प्रयत्न करुं नये जाण कदाकाळीं ॥१॥
रक्षणार्थ सर्व व्यवस्था ईशाची । भूमी आश्रयासी निर्मियेली ॥२॥
उपाधान हस्त, अंबर तें वस्त्र । तलहस्तपात्र उदकास्तव ॥३॥
दिशा वल्कलें वा पांघरुण सिद्ध । फलमूलादिक अन्न बहु ॥४॥
तैसेंचि अनन्य शरण जो त्यासी । संरक्षीन ऐसी भाक असे ॥५॥
द्रव्यमदांधाचें कासया आर्जव । वासुदेवा देव साह्य असे ॥६॥

७
जन्म-मरण तें अज्ञानाचें योगें । अज्ञान तें नासे भक्तिबळें ॥१॥
विषयसंगें तापत्रयपूर्ण - । संसारनिमग्न, होई जीव ॥२॥
यास्तव विषयप्रवृत्त कर्माचा । अवलंब साचा करुं नये ॥३॥
विरक्तें प्रादेशमात्र मूर्तिध्यान । करावें सगुण हृदयामाजी ॥४॥
शंख चक्र गदा पद्मायुधयुक्त । प्रफुल्लित नेत्र सुप्रसन्न ॥५॥
कटीसी मेखला पीतांबर नीट । मस्तकीं किरीट दीप्तिमान ॥६॥
रत्नभूषणें तैं किरीट कुंडलें । चरणीं नूपुरें असों द्यावीं ॥७॥
कौस्तुभ वनमाला श्रीवत्सलांछन । सुहास्य वदन कुरळे केश ॥८॥
प्रसन्न नयनें आपणासी पाहो । सदा ऐसी ध्यावी हृदयीं मूर्ती ॥९॥
वासुदेव म्हणे पाहतां पाहतां । येवो तन्मयता ऐशा ध्यानीं ॥१०॥

८
पुढती संपूर्ण रुप ध्यानीं घ्यावें । प्रेमें न्याहाळावें सकल अंग ॥१॥
तन्मय तें मन बुद्धीसवें लीन । करावें अनन्यभावें पदी ॥२॥
नित्य नैमित्तिक कर्माच्या शेवटीं । विराट रुपासी नित्य ध्यावें ॥३॥
विराटस्वरुप चिंतितां ईश्वर । भरुनि सर्वत्र उरला दिसे ॥४॥
दृश्यमिथ्याभान यायोगें प्रत्यक्ष । होई साधकास ऐशापरी ॥५॥
नश्वर शरीर जाणूनि सुखार्थ । प्रयत्न तो व्यर्थ करुं नये ॥६॥
वासुदेव म्हणे देहान्तसमयीं । वर्तावें तें केंवी ऐका आतां ॥७॥

९
देशकालचिंता त्यागूनि सर्वथा । व्हावा इंद्रियांचा लय चित्तीं ॥१॥
स्थिरासनीं चित्तलय तो बुद्धींत । बुद्धि क्षेत्रज्ञांत लीन व्हावी ॥२॥
परमात्मरुपीं लीन व्हावा जीव । याहूनि प्राप्तव्य नसे कांहीं ॥३॥
अनिवार जरी कालाचा प्रभाव । निर्गुणीं न बल परी त्याचें ॥४॥
ज्ञातेही आत्म्यासी मानूनियां श्रेष्ठ । अहंममत्याग करुनी ध्याती ॥५॥
वासुदेव म्हणे देहत्याग कैसा । करावा तें आतां कथिती मुनि ॥६॥

१०
योगी आसनस्थ व्हावा । गुरुद्वारीं पाय द्यावा ॥१॥
ऐसें द्वार करुनि बंद । वायु खेंचावा तो ऊर्ध्व ॥२॥
मूलाधार स्वाधिष्ठान । मणीपूर तें तेथून ॥३॥
हृदयीं अनाहत चक्र । कंठीं चक्र तें विशुद्ध ॥४॥
सप्तद्वारें कर्णादिक । असती एथूनि वायूस ॥५॥
एथ सावधान व्हावें । पुढती आज्ञाचक्रीं जावें ॥६॥
अर्ध मुहूर्त त्या स्थानीं । प्राण रक्षावे योग्यांनीं ॥७॥
वासुदेव म्हणे मार्ग । पुढती ऐका एकचित्त ॥८॥

११
निष्काम योग्यानें लिंगदेहत्याग । करुनियां, ब्रह्मरंध्रीं जावें ॥१॥
भेदूनि तें देह त्यागूनियां जावें । ब्रह्मरुप व्हावें परमानंदें ॥२॥
अथवा कामना असे जरी चित्तीं । लिंग देहाप्रती त्यागूं नये ॥३॥
ऐसा देहत्याग करील तयासी । संचार सुखेंची ब्रह्मांडांत ॥४॥
वायुरुप लिंगदेहें वायुगति । लाभे योग्याप्रती योगमार्गें ॥५॥
गती हे योग्याची भक्ताविण अन्या । कदाही लाभेना ध्यानीं असो ॥६॥
वासुदेव म्हणे शिशुमार लोकीं । जाई या पुढती योगिश्रेष्ठ ॥७॥

१२
शिशुमार तेंचि राया धुव्रचक्र । याचाचि आधार ब्रह्मांडासी ॥१॥
भेटूनि एकाकी योगीर या चक्रासी । जाती न देवांसी गति तेथें ॥२॥
पुढती सत्यलोकीं ब्रह्ययाचा निवास । भक्तांसी वैकुंठ पुढली लाभे ॥३॥
ऐसे भक्त पंचभूतआवरणें । भेदूनि क्रमानें पुढती जाती ॥४॥
क्रममुक्ति ऐसी लाभे योग्यांप्रति । अथवा सद्योमुक्ति निष्कामातें ॥५॥
यापरी कथिलें वेदांनींच ज्ञान । भागवतधर्म श्रेष्ठ असे ॥६॥
वासुदेव म्हणे जेणें भगवंत । आकळेल मार्ग तोचि श्रेष्ठ ॥७॥

१३
अनुभवाविण जडे प्रेम केंवी । ऐसी नच घेईं शंका राया ॥१॥
प्रत्यक्ष दर्शन न देई ईश्वर । परी सर्वाधार तोचि एक ॥२॥
प्रति व्यवहारीं संबद्ध तो असे । मन, बुद्धि, माझें म्हणे कोण ॥३॥
म्हणसी जरी जीव तरी त्याचा द्रष्टा । कोण ऐसा चित्ता करीं प्रश्न ॥४॥
सर्वद्रष्टा सर्वसाक्षी तोचि ईश । चालक विश्वास घेईं ध्यानीं ॥५॥
जाणूनि हें त्याचे गुण गावे सदा । ऐकावें सर्वदा भागवत ॥६॥
कर्णपुटामाजी भागवतामृत । सांठवी तो मुक्त भक्तिलाभें ॥७॥
वासुदेव म्हणे ईशपदांबुजीं । होतां चित्तशुद्धि प्रेम जडे ॥८॥